Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ cho biết, ngày 8/9, Tổng cục Ngoại Thương Ấn Độ ban hành thông báo, quyết định cấm xuất khẩu gạo tấm (broken-rice), mã HS 1006 40 00, có hiệu lực kể từ ngày 9/9/2022.

Theo thông báo, một số lô hàng tiếp tục được xuất khẩu đến ngày 15/9 nếu đáp ứng được một trong các điều kiện: Hàng bắt đầu được xếp lên tàu trước khi có thông báo này; hóa đơn vận chuyển đã xuất và tàu đã cập bến, neo đậu tại cảng của Ấn Độ và số thứ tự xếp hàng của tàu đã được phân bổ; lô hàng đã được chuyển cho Hải quan trước khi có thông báo và đã được Hải quan đăng ký trên hệ thống.

Ngoài ra, ngày 8/9, Bộ Tài chính Ấn Độ cũng ban hành thông báo về việc áp thuế xuất khẩu 20% đối với một số loại thóc gạo như: thóc (HS 100610), gạo lứt và các loại gạo khác trừ gạo đồ, gạo Basmati. Quyết định có hiệu lực kể từ 9/9.

Ấn Độ bất ngờ tăng thuế xuất khẩu, đồng thời cấm xuất khẩu một số loại gạo.

Một số nhà xuất khẩu cho rằng, quyết định của Chính phủ là quá bất ngờ, gây khó khăn cho các hợp đồng đã ký. Người mua không thể trả thêm 20% giá lô hàng và người bán cũng không thể bỏ ra 20% tiền thuế xuất khẩu.

Ông V.K Rao, chủ tịch hội các nhà xuất khẩu gạo Ấn Độ cho biết “Động thái của chính phủ sẽ thúc đẩy giá gạo toàn cầu. Giá gạo trắng xuất khẩu có thể vượt 400 USD/tấn từ mức 350 USD/tấn hiện nay trên cơ sở giao hàng tự do”.

Các nhà xuất khẩu Ấn Độ sẽ yêu cầu chính phủ miễn thuế đối với khoảng 2 triệu tấn gạo đã được ký hợp đồng xuất khẩu nhưng chưa được vận chuyển.

Động thái hạn chế xuất khẩu gạo của Ấn Độ dự báo tạo hiệu ứng đẩy giá gạo toàn cầu lên cao. Đồng thời việc cấm xuất khẩu gạo tấm (nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi) sẽ đẩy giá thức săn chăn nuôi tăng lên, đặc biệt tại các thị trường nhập khẩu chính loại sản phẩm này như Trung Quốc đã nhập 1,1 triệu tấn và Việt Nam đã nhập 433.000 tấn năm 2021.

Trong năm 2021, Ấn Độ đã xuất khẩu 21,5 triệu tấn gạo, nhiều hơn tổng số gạo của 4 nước xuất khẩu lớn gồm Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ cộng lại.

Thương vụ Việt Nam tại Ấn Độ khuyến nghị các doanh nghiệp Việt Nam đã ký hợp đồng với các đối tác Ấn Độ cần nhanh chóng liên hệ với người bán để kiểm tra tình trạng giao hàng và đàm phán lại hợp đồng với những lô hàng chưa xuất khẩu.

Một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam cho biết, họ vô cùng bất ngờ khi Ấn Độ cấm xuất khẩu một số loại gạo. Bởi, quốc gia này xuất khẩu gạo nhiều nhất thế giới với thị phần áp đảo các đối thủ cạnh tranh.

Các doanh nghiệp cũng nhận định, với chính sạch mới này của Ấn Độ có thể đẩy giá gạo trên thị trường thế giới tăng cao. Đặc biệt, việc áp thuế xuất khẩu 20% sẽ không khuyến khích người mua mua hàng từ Ấn Độ và khiến họ chuyển hướng sang các đối thủ khác, đặc biệt là Thái Lan và Việt Nam.

Nguồn cung dồi dào, giá gạo Việt xuất khẩu dự báo tăng cao (ảnh: TL)

Ông Nguyễn Thái Bình, Giám đốc Công ty Cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An, phân tích, Ấn Độ đang xuất khẩu gạo tới hơn 150 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Do đó, sự sụt giảm lượng gạo xuất khẩu từ quốc gia này sẽ làm tăng áp lực lên giá lương thực vốn đang có xu hướng tăng trên thế giới do hạn hán và ảnh hưởng của xung đột Nga - Ukraine.

Sự sụt giảm số lượng gạo xuất khẩu từ Ấn Độ sẽ tạo cơ hội để các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam tăng xuất khẩu gạo ra thị trường thế giới và tăng giá gạo xuất khẩu trong thời gian tới, ông nhận định.

Nhiều doanh nghiệp gạo Việt Nam đang ngưng chào bán do dự báo giá sẽ tăng nhanh trong thời gian tới.

Trong dự báo tháng 8/2022 của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng gạo thế giới niên vụ 2022/03 tiếp tục điều chỉnh giảm 2,3 triệu tấn xuống còn 512,4 triệu tấn (quy gạo xay xát). Trong đó, Ấn Độ, Bangladesh và EU chiếm phần lớn điều chỉnh giảm, bù đắp phần sản lượng tăng tại Nepal và Mỹ.

Sản lượng gạo niên vụ 2022/03 ước tăng ít nhất 100.000 tấn tại Úc, Miến Điện, Indonesia, Iran, Nigieria, Pakistan, Sri Lanka và Thái Lan. Riêng Campuchia, Trung Quốc, Nepal và Pakistan được dự báo sẽ thu hoạch kỷ lục trong niên vụ này.

Thương mại gạo thế giới năm 2023 điều chỉnh tăng nhẹ lên mức kỷ lục 54,7 triệu tấn. Các điều chỉnh tăng về xuất khẩu gạo đối với Brazil và Ecuador, bù đắp cho giảm xuất khẩu tại Kazakhstan. Về nhập khẩu gạo, dự báo tăng được thực hiện với Bangladesh, Costa Rica, EU và Kazakhstan, nhưng giảm đối với Indonesia và Nepal.

Cuối tháng 8, tại Ấn Độ, gạo đồ 5% tấm ở mức 365-371 USD/tấn, tăng 1 USD so với đầu tháng 8 và tăng 4 USD/tấn so với trung bình tháng trước. Trong khi đó, tại Thái Lan, gạo tiêu chuẩn 5% tấm Thái Lan ở mức 416-420 USD/tấn, tăng 5 USD/tấn so với tháng 7/2022.

Còn gạo 5% tấm Việt Nam giữ ở mức 390-393 USD/tấn, tăng 7 USD/tấn so với đầu tháng nhưng giảm tới 25 USD/tấn so với tháng trước. Ngày 12/9, giá gạo 5% tấm RI-VNBKN5-P1 của Việt Nam được chào bán ở mức 410 USD/tấn, tăng khoảng 20 USD so tuần trước.

Báo cáo mới nhất của Bộ NN-PTNT, tính đến hết tháng 8 năm nay, xuất khẩu gạo của nước ta đạt kim ngạch trên 2,3 tỷ USD, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm ngoái.