Hôm 21/7, Tổng thống Mỹ đương nhiệm Joe Biden (81 tuổi) xác nhận kết thúc chiến dịch tái tranh cử. Ông tuyên bố ủng hộ Phó Tổng thống Kamala Harris (60 tuổi) thay thế ông làm ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ để đấu với cựu Tổng thống Donald Trump (78 tuổi), ứng viên của đảng Cộng hòa. 

bau cu tong thong my 1.jpg
Người dân Mỹ đi bỏ phiếu tại quận Ramsey thuộc bang Minnesota trong cuộc bầu cử năm 2020. Ảnh: MPR News

Điều kiện tranh cử Tổng thống

Luật pháp Mỹ quy định cuộc bầu cử Tổng thống diễn ra 4 năm một lần vào năm chẵn. Sự kiện được tổ chức vào ngày thứ Ba sau thứ Hai đầu tiên của tháng 11. Cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm nay sẽ diễn ra vào ngày 5/11. 

Còn theo Hiến pháp Mỹ, người đủ tư cách ứng cử vào vị trí Tổng thống phải là công dân Mỹ khi sinh ra, hoặc nếu sinh ra ở nước ngoài thì ít nhất phải có bố (mẹ) là công dân Mỹ. Độ tuổi của ứng viên ít nhất là 35 tuổi, và cư trú tại Mỹ trong ít nhất 14 năm. Phó Tổng thống cũng phải đáp ứng các tiêu chuẩn tương tự.

Người nắm giữ chức Tổng thống Mỹ chỉ được tối đa 2 nhiệm kỳ. Người đã làm Tổng thống 2 nhiệm kỳ sẽ không được làm Phó Tổng thống.

Các giai đoạn bầu cử

Quá trình bầu cử bao gồm 2 giai đoạn. Thứ nhất, giai đoạn bầu chọn ứng cử viên của các đảng gọi là bầu cử sơ bộ. Thứ hai, giai đoạn chính thức bầu Tổng thống từ trong số các ứng cử viên đại diện cho đảng gọi là tổng tuyển cử. 

Bầu cử sơ bộ là quá trình các ứng cử viên cạnh tranh trong nội bộ đảng, để tìm ra đại diện duy nhất của đảng trong cuộc tổng tuyển cử. Giai đoạn vận động tiến cử kéo dài từ tháng 1-6 của năm diễn ra cuộc bầu cử. Ứng cử viên đại diện cho từng đảng được thông báo chính thức trong đại hội toàn quốc của đảng. Người này sau đó chọn ứng cử viên phó tổng thống để cùng liên danh tranh cử.

Tổng tuyển cử là khi ứng cử viên tổng thống tổ chức các cuộc vận động tranh cử trên khắp nước Mỹ. Họ còn tham gia các cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình để cử tri hiểu rõ hơn về quan điểm và năng lực của từng ứng viên.

Khi đi bỏ phiếu, người Mỹ không trực tiếp bầu Tổng thống. Lá phiếu của họ - lá phiếu phổ thông - có nhiệm vụ chọn ra đại diện cử tri, hay còn gọi là đại cử tri cho bang mình. Các đại cử tri tập hợp lại thành cử tri đoàn của bang. Sau đó, đại cử tri có nhiệm vụ bầu ra Tổng thống và Phó Tổng thống. 

Hiến pháp Mỹ quy định mỗi bang được phân bổ tỷ lệ phiếu đại cử tri nhất định trong cử tri đoàn. Số lượng đại cử tri mỗi bang tỉ lệ thuận với dân số và tương ứng với số đại biểu của bang đó tại Quốc hội. Do đó, bang nào càng đông dân thì bang đó càng có nhiều phiếu đại cử tri. 

Nước Mỹ có tổng số 538 đại cử tri. Mỗi đại cử tri tương ứng với một phiếu bầu. Một ứng viên cần đạt được đa số phiếu bầu hay nói cách khác là trên 270 phiếu trong tổng số 538 phiếu để giành chiến thắng, và trở thành Tổng thống.

Sau khi kết quả bầu cử phổ thông được công bố, các đại cử tri sẽ được triệu tập vào tháng 12 để bỏ phiếu bầu Tổng thống và Phó Tổng thống. Các phiếu này được gửi về Quốc hội, và kiểm trực tiếp trong phiên họp toàn thể vào ngày 6/1 năm sau. Sau đó, Tổng thống và Phó Tổng thống Mỹ đắc cử sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 20/1.