Sinh ra trong hoàn cảnh nghèo khó vào năm 1836, Jay Gould đã trở thành một trong những người đàn ông giàu có nhất nước Mỹ trong Thời đại Mạ vàng (Gilded Age) từ 1870 đến năm 1900 nhưng ông lại được ít người ngưỡng mộ.
Điều này chủ yếu là do nhà đầu tư tài chính Phố Wall đã làm mọi thứ để kiếm tiền: lách luật, thao túng cổ phiếu, hối lộ quan chức, “đâm” sau lưng bạn bè. Không ai ngạc nhiên khi vào mùa xuân năm 1873, một nhà đầu tư xông vào bàn của Gould tại nhà hàng Delmonico's rồi đấm vào mũi ông. Một vài nguồn tin còn cho rằng, đây là chuyện xảy ra như cơm bữa với Gould.
Để kiếm lợi cho bản thân, “Gould sẵn sàng khiến mọi người trên thị trường phải đau khổ”, nhà báo Greg Steinmetz viết trong một cuốn sách về Gould.
Khi một công ty đường sắt ngừng việc xây dựng vì có một vụ kiện sắp xảy ra, Gould - khi đó là nhân viên - đã đến dự cuộc họp với các lãnh đạo công ty. Với chiều cao chỉ có 1,54m và 17 tuổi, Gould đã quát nạt, đề nghị xây dựng lại tuyến đường sắt ngay lập tức. Anh ta nói với các giám đốc điều hành đường sắt rằng mình có đủ nhân lực để bắt đầu xây dựng ngay hôm nay. Bằng sự cương quyết của mình, Gould khiến phía đường sắt đồng ý, và sự nghiệp “lừng lẫy” của Gould được bắt đầu từ đó.
Gould làm việc không mệt mỏi, thường xuyên mất ngủ nhiều ngày, và cuối cùng tự sinh bệnh. Hồi phục sau cơn sốt thương hàn năm 20 tuổi, anh làm việc tại một cửa hàng tổng hợp và cố gắng kết bạn với những người chủ. Nhưng khi một khách hàng muốn bán cho ông chủ một mảnh đất có giá trị, Gould đã tự mình mua nó. Thương vụ này đã khiến Gould mất việc, nhưng bù lại, anh ta đã kiếm được 5.000 USD lợi nhuận (tương đương 100.000 USD hiện tại).
Năm 1856, một chủ xưởng thuộc da giàu có tên là Zadock Pratt muốn Gould đến khảo sát tài sản của ông ta, nhưng thay vào đó Gould đề nghị một giải pháp kinh doanh.
Gould nói dối rằng mình có một khu rừng thuộc da, nơi họ có thể xây dựng một cơ sở mới. Khi Pratt đồng ý, Gould mới bắt đầu lang thang trong các vùng hoang dã của Pennsylvania để tìm kiếm khu rừng như đã khoác lác. Khi tìm thấy nó, một xưởng thuộc da do Pratt và Gould đồng sở hữu đã được xây dựng. Sản phẩm từ xưởng được bán cho Pratt cho đến khi Gould nhận ra mình có thể bán được giá tốt hơn ở thành phố New York. Mối quan hệ giữa hai bên kết thúc và lợi nhuận của Gould tăng lên.
Gould nhận ra ở thành phố New York, anh sẽ kiếm được nhiều tiền hơn trong việc mua và bán cổ phiếu thuộc da hơn là sản xuất chúng. Từ đó, Gould bước vào “thế giới đầy khói của cổ phiếu và trái phiếu”.
Ở Phố Wall, “bộ não và thông tin… là yếu tố cốt lõi để thành công”, Steinmetz viết, và không ai giỏi hơn Gould. “Ông ấy có phương pháp hơn, ham học hỏi trong việc tìm kiếm thông tin chi tiết và kiên nhẫn với những điều vụn vặt”.
Gould bắt đầu đầu tư vào các tuyến đường sắt vào năm 1859 và dần dần kiểm soát 1/6 tuyến đường sắt của Mỹ. Khi Cornelius Vanderbilt và Daniel Drew bắt đầu chiến đấu để giành quyền kiểm soát Đường sắt Erie, Gould khiến cả hai gặp khó khăn lớn. Trong khi Vanderbilt đang cố gắng mua hết cổ phiếu của Erie, Gould đã hối lộ một thẩm phán để cho phép ngân hàng in thêm giấy chứng nhận và bán cho Vanderbilt gần 7 triệu USD.
Sau khi biết bị lừa, Vanderbilt nổi giận. Ông yêu cầu một thẩm phán khác ra lệnh bắt giữ Gould, buộc Gould phải chạy trốn khỏi Manhattan đến New Jersey bằng thuyền trong đêm với những chiếc túi chứa đầy tiền mặt. Sau đó, Gould lẻn đến New York để hối lộ các quan chức tiểu bang ở Albany. Theo nguồn tin, ông đến với một chiếc hòm “nhét đầy những tờ 1.000 USD” - và mua con đường đến với tự do.
Sau “Đại chiến Erie” đó, tên của Gould đã nổi như cồn.
Ông cũng là người dàn dựng những cuộc chơi tàn nhẫn nhất trong lịch sử Phố Wall, bao gồm cả việc cố gắng làm lũng đoạn thị trường vàng vào năm 1869 - ngày “Thứ Sáu Đen” đầu tiên. Trong khi Gould kiếm được tiền từ vụ đó thì danh tiếng của Tổng thống Mỹ Grant (được cho là có mối quan hệ với Gould) trở nên xấu đi. Vụ việc khiến các ngân hàng trên bờ vực sụp đổ và đe dọa toàn bộ nền kinh tế Mỹ.
Gould không quan tâm. Ông tin rằng tham vọng của mình là “thần thánh, là một con đường chân chính, cao cả và cần thiết”. Trong khi Cornelius Vanderbilt coi Jay Gould là “người đàn ông thông minh nhất nước Mỹ”, thì nhiều người khác lại không thấy vậy. Với tính cách tôn thờ tiền bạc của Gould, Mark Twain đã mô tả ông là “thảm họa lớn nhất từng xảy ra với đất nước này”. Nhiều tờ báo đặt cho ông biệt danh “ác quỷ Mephistopheles”, “một con ma cà rồng trong hình dạng con người” hay “nhân vật nham hiểm nhất từng có hình dáng giống như con dơi trong mắt của người dân Mỹ”.
Gould đã chơi theo luật của riêng mình. Khi muốn mua Đường sắt Manhattan - hay còn gọi là tàu điện trên cao của thành phố New York, ông đã cho tờ báo New York World của mình đăng tải những câu chuyện về sự sụp đổ sắp xảy ra của nó, khiến giá cổ phiếu giảm mạnh. Sau đó, ông giành được quyền kiểm soát bằng cách mua cổ phiếu với giá rẻ, và rồi khi mọi người nhận ra tình trạng tốt của tuyến đường sắt, giá cổ phiếu đã phục hồi sau đó. Trong vòng 6 tháng, số cổ phiếu mà Gould mua với giá một 1 triệu USD đã tăng giá 2,5 lần.
Steinmetz viết: “Đó là một trong những khoản đầu tư tốt nhất mà ông ta từng thực hiện”.
Trong suốt sự nghiệp lừng lẫy của mình, sự xảo quyệt của Jay Gould đã khiến các nhà đầu tư phẫn nộ tới mức không chỉ đấm vào mặt ông ở nhà hàng Delmonico's, ném ông xuống một dãy cầu thang ở Broadway, mà thậm chí còn đe dọa ông bằng một khẩu súng lục.
Gould từng bị bắt 3 lần nhưng chưa bao giờ ngồi tù dù chỉ 1 ngày. Ông luôn tìm được cách để thoát khỏi rắc rối. Gould chết vì bệnh lao vào năm 1892, ở tuổi 56, với giá trị tài sản ước tính lên đến hàng tỷ USD ngày nay.
Theo New York Post
.svg){kind=icon}
