Konev chính là người đầu tiên trong số 6 đại tướng Hồng quân được phong nguyên soái trong năm 1944, sau Zhukov, Vasilevsky và Stalin được phong trong năm 1943.
Khi phát xít Đức tấn công Liên Xô tháng 6 năm 1941, Trung tướng Ivan Konev là chỉ huy Tập đoàn quân (TĐQ) 19 thuộc Phương diện quân (PDQ) Tây, đóng tại Vitebsk. Đơn vị ông nằm trong số những đơn vị đầu tiên hứng chịu cuộc tấn công dữ dội của quân Đức. Konev đã chỉ huy lực lượng tiến hành nhiều trận đánh phòng ngự và đưa được các cơ quan của TĐQ cùng trung đoàn thông tin phá vây thành công trở về.
 |
| Người dân Tiệp Khắc đón chào Nguyên soái Konev hồi tháng 5/1945. Ảnh: Wikipedia |
Ngày 11/9/1941, Konev được bổ nhiệm làm Tư lệnh PDQ Tây, chính sự “thăng tiến” này suýt trở thành định mệnh trong cuộc đời ông. Đầu tháng 10 năm 1941, PDQ Tây chịu thất bại nặng tại Vyazma với hơn 380.000 binh sĩ thương vong, gần 600.000 bị bắt làm tù binh. Đường đến Moscow trên thực tế đã rộng mở với quân Đức. Khi đó, Konev đứng trước nguy cơ phải ra tòa án binh và bị xử bắn.
Rất may, Đại tướng Tổng tham mưu trưởng Zhukov là người thấu hiểu tình hình phức tạp, khó khăn của những ngày đầu chiến tranh, đã lên tiếng can thiệp, qua đó giúp Konev tránh được hậu quả nghiêm trọng. Ông chuyển sang làm Tư lệnh PDQ Kalinin-cánh quân đã đóng vai trò quan trọng trong các trận chiến ở ngoại vi Moscow và chiến dịch phản công mùa Đông 1941-1942 của Hồng quân dẫn đến thắng lợi của Hồng quân trong trận Moscow.
Từ trận Vòng cung Kursk mùa hè năm 1943, tài năng cầm quân của Konev được bộc lộ hoàn toàn, giúp các đơn vị liên tiếp có những thắng lợi rực rỡ. Trong trận chiến quyết định này, cùng với PDQ Voronhezh, PDQ Thảo nguyên do Konev chỉ huy là lực lượng nòng cốt đập tan dải phòng ngự chiến thuật của quân Đức trong chiến dịch Belgorod – Kharkov, tiêu diệt 15 sư đoàn phát xít, giải phóng Belgorod và Kharkov.
Cuối tháng 9/1943, PDQ Thảo nguyên vượt sông Dnepr, đánh chiếm hàng loạt căn cứ quân sự trên hữu ngạn con sông này, đồng thời giữ vững và mở rộng thế trận trong những trận chiến đầy cam go.
Tháng 1-2/1944, phối hợp với PDQ Ukraine 1 của Đại tướng Nikolai Vatutin, PDQ Ukraine 2 (chính là PDQ Thảo nguyên trước đây) do Thượng tướng Konev chỉ huy đã đánh bại đại bộ phận TĐQ xe tăng 1 và TĐQ 8 phát xít Đức, mở đường tiến ra chân núi Karpat, chia cắt Cụm TĐQ Nam của Đức, tiếp cận biên giới vùng Balkan và tiến ra phía đông nam Ba Lan.
Đặc biệt, PDQ Ukraine 2 đã bao vây một cụm 59.000 quân địch tại miền trung Ukraine. Mặc dù chạy thoát một phần khỏi cái “nồi hơi” này, song quân Đức chịu thương vong lên tới 40.000 người. Với chiến công trong chiến dịch này, Ivan Konev được phong Nguyên soái Liên Xô.
Trong chiến dịch Uman-Botoshany diễn ra sau đó, Konev đã vận dụng thuần thục đòn tấn công cùng lúc của ba TĐQ xe tăng, cũng như phản ứng tức thì với những thay đổi cục diện trên chiến trường, nhờ đó mà PDQ Ukraine 2 dưới sự chỉ huy của ông đã đánh tan TĐQ 8 của Đức, giải phóng một phần Tây Ukraine và Moldova. Tiến vào lãnh thổ Romania, họ trở thành những người lính Hồng quân đầu tiên vượt qua biên giới Liên Xô. Bản thân Nguyên soái Konev khi đó suýt hy sinh, do xe của ông bị máy bay Đức tấn công khi đang vượt qua sông Nam Bug.
Tháng 7 - 8/1944, dưới sự chỉ huy của Konev, các đơn vị thuộc PDQ Ukraine 2 đánh tan Cụm TĐQ Bắc Ukraine của đại tướng Đức Josef Harpe trong chiến dịch Lvov-Sandomierz, chiếm và giữ trong hai tháng liên tục đầu cầu Sandomierz - một trong những điểm xuất phát cho đòn đánh quyết định vào nước Đức phát xít.
Ngày 29/7/1944, Ivan Stepanovich Konev được phong danh hiệu Anh hùng Liên Xô “vì tài thao lược cầm quân trong các chiến dịch lớn tiêu diệt các cụm quân mạnh của kẻ thù, lòng dũng cảm và chủ nghĩa anh hùng”.
Đông- xuân 1945, cùng PDQ Belorussia 1 (Tư lệnh, Nguyên soái Zhukov), PDQ Ukraine 1 của Konev tham gia chiến dịch Vistula-Oder, đẩy quân Đức từ Vistula về phía sông Oder, giải phóng thành phố Krakow, vùng Tây Ba Lan và đánh chiếm Khu công nghiệp Silesia có tầm quan trọng chiến lược.
Trong chiến dịch Berlin, một bộ phận của PDQ Ukraine 1 từ vị trí cách Berlin khoảng 50km về phía nam đột kích dọc theo sông Elber rồi tiến đến Dresden, hội quân cùng lực lượng Mỹ tại Torgau. Và mặc dù không phải là người trực tiếp đánh chiếm thủ đô Đức quốc xã, nhưng Konev đã đi vào lịch sử bằng việc chỉ huy chiến dịch cuối cùng mang tính chiến lược của Hồng quân Liên Xô trong chiến tranh Vệ quốc vĩ đại: chiến dịch Praha từ ngày 6 đến ngày 11/5/1945.
Trong chiến dịch này, PDQ Ukraine 1 đã đánh tan toàn bộ tàn quân của Cụm TĐQ Trung tâm và Cụm TĐQ Nam của Đức, bắt sống gần 860.000 tên, giải phóng hoàn toàn lãnh thổ Tiệp Khắc. Ngày 1/6/1945, Konev được phong tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô lần thứ hai, “vì sự chỉ huy mẫu mực trong các chiến dịch kết thúc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại”. Ông cũng được Tiệp Khắc phong tặng danh hiệu Anh hùng.
Sau chiến tranh, Konev lần lượt đảm nhiệm các cương vị Tư lệnh cụm quân Liên Xô tại Đông Đức, Tổng chỉ huy quân Đồng minh tại Áo, Tư lệnh lục quân, Thứ trưởng thứ nhất Bộ Quốc phòng, Tư lệnh Quân khu Karpat, Tư lệnh tối cao LLVT khối Warsaw, Tư lệnh các LLVT Liên Xô tại CHDC Đức, Tổng thanh tra Bộ Quốc phòng Liên Xô.
Xem tin quân sự thế giới trên VietNamNet
Nguyên Phong
Số phận viên thống chế Đức quốc xã bị 'cho về vườn' sớm nhất
Vì những bất đồng với Hitler, nên thống chế Wilhelm von Leeb vào năm 1942 mất chức tư lệnh Cụm tập đoàn quân Bắc trong chiến dịch xâm lược Liên Xô.
Vị nguyên soái của những kế hoạch và chiến dịch tầm cỡ
Theo đánh giá của giới quân sự Liên Xô, Vasilevsky là một vị chỉ huy thông minh, và có tài trong việc hoạch định chiến lược và tổ chức chiến dịch.
.svg){kind=icon}
