Sáng 23/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự Luật BHXH (sửa đổi). Quy định mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc (điều 3) được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận.
Mở rộng đối tượng đóng BHXH bắt buộc phù hợp với nguyện vọng của cử tri
Đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (TP.HCM) đề xuất đưa đối tượng tài xế xe công nghệ vào nhóm bổ sung tham gia BHXH bắt buộc.
"Hiện nay, nền kinh tế việc làm tự do (Gig economy) đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Tài xế xe công nghệ (grab) và giao hàng công nghệ là lực lượng lao động quan trọng trong lĩnh vực này và không ngừng tăng nhanh về số lượng. Đây còn là giải pháp việc làm tạm thời, linh động đối với lực lượng lao động chính thức trước những biến động của nền kinh tế đang làm tăng tỷ lệ thất nghiệp", đại biểu Thúy phân tích.
Bà dẫn căn cứ quy định của Bộ luật lao động 2019, từ định nghĩa về “người lao động” tại điều 3 đến “hợp đồng lao động” tại điều 13 và cho rằng, nhóm đối tượng này về bản chất là có tồn tại quan hệ lao động.
Bởi lẽ tài xế xe công nghệ có thỏa thuận làm việc cho doanh nghiệp vận tải xe công nghệ; có trả lương (mặc dù 2 bên lựa chọn hình thức thanh toán tiền lương căn cứ vào kết quả công việc); và có sự điều hành giám sát (thông qua app do doanh nghiệp vận tải quản lý).
"Các đối tượng này cần được hưởng chính sách hỗ trợ tạo việc làm và bổ sung vào nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế nhằm ứng phó với rủi ro. Vì vậy, đề nghị Quốc Hội tiếp tục nghiên cứu, xem xét bổ sung các đối tượng này vào nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc để có giải pháp đảm bảo an sinh xã hội cho họ", nữ đại biểu TP.HCM nói.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương) cũng bày tỏ tán thành với việc quy đinh mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Trong đó, dự luật bổ sung các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh (có đăng ký kinh doanh); người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương; người lao động làm việc không trọn thời gian...
Theo đại biểu, điều này rất phù hợp với tâm tư, nguyện vọng và kiến nghị của cử tri trong nhiều năm gần đây. Hầu hết tại các buổi tiếp xúc cử tri, cử tri đều kiến nghị nội dung tham gia BHXH bắt buộc đối với đội ngũ người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố; hay đối với việc tham gia BHXH của chủ hộ kinh doanh vừa qua cũng gặp nhiều vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật năm 2014 gây ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ hộ kinh doanh cá thể.
Nên để người lao động thời vụ lựa chọn thay vì đóng BHXH bắt buộc
Đại biểu Trần Thị Hiền (Hà Nam) bày tỏ tán thành việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn việc ban hành Luật BHXH năm 2014 đã có những sửa đổi căn bản để mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc so với Luật năm 2006, trong đó các nhóm bổ sung, có nhóm người lao động có hợp đồng lao động theo mùa vụ có thời hạn từ đủ 3 tháng đến dưới 12 tháng, người làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ 1 tháng đến dưới 3 tháng.
Dự thảo Luật trình Quốc hội lần này tiếp tục có những quy định để mở rộng đối tượng tham gia theo tinh thần của Nghị quyết số 28 và phù hợp với Bộ luật Lao động năm 2019, trong đó có nhóm người làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.
Tuy nhiên, bà Hiền cho rằng, quá trình triển khai trên thực tế cần có những điều chỉnh và có thể cân nhắc để bảo đảm hơn tính khả thi khi quy định mở động đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Đó là đối với nhiều dự án, công trình cụ thể ở các vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi nơi ít có nhà máy, công ty, ít có điều kiện để có thể có người lao động làm việc dài hạn, khi triển khai người sử dụng lao động phải huy động lao động nông nhàn theo mùa vụ và theo quy định phải đóng BHXH cho họ.
Mặc khác, việc tham gia cũng trên cơ sở mức lương không cao do chủ yếu làm các công việc giản đơn, lao động chân tay. Từ 3 - 6 tháng khi dự án, công trình kết thúc thì người lao động lại quay trở về với công việc đồng áng thường ngày và gần như rất ít có cơ hội quay lại tiếp tục tham gia thị trường lao động để có thể đóng BHXH, kể cả là tham gia tự nguyện.
Do đó, theo tôi, đại biểu tỉnh Hà Nam đề nghị ban soạn thảo cần cân nhắc để có thể phân loại và quy định thêm một số điều kiện để cho phép trong một số trường hợp cụ thể nên trao quyền để người lao động được lựa chọn việc nhận tiền công bao gồm cả phần BHXH để thu nhập được tốt hơn thay vì phải đóng BHXH bắt buộc.
.svg){kind=icon}
