Dương Chấn Ninh là nhà vật lý lý thuyết nổi tiếng đã có những đóng góp đáng kể cho lĩnh vực vật lý cơ bản.

Ông đặc biệt nổi tiếng với dự đoán về tính không bảo toàn chẵn lẻ trong tương tác yếu cùng với đồng nghiệp Lý Trọng Đào. Khám phá mang tính đột phá này đã giúp họ nhận được giải Nobel Vật lý năm 1957. 

Dương Chấn Ninh là nhà khoa học người Mỹ gốc Hoa đoạt giải Nobel ở tuổi 35.

Người tạo bước ngoặt trong ngành khoa học vật lý

Dương Chấn Ninh sinh năm 1922 tại TP Hợp Phì, tỉnh An Huy, Trung Quốc. Cha ông là giáo sư toán học và vật lý. Ngay từ khi đi học, Dương là một học sinh xuất sắc, hoàn thành chương trình giáo dục tiểu học và trung học ở Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp, ông theo học Đại học Liên kết Quốc gia Tây Nam ở Côn Minh nghiên cứu vật lý.

Tuy nhiên, con đường học tập của Dương Chấn Ninh bị gián đoạn bởi Thế chiến II. Ông sang Mỹ năm 1943, theo học tiến sĩ về Vật lý tại Đại học Chicago. Ông Dương được dẫn dắt bởi nhà vật lý nổi tiếng Enrico Fermi, người có công trong việc đào tạo ông thành nhà vật lý thiên tài.

Sau khi hoàn thành bằng tiến sĩ, ông Dương làm cộng tác viên nghiên cứu tại Đại học Chicago, thành viên của Viện Nghiên cứu Cao cấp ở TP Princeton và giáo sư tại Đại học Stony Brook ở New York.

Mối quan tâm khoa học của ông tập trung vào vật lý hạt, đặc biệt nghiên cứu về tương tác yếu. Ông tin chắc rằng các tương tác yếu không bảo toàn tính chẵn lẻ, điều này vi phạm tính đối xứng cơ bản của tự nhiên. Dương Chấn Ninh đã hợp tác với nhà vật lý đồng nghiệp Lý Chính Đạo tại Đại học Columbia phát triển lý thuyết này hơn nữa.

Năm 1956, họ xuất bản một bài báo có tiêu đề "Các vấn đề về sự bảo toàn tính chẵn lẻ trong các tương tác yếu", thách thức quan niệm hiện hữu rằng tính chẵn lẻ được bảo toàn trong các tương tác yếu. Bài báo là bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực vật lý. Công trình của hai ông sau đó đã được xác nhận bằng thực nghiệm, đoạt giải Nobel Vật lý năm 1957. 

Khoảnh khắc Dương Chấn Ninh cùng Lý Chính Đạo (đều là người Mỹ gốc Hoa) được trao giải Nobel đã làm nức lòng người Trung Quốc trên toàn thế giới. 

Lấy vợ kém 54 tuổi

Dương Chấn Ninh nhiều lần chia sẻ rằng suốt đời ông gặp may mắn và tại mỗi bước ngoặt ông đều chọn được con đường đúng đắn. Ông cho rằng, may mắn cuối đời là đám cưới với người vợ kém 54 tuổi, sau khi vợ đầu từng chung sống với ông hơn nửa thế kỷ (1950-2003) qua đời.

Ông Dương cùng người vợ thứ 2 Ong Phan.

Dương Chấn Ninh quen nữ sinh Ong Phan năm 1995 trong một hội thảo khi ông cùng vợ từ Mỹ trở về Trung Quốc tham dự.

Theo tờ Sohu, sự thông minh, thuần khiết của cô gái trẻ đã gây ấn tượng với vợ chồng nhà vật lý. Nhiều năm sau, cô Ong vẫn giữ liên lạc với Dương Chấn Ninh, vào các dịp lễ tết đều gửi bưu thiếp chúc mừng.

Sau khi tốt nghiệp, Ong Phan kết hôn nhưng cuộc hôn nhân kéo dài chưa đến 2 năm, còn Dương Chấn Ninh góa vợ năm 2003. Nhiều tháng sau khi vợ qua đời, Dương Chấn Ninh chuyển về Bắc Kinh giảng dạy. Ong Phan lúc này đang làm nghiên cứu sinh. Hai người liên lạc lại và bắt đầu nảy nở tình cảm.

Ngày 24/12/2004, Dương Chấn Ninh, lúc đó 82 tuổi, kết hôn với Ong Phan 28 tuổi, kém con gái út của ông 15 tuổi. "Tôi là người sợ cô đơn. Nếu không kết hôn với Ong Phan, chắc chắn tôi cũng sẽ lấy người khác. Tôi bây giờ nổi tiếng gấp 10 lần trước đây", theo China Daily.

Dương Chấn Ninh cùng vợ đã đi nhiều nơi để giảng dạy cũng như du lịch. Trong các bức hình, hai người luôn tay trong tay.

Trong gần 20 năm, hai người đã trải qua nhiều khó khăn và thử thách do sự chênh lệch tuổi tác. Tuy nhiên, sau tất cả những thăng trầm đó, họ vẫn hạnh phúc bên nhau, như cách Dương Chấn Ninh nắm chặt tay vợ mình.

Tử Huy (theo China Daily, Sohu)