Từ năm 2020, Bộ TT&TT đã nhận được nhiều phản ánh về tình trạng phóng viên của tạp chí, trang tin điện tử được cấp giấy giới thiệu đến các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân để tác nghiệp, đăng tải tin, bài về các vấn đề không phù hợp với tôn chỉ, mục đích, trái với quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của người đứng đầu cơ quan báo chí được quy định trong Luật Báo chí.

Theo Bộ TT&TT, việc nhiều nhà báo, phóng viên tác nghiệp không đúng tôn chỉ, mục đích của cơ quan tạp chí, trang tin điện tử ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín, hình ảnh của các cơ quan đó. Không những vậy, còn tạo tai tiếng chung cho đội ngũ nhà báo, phóng viên hoạt động đúng pháp luật; gây bức xúc trong dư luận xã hội; ảnh hưởng đến hoạt động hợp pháp của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.

Bộ đã đề nghị các cơ quan chủ quản báo chí nâng cao trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Luật Báo chí, kiểm tra, rà soát, chỉ đạo sâu sát, bảo đảm các cơ quan báo chí thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích từ quá trình tác nghiệp của phóng viên cho đến nội dung tin bài được đăng tải trên tác phẩm báo chí.

Năm 2021, Bộ tiếp tục nhận được nhiều thông tin, phản ánh về việc một số cơ quan báo chí, trong đó chủ yếu là tạp chí thuộc các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, địa phương có hành vi vượt quá chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, với nhiều cách thức gây phiền hà; tác nghiệp về những vấn đề không đúng tôn chỉ, mục đích ghi trong giấy phép, gây sức ép bằng cách liên tục gọi điện, nhắn tin…

Đặc biệt, có hiện tượng một số nhà báo, phóng viên, cộng tác viên lợi dụng việc nắm được những thông tin nội bộ một chiều, chưa được kiểm chứng về những tồn tại, sai sót của cơ quan, doanh nghiệp, địa phương để gợi ý, gây sức ép, thậm chí là đe dọa để sau đó đề nghị ký kết hợp đồng truyền thông, quảng cáo hoặc thu lợi bất chính; vòi vĩnh cơ quan, doanh nghiệp, cá nhân, nhất là trong giai đoạn gần Tết Nguyên đán và những ngày lễ lớn.

Theo Bộ TT&TT, đây là những hoạt động thiếu chuẩn mực, có dấu hiệu vi phạm đạo đức nghề nghiệp, trái quy định pháp luật; ảnh hưởng đến hoạt động hợp pháp và gây bức xúc cho cơ quan, doanh nghiệp, địa phương; làm tổn hại nghiêm trọng đến uy tín, hình ảnh của những cơ quan báo chí, người làm báo chân chính.

Hiện tượng này đã tồn tại âm ỉ một thời gian, nhưng có chiều hướng gia tăng, biến tướng phức tạp.

Bộ TT&TT chỉ ra một phần nguyên nhân là do sự suy thoái, yếu kém về đạo đức; sự buông lỏng quản lý, giáo dục của cơ quan chủ quản, cơ quan báo chí; lãnh đạo cơ quan báo chí thiếu kiểm soát để một bộ phận phóng viên, cộng tác viên không thực chất hoạt động nghiệp vụ, lợi dụng danh nghĩa báo chỉ để trục lợi.

Cũng không loại trừ nguyên nhân do một số lãnh đạo tạp chí, trang tin điện tử tạo sức ép về kinh tế, thậm chí là giao khoán chỉ tiêu, doanh thu, quảng cáo cho văn phòng đại diện, nhà báo, phóng viên, cộng tác viên; từ đó làm ngơ, dung túng để những việc làm nhũng nhiễu trên diễn ra.

Hồi tháng 4/2021, Công ty S., chủ đầu tư một dự án nhà ở Hà Nội đã làm đơn gửi Cục trưởng Cục báo chí- Bộ TT&TT kiến nghị việc công ty này bị một tờ tạp chí gây “phiền nhiễu”.

Trong đơn kiến nghị, công ty này nêu việc đầu tháng 1/2021, một phóng viên gọi điện đến công ty liên hệ làm việc, đề nghị cung cấp hàng chục hồ sơ liên quan đến dự án.

Sau đó, phóng viên có bài viết phản ánh không trung thực nội dung phản hồi của doanh nghiệp và không đúng tôn chỉ mục đích của tờ tạp chí.

Phóng viên của tạp chí này còn chủ động gửi hợp đồng truyền thông cho phía công ty; thường xuyên hối thúc việc triển khai hợp tác…

Nhằm góp phần chấn chỉnh, hạn chế triệt để tình trạng nhức nhối nêu trên, Bộ TT&TT đề nghị UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương: Thực hiện và chỉ đạo các sở, ngành, địa phương, cơ sở cung cấp thông tin đúng quy định, đúng tôn chỉ, mục đích, bảo đảm quyền được thông tin của cơ quan báo chí, bảo đảm các cơ quan báo chí hoạt động đúng pháp luật; kiên quyết không thực hiện hợp đồng truyền thông, quảng cáo khi có dấu hiệu lợi dụng danh nghĩa báo chí để sách nhiễu, trục lợi.

Tại buổi tọa đàm về báo chí, ông Lê Quang Tự Do - Cục phó Cục Phát thanh Truyền hình & Thông tin Điện tử (Bộ TT&TT) từng cho hay, từ khi Bộ TT&TT có công văn gửi cho các địa phương, việc nhũng nhiễu đã giảm nhiều.

Cán bộ một sở ở Hà Nội cho biết, trước đây thường bị “làm phiền” bởi nhiều tạp chí có tên “rất lạ”.

Sở khá bối rối trong việc ứng xử với những phóng viên, nhà báo này và mất nhiều thời gian để tiếp và trả lời các tạp chí không liên quan đến lĩnh vực sức khỏe hay làm đẹp, nhưng lại hỏi về những nội dung liên quan đến chức năng quản lý nhà nước đối với hoạt động thẩm mỹ.

Ngoài ra, nhiều đơn vị hoạt động trong lĩnh vực làm đẹp cũng bị làm phiền, quấy nhiễu bởi rất nhiều tờ báo, tạp chí mà tôn chỉ mục đích của họ không liên quan đến vấn đề này.

Theo vị cán bộ này, sau khi được Bộ TT&TT hướng dẫn về việc chỉ làm việc với các cơ quan, đơn vị báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, Sở đã đỡ rối hơn.

“Mỗi lần nhận được hẹn làm việc, chúng tôi đều kiểm tra xem nội dung làm việc có đúng với tôn chỉ mục đích của tờ báo, tạp chí đó không. Để kiểm tra được việc này, chúng tôi tra trên trang web của Bộ TT&TT về lĩnh vực được phép hoạt động của đơn vị liên hệ đến làm việc.

Nếu tôn chỉ mục đích của tờ báo, tạp chí đó không phù hợp, chúng tôi không cung cấp thông tin. Hiện, gần như chúng tôi không còn bị làm phiền bởi các tạp chí nghe tên rất “lạ” nữa”, cán bộ một sở ở Hà Nội cho hay.

Xuân Bách- Thiết kế: Thu Hằng