Mobile money là hình thức thanh toán trực tuyến thông qua cơ sở dữ liệu thuê bao di động nhằm cho phép người sử dụng thực hiện các giao dịch chuyển tiền, thanh toán mà không cần tài khoản ngân hàng. 

Để phát triển dịch vụ này trong thời gian tới, cần thay đổi thói quen sử dụng tiền mặt của người dân, đồng bộ môi trường pháp lý có liên quan, hoàn thiện quy trình giao dịch của các đơn vị cung cấp dịch vụ và tăng cường công tác quản lý nhà nước…

Theo Báo cáo chuyên đề về đo lường hoạt động của người dân trên các nền tảng số Việt Nam quý I/2022 được Bộ Thông tin và Truyền thông công bố, sau 3 tháng triển khai thí điểm, dịch vụ Mobile money đã đạt được một số kết quả nhất định. 

Dưới sự định hướng của Chính phủ, sự quan tâm của NHNN, các tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán đã có những bước phát triển theo hướng hiện đại. Đến nay có rất nhiều phương tiện thanh toán đa dạng với nhiều dịch vụ thanh toán mới. Các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo đã được quan tâm và đạt được nhiều kết quả nhất định.

Thời gian qua, NHNN đã ban hành các thông tư, hướng dẫn, mở tài khoản định danh khách hàng điện tử theo eKYC, rồi mở thẻ cũng theo định danh khách hàng eKYC. Do đó khách hàng không cần đến ngân hàng mà vẫn có thể mở được các tài khoản thanh toán và mở được thẻ để thực hiện giao dịch.

Một điểm nữa là từ 2015, NHNN đã chấp thuận cho một số đơn vị phát triển hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại khu vực nông thôn, bằng hình thức hợp tác giữa ngân hàng thương mại với một số tổ chức khác. Cụ thể là hình thức kết hợp giữa MB, Viettel, giữa Vietcombank với ví điện tử momo. Các hình thức phối hợp giữa các đại lý đã phát huy hiệu quả, vai trò hỗ trợ thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn.

Cho tới thời điểm hiện tại, chúng ta có gần 72.000 điểm giao dịch, cung cấp dịch vụ. Trong đó, có 39.000 điểm giao dịch nằm ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Trong 9 tháng đầu năm 2022, có gần 14 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ này, trong đó 37,5% khách hàng ở nông thôn với tổng giá trị giao dịch đạt 167.680 tỷ đồng. Đây là con số rất ấn tượng.

Đối với dịch vụ mobile money, cuối tháng 9/2022, khách hàng thí điểm là 2,34 triệu tài khoản, trong đó có 1,62 triệu tài khoản mở ở khu vực nông thôn, hải đảo, chiếm 69,23% tổng số tài khoản mobile money.

Về địa điểm phát triển kinh doanh của mobile money, cho đến thời điểm hiện tại, 3 đơn vị được cung cấp thí điểm có đến hơn 82.200 điểm giao dịch kinh doanh được thiết lập.

Về tổng số đơn vị chấp nhận thẻ, hiện nay có đến hơn 14.500 đơn vị chấp nhận thẻ. Đây là lợi thế rất tốt để phục vụ việc thanh toán không dùng tiền mặt.

Về giao dịch, tổng giá trị mobile money cho đến thời điểm hiện tại có khoảng 15 triệu giao dịch với tổng số khoảng gần 950 tỷ đồng. Có thể nói, chúng ta đã đạt được rất nhiều thành công trong việc triển khai thanh toán không dùng tiền mặt tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán NHNN, quá trình triển khai gặp không ít khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, thứ nhất là thói quen, tâm lý sử dụng tiền mặt, tâm lý e ngại khi tiếp nhận công nghệ mới, e ngại về an toàn an ninh khi sử dụng thanh toán trực tuyến.

Thứ hai, mạng lưới chi nhánh và cơ sở hạ tầng thanh toán của các tổ chức cung ứng dịch vụ đa phần tập trung ở khu vực đô thị. Còn ở khu vực nông thôn, mặc dù cũng phát triển, nhưng tốc độ phát triển chưa được như kỳ vọng.

Thứ ba, một số sản phẩm dịch vụ thanh toán không bằng tiền mặt chưa được thiết kế theo hướng hướng tới khách hàng, phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng khu vực nông thôn, do đó chưa phát huy được tối đa dịch vụ.

Thứ tư, cơ sở pháp lý cho hoạt động ngân hàng đại lý hiện vẫn đang trong giai đoạn thí điểm. Trong thời gian tới, NHNN sẽ trình các bộ ngành liên quan để trình các nghị định liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt.

Thứ năm là vấn đề về tội phạm công nghệ cao phát triển ngày càng nhiều, dẫn đến tâm lý e ngại sử dụng dịch vụ, đặc biệt đối với những người dân ở nông thôn, khu vực vùng sâu vùng xa do kiến thức công nghệ thông tin còn hạn chế.

Trên đây là những hạn chế, khó khăn mà chúng tôi đã tập hợp. Và trong thời gian tới chúng tôi sẽ đưa vào báo cáo các bộ ngành liên quan về việc triển khai thí điểm hệ thống thanh toán, cũng như triển khai hệ thống mobile money các nhà mạng được cấp phép.

Quang Phong, Hồng Hạnh, Kim Chi