Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024: 3 bang bỏ phiếu sớm theo hình thức trực tiếp

Việc lựa chọn thời gian bầu cử Tổng thống vào tháng 11 xuất phát từ bối cảnh nông nghiệp Mỹ thế kỷ 19. Trong những năm 1800, phần lớn công dân Mỹ là nông dân và sống xa điểm bỏ phiếu, nên họ cần thời gian ít nhất 1 ngày để di chuyển tới địa điểm bầu cử.

Việc bầu cử dịp cuối tuần là bất hợp lý, bởi hầu hết mọi người đều dự lễ nhà thờ vào Chủ nhật, còn thứ tư lại là ngày họp chợ của nông dân. Vì vậy, thứ ba là ngày thuận tiện nhất. Tháng 11 được chọn bởi đây là thời gian nhàn rỗi nhất trong năm của nông dân, không trùng với mùa gieo hạt hay thu hoạch.

Quốc hội Mỹ năm 1845 đã chính thức thông qua một đạo luật liên bang chỉ định thứ ba sau thứ hai đầu tiên của tháng 11 là ngày bầu cử Tổng thống. Việc chọn thứ ba sau ngày thứ hai đầu tiên để tránh cuộc bầu cử rơi vào ngày 1/11, trùng vào ngày Lễ Các Thánh.

Nguyên nhân hệ thống bầu cử Tổng thống Mỹ hiện nay phức tạp là do các chính trị gia thời lập quốc, những tác giả của bản Hiến pháp, không ủng hộ cử tri trực tiếp bầu tổng thống.

Thay vào đó, Hiến pháp Mỹ lập ra Đại cử tri là những người được các bang lựa chọn để bỏ phiếu bầu Tổng thống thay mặt cho người dân. 

Số Đại cử tri của mỗi bang bằng tổng số nghị sĩ trong Quốc hội (Thượng viện và Hạ viện) của bang đó theo quy định của Hiến pháp. Riêng thủ đô Washington D.C. dù không có nghị sĩ trong Quốc hội nhưng vẫn được trao 3 phiếu đại cử tri theo Tu chính án số 23. Như vậy tổng số Đại cử tri hiện là 538 người.

Hiến pháp Mỹ không quy định cách thức lựa chọn Đại cử tri mà để các bang tự thực hiện việc này. Bởi vậy theo dòng lịch sử, hệ thống này đã được thay đổi rất nhiều so với quan điểm ban đầu của các nhà lập quốc, đặc biệt là có sự tham gia của người dân Mỹ thông qua các lá phiếu phổ thông.

Một cách tóm tắt, có thể hiểu hệ thống bầu cử Tổng thống Mỹ hiện nay gồm 2 loại phiếu bầu:

- Phiếu bầu phổ thông: Là lá phiếu được bỏ bởi tất cả các cử tri Mỹ đi bầu. Tuy nhiên việc kiểm phiếu và công bố kết quả bỏ phiếu được tiến hành dựa theo từng bang. Ứng cử viên giành đa số phiếu bầu phổ thông trên toàn quốc chưa chắc đã là người chiến thắng cuộc bầu cử.

- Phiếu đại cử tri: Sau khi việc kiểm phiếu phổ thông hoàn tất, các đại cử tri mới được lựa chọn dựa trên kết quả bầu phổ thông của mỗi bang. Ở hầu hết các bang, ứng cử viên giành số phiếu phổ thông cao nhất trong bang sẽ giành được toàn bộ phiếu đại cử tri của bang đó. Người giành quá bán phiếu đại cử tri trên toàn quốc, tương đương với 270 phiếu hiện nay, là người chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống.

Hầu hết các bang ở Mỹ sẽ chờ sau ngày thứ ba của tháng 11 hoặc khi điểm bỏ phiếu đóng cửa mới bắt đầu kiểm đếm, dù hoạt động bỏ phiếu vắng mặt đã được tiến hành trước đó.

Khác với phiếu trực tiếp, các lá phiếu vắng mặt cần nhiều bước xử lý hơn, bao gồm: bóc phong bì, xác nhận tư cách cử tri, khớp chữ ký và quét lá phiếu. Toàn bộ lá phiếu sau đó sẽ được thu thập, đếm và xác minh trước khi được thống kê để đưa ra kết quả cuối cùng.

Sẽ mất nhiều ngày để biết được kết quả kiểm phiếu cuối cùng, bởi các bang ở Mỹ đặt ra những thời hạn khác nhau cho việc ghi nhận và chứng nhận kết quả bầu cử.

Thời hạn cuối cùng để các bang giải quyết các tranh cãi về kết quả bầu cử là ngày 8/12, sau đó cử tri đoàn ở mỗi bang sẽ chính thức xác nhận phiếu bầu cho Tổng thống và Phó Tổng thống.

Tới tháng 1/2025, Quốc hội Mỹ sẽ nhóm họp để xác nhận số phiếu đại cử tri, một ứng viên Tổng thống nhận được 270 phiếu đại cử tri hoặc nhiều hơn sẽ thắng cử. Phiên họp này thường do Phó Tổng thống Mỹ đương nhiệm tổ chức, nhưng do bà Harris là một trong những ứng viên tham gia nên Chủ tịch Thượng viện Mỹ sẽ chủ trì.