Thầy Nguyễn Phước Bảo Khôi - giảng viên Trường ĐH Sư phạm TPHCM - hướng dẫn cách làm bài thi lớp 10 môn Ngữ văn để đạt điểm cao.

Phần Đọc hiểu tập trung vào câu a, b, d 

Theo thầy Khôi, đề thi sẽ có 4 câu hỏi Đọc hiểu phân theo các mức nhận thức.

Thông thường, câu c (mức Thông hiểu) sẽ đảm nhận vai trò phân hóa nên các câu hỏi Nhận biết (câu a, b) và Vận dụng (câu d) là những nội dung không khó đạt tổng cộng 2 điểm. Do vậy, thí sinh cần tập trung hoàn thành những câu hỏi này khi làm bài.

Thầy Khôi đặc biệt lưu ý thí sinh cần chú ý cách thức trình bày. Đối với các câu hỏi Nhận biết gắn với kiến thức Tiếng Việt (phép liên kết, thành phần biệt lập, cách dẫn ý kiến trực tiếp/gián tiếp…), thí sinh cần nhớ phần trả lời bên cạnh việc nêu đúng kiến thức còn phải có yếu tố ngôn ngữ kèm theo.

Ví dụ như câu hỏi: Xác định thành phần biệt lập trong câu sau: “Bắt đầu từ nửa sau thế kỷ XX, cán cân sinh thái giữa con người với thiên nhiên trên hành tinh chúng ta dường như đã lệch tới mức làm cho giới tự nhiên mất đi khả năng tự phục hồi”.

Trả lời như sau: Thành phần biệt lập trong câu: Thành phần tình thái (dường như). Đối với các câu hỏi Thông hiểu dạng nêu cách hiểu về một cụm từ/ ý kiến trong văn bản, xác định nội dung, tình cảm, thái độ, tìm nguyên nhân, thí sinh cần nhớ đây là câu 1.0 điểm nên phần trả lời cần có ít nhất 2 ý và dung lượng phần trả lời cũng cần có độ dài tương đối chứ không nên quá ngắn gọn.

Ví dụ câu hỏi: Vì sao thế giới tự nhiên “không nên là bãi chứa chất thải khổng lồ của xã hội”?

Trả lời: Nguyên nhân tác giả bài viết cho rằng thế giới tự nhiên “không nên là bãi chứa chất thải khổng lồ của xã hội”, đó là hành động hủy diệt thế giới tự nhiên, tác động tiêu cực đến tự nhiên, khiến cơ may phục sinh một lĩnh vực tự nhiên nào đó bị phá hủy là cực kỳ nhỏ bé ngay cả khi con người thật sự muốn phục hồi nó. Biến tự nhiên thành bãi chứa chất thải khổng lồ chứng tỏ ý thức của con người quá kém, ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển của xã hội, hủy diệt luôn cả môi trường sống, khiến cuộc sống con người bị đe dọa nghiêm trọng.

Đối với các câu hỏi Thông hiểu dạng tìm điểm giống/khác giữa 2 văn bản, thí sinh cần nhớ phần trả lời có 2 ý là điểm giống và điểm khác, tập trung vào điểm giống nhau (vì có số điểm nhiều hơn) và chỉ rõ sự khác biệt của từng văn bản.

Bố cục trình bày như sau: Điểm giống nhau về nội dung giữa 2 văn bản. Điểm khác nhau về nội dung giữa Văn bản 1 và Văn bản 2.

Bên cạnh đó, để tìm điểm giống nhau, có thể căn cứ vào 2 vấn đề sau: những từ ngữ/ từ khóa trùng nhau trong 2 văn bản, chủ đề của đề thi. Để tìm điểm khác nhau, có thể căn cứ vào một số vấn đề sau: đối tượng được nói đến (ví dụ, cùng chủ đề về ước mơ nhưng VB1 bàn về ước mơ của thế hệ trước, VB2 bàn về ước mơ của thế hệ sau, cùng chủ đề về tình thương nhưng VB1 bàn về tình thương của cha, VB2 bàn về tình thương của mẹ…); thời điểm (ví dụ cùng chủ đề về cống hiến nhưng VB1 bàn về sự cống hiến trong quá khứ, VB2 bàn về sự cống hiến trong hiện tại); cách ứng xử/hành động (ví dụ cùng chủ đề về lòng nhân ái nhưng hai VB chọn cách ứng xử/ hành động khác nhau); quan niệm (ví dụ: cùng chủ đề về hạnh phúc nhưng hai VB đưa ra những quan niệm khác nhau)…

Đối với các câu hỏi Vận dụng, thí sinh cần nhớ phần trả lời cần có 2-3 ý, các ý nên có chỉ báo về thứ tự (thứ nhất/thứ hai/thứ ba; đầu tiên/tiếp theo/cuối cùng) và bố cục thành đoạn văn với dung lượng phù hợp yêu cầu đề.

Ví dụ câu hỏi: Nêu những việc cần làm để duy trì mối quan hệ lý tưởng giữa con người với thiên nhiên (trả lời trong khoảng 4 - 6 dòng)

Trả lời: Để duy trì mối quan hệ lí tưởng giữa con người với thiên nhiên, chúng ta cần thực hiện một số việc cụ thể. Thứ nhất, vấn đề khai thác thiên nhiên phải có kế hoạch và có mục đích rõ ràng. Tiếp đến, dù phát triển kinh tế hay đẩy mạnh du lịch, chúng ta vẫn phải chú ý đến việc bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên. Hơn hết, Bộ GD-ĐT cần đưa nội dung bảo vệ môi trường vào giảng dạy chính thức nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với tự nhiên. Trên đây là những việc khả thi để có thể duy trì mối quan hệ lý tưởng giữa con người với thiên nhiên như yêu cầu của đề.

Phần Nghị luận xã hội bắt buộc có dẫn chứng

Thầy Khôi cho biết khi làm phần bài này, thí sinh tập trung vào bố cục theo dạng đề, đặc biệt là phần thân bài. Các em có thể làm theo cách sau:

Ngữ văn.jpg

Đặc biệt, thí sinh thi lớp 10 cần lưu ý bắt buộc phải có dẫn chứng, dù không phải luận điểm nào cũng cần dẫn chứng. Dẫn chứng cần cụ thể, chính xác (ai phát ngôn ý kiến, trích dẫn từ nguồn nào, lai lịch nhân vật được đưa ra làm mẫu...). Trong bài viết nên/cần có 2 loại dẫn chứng: dẫn chứng thực tế - dẫn chứng dạng danh ngôn.

Thí sinh cần tránh sử dụng dẫn chứng trong tác phẩm văn học viết ở phần giải quyết vấn đề mà nên sử dụng vốn thành ngữ - tục ngữ - ca dao. Nếu dẫn chứng là câu chuyện, thí sinh không kể lại dông dài, thứ tự cần tiến hành là “nêu ngắn gọn - phân tích - liên hệ gắn kết với đề”.

Tìm dẫn chứng có thể sử dụng được cho nhiều vấn đề nghị luận. Ví dụ như:

Dẫn chứng dạng danh ngôn

 Đề văn có thể sử dụng

Để thành công, thái độ cũng quan trọng ngang bằng khả năng. 
(Walter Scott)

1. “Trưởng thành là khi ta biết sống vì người khác.” Viết bài văn (khoảng 500 chữ) nêu ý kiến của em về ý kiến trên.

2. Một cuốn sách của Dani DiPirro có nhan đề “Sống trọn vẹn từng khoảnh khắc”. Viết bài văn (khoảng 500 chữ) trình bày suy nghĩ của em về vấn đề gợi từ nhan đề cuốn sách trên.
3. “Vẻ đẹp thật sự của con người không nằm ở bề ngoài mà là ngay trong chính trái tim của họ”. 
Viết bài văn (khoảng 500 chữ)  trình bày quan điểm của em về ý kiến trên.


Phần Nghị luận văn học: Thí sinh cần ôn theo từng văn bản

Ở phần này, cách làm bài được thầy Khôi hướng dẫn như sau: 

Ngữ văn 1.jpg

Cũng theo thầy Khôi, thí sinh phải đọc kĩ từng tác phẩm.

"Các em không nên ôn theo chủ đề mà hãy ôn theo từng văn bản, bởi chủ đề là cái vô hạn khó đoán vì phụ thuộc vào người ra đề, văn bản là cái hữu hạn đã từng học nên dễ nhớ. Do vậy, ta không nên chọn đoán ý người mà nên chọn củng cố việc mình đã biết.

Thí sinh không được bỏ văn bản, chỉ giảm mức độ ưu tiên đối với các văn bản. Các em đừng suy nghĩ rằng văn bản có trong đề thi của trường này thì kì thi ngay sau đó không thể ra lại. Vấn đề ở đây là định hướng, cấu trúc đề thi khác nhau, dù cho rằng nó không quan trọng thì thí sinh vẫn phải nắm các yếu tố nội dung và nghệ thuật nổi bật, các dẫn chứng tiêu biểu để tiện xử lý nếu cần" - thầy giáo Ngữ văn đặc biệt lưu ý. 

>>>Tra cứu điểm thi tuyển sinh lớp 10 năm 2024 nhanh theo SBD trên VietNamNet<<<