Theo sách Tín ngưỡng Việt Nam của tác giả Lưu Ánh được NXB Trẻ xuất bản và lưu hành, mùng 1 Tết gia chủ có thể cúng mặn hoặc chay nhưng phải chuẩn bị kỹ càng, bài trí trang nghiêm, chỉn chu. Tùy theo vùng miền, mâm cúng mùng 1 Tết bao gồm những món ăn khác nhau.

Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Bắc thường được bày biện bằng 4 bát, 4 đĩa tượng trưng cho tứ trụ, bốn mùa, bốn phương. Những gia đình cầu kỳ hơn có thể làm 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa.

Bốn đĩa trong mâm cúng ở miền Bắc thường có 1 đĩa gà luộc, 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa chả quế. Ngoài ra, gia chủ còn chuẩn bị một đĩa xôi gấc với mong ước năm mới đỏ tươi như màu gấc, mang đến nhiều may mắn. 

Mâm cúng mùng 1 Tết được bày biện đủ món ngon. (Ảnh: Hoàng Hà)

Bốn bát gồm: 1 bát chân giò hầm măng, 1 bát bóng thả, 1 bát miến dong và 1 bát mọc nấm thả. Chân giò phải được nấu bằng giò vừa nạc vừa mỡ, giữa bát còn có 1 miếng thịt ba chỉ vuông vức được khía làm tư, nở đều 4 góc.

Ở miền Bắc, vào năm mới, người dân thường tránh sát sinh nên hầu như các món trong mâm cúng đều được chuẩn bị từ trước.

Mâm cúng mùng 1 Tết ở miền Trung có đủ các món từ khô đến nước. Hầu hết là các món mặn, gia vị đậm đà như: nem lụi, bò nướng sả ớt, heo quay, gà quay, bò nấu thưng, củ cải kho nạc heo, thịt nạc rim…

Ngoài ra, mâm cúng còn có thịt bò, thịt heo ngâm nước mắm, bánh tráng, rau sống cuốn, thịt gà trộn rau răm, vả trộn, măng trộn, mít trộn làm khai vị.

Mâm cúng mùng 1 Tết của người miền Nam đơn giản hơn và phụ thuộc nhiều vào kinh tế gia đình, thể hiện sự trù phú, màu mỡ của vùng miền, không quá chú trọng sự cầu kỳ.

Thông thường, mâm cúng sẽ có chả giò chiên, lạp xưởng tươi, gỏi gà luộc xé phay, thịt kho trứng, canh khổ qua, kiệu, bánh tét… Trong đó, hai món thịt kho trứng và canh khổ qua không thể thiếu trong mâm cúng ở miền Nam.

Bên cạnh mâm cúng mặn, nhiều gia đình chọn làm mâm cúng chay dâng lên tổ tiên vào ngày mùng 1 Tết. Một số món ăn thường được chuẩn bị như: rau củ xào chay, đậu hũ chiên, đậu hũ xào nấm, canh nấm chay, xôi…

>>>Văn khấn giao thừa tết Quý Mão trong nhà và ngoài trời chi tiết<<<