Sản phụ 29 tuổi, ở Nam Từ Liêm, Hà Nội, sinh con lần đầu, được đưa đến Bệnh viện Phụ sản Hà Nội sáng 18/10/2023 vì có dấu hiệu chuyển dạ.

0h ngày 19/10, bệnh nhân được làm giảm đau ngoài màng cứng, thủ thuật diễn ra thuận lợi, sẵn sàng cho cuộc đẻ thường như dự kiến. Tuy nhiên, gần 4 giờ sau, trong quá trình chuyển dạ, bệnh nhân bất ngờ mất ý thức đột ngột, gọi - hỏi không đáp ứng, huyết áp không đo được trong khi nhịp tim tăng nhanh lên 140 lần/phút (gấp đôi phụ nữ bình thường). 

Sau đó, sản phụ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ này rơi vào tình trạng khó thở, tím tái. Nhịp tim lúc này của bệnh nhân giảm còn 35 lần/phút, độ bão hòa oxy trong máu (SpO2) không đo được.

Bệnh nhân được bóp bóng hỗ trợ hô hấp nhưng không còn đáp ứng, buộc thầy thuốc phải đặt ống nội khí quản, bóp bóng qua ống nội khí quản và đẩy thẳng phòng mổ.

"Thời gian di chuyển bệnh nhân mất 2 phút, bệnh nhân được đẩy sang phòng mổ trong tình trạng nổi vân tím toàn thân, mạch không bắt được", Tiến sĩ Trần Văn Cường, Trưởng khoa Gây mê hồi sức, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, nói. 

Thầy thuốc vừa cấp cứu ngừng tuần hoàn, vừa mổ lấy thai cấp cứu, mọi thao tác diễn ra trong vòng 5 phút. Em bé chào đời nặng 3,3kg, được đặt ống nội khí quản chuyển ngay sang khoa Sơ sinh. Trong khi đó, mẹ bé được tiêm adrenaline và có mạch trở lại. 

Sau nhiều xét nghiệm, theo dõi, bác sĩ chẩn đoán sản phụ bị hôn mê sau ngừng tuần hoàn, theo dõi tắc mạch ối, được chuyển sang khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai. Hơn 2 tuần điều trị, sản phụ cai được máy thở, sau đó ra viện.

phu san .png
Một ca phẫu thuật tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội. Ảnh: BVCC

Tiến sĩ Cường cho biết tai biến "tắc mạch ối là 3 từ rất đáng sợ trong cấp cứu sản khoa" khi ông chia sẻ ca bệnh tại hội thảo khoa học quốc tế về gây mê hồi sức sản phụ khoa do Bệnh viện Phụ sản Hà Nội tổ chức ngày 9/1.

Vị chuyên gia cho biết năm 2023, số liệu ở Anh cho thấy có 28 ca tử vong sản khoa tại quốc gia này, tắc mạch ối là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 4. Tiên lượng nguy cơ tử vong mẹ đối với trường hợp tắc mạch ối thậm chí lên tới 90% trong một số trường hợp.

85% bệnh nhân tử vong vì sốc tim hoặc ngừng tim, 50% tử vong vì hạ oxy nặng. Trong số ca sống sót, 85% ca tổn thương thần kinh không hồi phục vì hạ oxy não. Đối với em bé, tiên lượng nguy cơ tử vong hay giữ được thần kinh nguyên vẹn cũng nặng nề, bởi có sự liên quan giữa khoảng thời gian ngừng tim mẹ và lấy thai.

Tại hội thảo, bác sĩ Jimin Kim, Bệnh viện Brigham & Women thuộc Đại học Y Harvard (Hoa Kỳ), cho rằng tử vong mẹ khi mang thai đang là gánh nặng toàn cầu. Đáng chú ý, gần 95% ca tử vong mẹ xảy ra ở các nước có thu nhập trung bình và thấp.

Mỗi năm Việt Nam đón khoảng 850.000 - 1 triệu trẻ sơ sinh. Riêng tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, Tiến sĩ Mai Trọng Hưng, Phó Giám đốc phụ trách bệnh viện, cho biết mỗi năm, bệnh viện có gần 50.000 ca đẻ. Thầy thuốc của bệnh phải ứng phó không ít ca tai biến sản khoa diễn ra rất bất ngờ.

Một đánh giá của Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em (Bộ Y tế) cuối năm 2022 cho thấy số tai biến sản khoa hầu như không giảm từ năm 2015 đến nay, khoảng 5-6 ca/1.000 ca sinh. Các tai biến sản khoa thường gặp nhất là băng huyết, tắc mạch ối và sản giật, trong đó, nguyên nhân tắc mạch ối như trường hợp trên đây chiếm hơn 16%. Phát hiện nguy cơ, xử trí đúng, kịp thời là can thiệp cốt lõi cứu sống bà mẹ.