BS Trần Văn Phúc (Bệnh viện Xanh Pôn) chia sẻ quan điểm về virus Adeno sau khi có 6 bệnh nhi tử vong: 

Có thể nói nhiễm virus Adeno xảy ra ở khắp nơi trên thế giới, không có sự khác biệt rõ ràng về phân bố địa lý cũng như theo mùa, nhưng phổ biến hơn vào mùa thu, mùa đông và đầu mùa xuân.

Ngày nào tôi cũng gặp khá nhiều ca nhiễm Adeno. Đây là câu chuyện diễn ra suốt cả năm, nhưng ở các nước ôn đới, bắt đầu từ mùa thu cho đến đầu mùa xuân, tỉ lệ mắc tăng lên đáng kể, thường xảy ra tình trạng nhiễm virus Adeno tập thể và hay liên quan đến bể bơi. 

Ở nước ta, bệnh do nhiễm virus Adeno xếp vào nhóm B trong Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm. Từ năm 1996-2000, tỉ lệ mắc trung bình là 23/100.000 dân, không có ca tử vong, bệnh thường tập trung vào những tháng xuân hè.

Đi qua đại dịch Covid-19, ý thức vệ sinh phòng bệnh của người dân đã tốt lên rõ rệt, nhưng với 6 ca tử vong và số ca nhiễm virus Adeno ở trẻ em gia tăng đột biến khiến nhiều người cảm thấy lo sợ. 

Đừng để virus trở thành nỗi ám ảnh hậu Covid-19

Kể từ ngày con người tồn tại trên Trái đất, chúng ta liên tục bị nhiễm các loại virus khác nhau. Adeno là một họ virus khổng lồ.

Chúng có tới 69 tuýp huyết thanh gây bệnh ở người, được chia thành 7 nhóm từ A-G. Được phân lập lần đầu tiên vào năm 1953 ở khu vực vòm họng Adenoids, nên virus có tên là Adeno.

Virus Adeno ở người là một loại virus có vật chất di truyền là DNA sợi đôi không có vỏ bao. Mọi người ở mọi lứa tuổi đều dễ mắc bệnh nhưng trẻ em mắc dễ hơn, người già và những người suy giảm miễn dịch do bệnh nền cũng dễ mắc.

Adeno không chỉ có nhiều tuýp, còn gây ra nhiều bệnh, ở nhiều cơ quan khác nhau. Trong đó phổ biến nhất là cảm lạnh thông thường chúng ta thường gặp ở tuổi ấu thơ, các bác sĩ gọi là viêm đường hô hấp trên. 

Phổ biến thứ hai là viêm dạ dày ruột, viêm kết mạc mắt cũng hay gặp. Thậm chí, những trẻ thừa cân đến khám siêu âm, tôi phát hiện gan nhiễm mỡ, khả năng trẻ thường xuyên bị nhiễm tuýp 36, vì tuýp này thúc đẩy nhanh quá trình tích mỡ và thoái hoá mỡ trong tế bào gan. Lưu ý trẻ thừa cân nếu nhiễm virus Adeno nhiều lần, có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ.

Bạn thấy đấy, virus này rất phổ biến, nhưng xưa nay chẳng ai quan tâm, cho đến khi báo chí đăng bài về 6 cái chết của trẻ. Vậy bằng cách nào, tại sao virus Adeno lại có thể lây nhiễm hàng loạt, gây bệnh tập thể như vậy? Người dân cần hiểu rõ phương thức lây truyền, từ đó phòng cho mình và trẻ không bị nhiễm virus Adeno.

Các phương thức lây truyền:

Lây truyền qua giọt bắn nước bọt

Đây là phương thức lây truyền chính của virus Adeno. Cười đùa, nói chuyện, ho, hắt hơi đều bắn ra những giọt mang virus. Tôi lấy ví dụ, chỉ cần nói chuyện với bệnh nhân trong phòng kín, sau hơn 15 phút, nguy cơ lây nhiễm rất cao. 

Lây truyền qua tiếp xúc bề mặt

Khi tay chúng ta chạm vào các vật có nhiều người chạm vào, như nắm đấm cửa, tay vịn, bàn ghế… nhưng sau đó không rửa tay, lại đưa lên sờ mặt, dụi mắt, cho tay vào miệng… sẽ bị nhiễm virus. Tiếp xúc với bệnh nhân xong, tôi luôn rửa tay bằng xà phòng thường dưới vòi nước chảy 20 giây, chỉ cần như vậy tôi đã phòng tránh được cơ bản những bệnh truyền nhiễm thông qua tiếp xúc.

Lây truyền qua đường miệng

Có câu “bệnh tòng khẩu nhập”, nghĩa là bệnh từ miệng mà vào. Các tuýp gây bệnh dạ dày ruột thường nhiễm qua đường miệng. Người bệnh nôn, tiêu chảy nhiều lần, vì thế mà chất nôn và phân dính khắp cơ thể và quần áo, dính sang cả những vật dụng khác. Người khác vô tình chạm vào sau đó không rửa sạch tay, bốc thức ăn hoặc đưa tay lên miệng sẽ bị nhiễm virus.

Với nhóm gây viêm kết mạc mắt, viêm đường sinh dục như viêm âm hộ âm đạo, nguyên nhân chính là do tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm, cụ thể là khi chúng ta tắm ở bể bơi không khử trùng đúng tiêu chuẩn, hoặc tắm ao hồ. 

Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Mỹ, quốc gia có điều kiện vệ sinh bể bơi tốt nhất thế giới, vậy nhưng mỗi năm vẫn có khoảng 15-20 hồ lây truyền virus Adeno. Vấn đề vệ sinh hồ bơi, ngoài sử dụng chất khử trùng Clo, việc thay nước là rất quan trọng. 

Nhiễm virus Adeno có nguy hiểm không?

Nhiễm virus Adeno hầu hết rất đơn giản, chủ yếu thuộc ba nhóm bệnh gồm viêm đường hô hấp trên, viêm dạ dày ruột, viêm nhiễm đường sinh dục. 

Những trường hợp này, bác sĩ chỉ cần chữa triệu chứng hoặc không điều trị gì cũng khỏi. Nhưng đối với người thiếu kiến thức về sức khoẻ, ở những nơi tương đối lạc hậu, có thể sẽ gặp khó khăn. 

Đặc biệt, với nhóm bệnh nặng gồm viêm đường hô hấp dưới tức là viêm phế quản phổi, viêm cơ tim, viêm não, viêm gan, thậm chí chỉ là nhiễm virus trên bệnh nền suy giảm miễn dịch nặng làm thúc đẩy các bệnh nhiễm trùng phối hợp, có nguy cơ tử vong. Rất may số ca nặng và tử vong do nhiễm virus Adeno rất thấp.

Các triệu chứng thường gặp khi nhiễm virus Adeno bao gồm sốt cao dai dẳng, đau sung huyết vùng hầu họng, amidan to ra, sổ mũi, sưng đỏ kết mạc mắt một bên hoặc hai bên. Các triệu chứng toàn thân như mệt mỏi, đau nhức cơ thể, chán ăn, đau bụng, nôn mửa và tiêu chảy. Nói chung, bệnh sẽ tự khỏi trong vài ngày, phụ huynh không cần phải quá lo lắng, chỉ cần làm theo hướng dẫn của bác sĩ.

Tóm gọn lại 3 tình huống nhiễm Adeno nhẹ:

- Sốt, sổ mũi, ho, viêm họng nhẹ... thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày;

- Tiêu chảy với phân lỏng, có thể kèm theo nôn mửa, thường kéo dài từ 7 đến 12 ngày;

- Có triệu chứng viêm kết mạc, mắt đỏ.

Trong một số trường hợp hiếm hoi, tình trạng bệnh sẽ nặng hơn, như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, viêm gan… nếu để muộn có thể tử vong như 6 ca báo chí đưa tin. Tôi nhấn mạnh 6 ca tử vong nếu tính xác suất để so với những bệnh khác vẫn xếp vào rất hiếm. Cha mẹ khi thấy con bị mắc bệnh, hãy quan sát tình trạng của trẻ, nếu có ít nhất 1 trong 3 biểu hiện sau, cần đưa con đi khám kịp thời:

- Sốt cao kéo dài (có thể trên 40 độ C);

- Hơi thở nặng nề, da tái nhợt, lơ mơ;

- Ho khan dữ dội.

Với những trường hợp bị nặng như viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, viêm gan ở các bệnh viện chuyên khoa đầu ngành mới thực hiện xét nghiệm PCR để tìm virus Adeno. Còn lại đa số trường hợp nhẹ là không cần thiết xét nghiệm truy tìm virus, các bác sĩ chỉ cần khám lâm sàng, kê đơn thuốc cho về nhà điều trị và theo dõi.

Phòng tránh bệnh như thế nào?

Virus Adeno quá phổ biến. Ở Việt Nam tỉ lệ mắc cao hơn vào xuân hè, thường gặp ở trẻ em, đặc biệt trẻ nhỏ mới 6 tháng đến 2 tuổi, tất nhiên người lớn cũng vẫn nhiễm như thường. Đừng quá lo lắng, vì số ca diễn biến nặng là rất hiếm, quan trọng nhất là chúng ta đề phòng để không bị lây nhiễm hàng ngày theo 3 cách đơn giản sau đây.

- Hướng dẫn trẻ hình thành thói quen rửa tay thường xuyên. Chú ý là rửa tay bằng xà phòng thường, rửa dưới vòi nước chảy, thời gian rửa 20 giây. Đây là cách tốt nhất để làm trôi virus.

- Khử trùng bát đũa và không dùng chung bát đũa với người khác. Phụ huynh khi cho trẻ ăn, phải bỏ ngay thói quen nếm thức ăn, thổi thức ăn cho nguội trước khi cho vào miệng trẻ...

- Hạn chế tiếp xúc: Trong mùa có tỉ lệ nhiễm virus Adeno cao, hạn chế đưa trẻ dưới 2 tuổi đến nơi đông người, khi tiếp xúc chú ý giữ khoảng cách an toàn, không tiếp xúc với người ốm.