Các vùng Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia sáp nhập vào Nga sau các cuộc trưng cầu dân ý hồi tháng trước, bất chấp việc Ukraine cũng như các cường quốc phương Tây không công nhận. Do chiến dịch phản kích mạnh mẽ của các lực lượng Kiev, quân Nga hiện không nắm quyền kiểm soát toàn bộ các vùng này.

Tòa nhà hành chính thành phố tại vùng Donetsk, miền đông Ukraine bị hư hại do trúng pháo kích. Ảnh: Reuters

Theo Reuters, việc ông Putin tuyên bố thiết quân luật tại 4 vùng mới sáp nhập nói trên là lần đầu tiên Moscow áp dụng luật ra đời từ năm 2002. Luật này có thể được thực thi khi Nga đối mặt với sự gây hấn hay "mối đe dọa gây hấn tức thì".

Dưới đây là những gì có thể xảy ra sau sắc lệnh mới của ông Putin:

Huy động quân

Lệnh thiết quân luật ở Nga tự động kéo theo việc tổng động viên hoặc huy động một phần quân dự bị. Tuy nhiên, đợt huy động một phần quân dự bị đã diễn ra ở Nga và được mở rộng tới các khu vực Moscow đang nắm quyền kiểm soát nên hiện chưa rõ Nga có huy động thêm người nhập ngũ nữa hay không.

Sắc lệnh mới nêu rõ, theo lệnh thiết quân luật, nhà chức trách sẽ có quyền ban hành các biện pháp để "đáp ứng nhu cầu của các lực lượng vũ trang Nga" và việc "bảo vệ lãnh thổ" sẽ được thực thi.

Vitaliy Kim, Thống đốc vùng Mykolaiv, miền nam Ukraine tin sắc lệnh mới của ông Putin nhằm cho phép Moscow huy động “những người Ukraine vẫn còn lưu lại" các vùng lãnh thổ đã nằm dưới sự kiểm soát của quân Nga.

Ngăn chặn hoạt động

Thiết quân luật cho phép nhà chức trách hạn chế việc đi lại và áp đặt lệnh giới nghiêm, buộc người dân phải ở yên trong nhà của họ. Theo luật sư Nga Pavel Chikov, luật cũng có nghĩa các trạm kiểm soát và kiểm tra phương tiện sẽ được thiết lập, trong khi chính quyền có quyền giam giữ người trong tối đa 30 ngày.

Các quan chức do Nga bổ nhiệm ở Kherson đã ban bố lệnh cấm 7 ngày đối với dân thường vào khu vực này.

Hãng thông tấn TASS dẫn lời Vladimir Saldo, lãnh đạo chính quyền do Nga bổ nhiệm, cho biết không cần thiết phải có lệnh giới nghiêm vào thời điểm hiện tại, ngay trước khi xác nhận ông đang bàn giao quyền lực cho quân đội.

Tái định cư 

Theo luật sư Chikov, thiết quân luật cũng có thể khiến người dân bắt buộc phải di dời đến các khu vực khác. Luật pháp Nga cho phép "tái định cư" tạm thời người dân đến các khu vực an toàn và sơ tán "các đối tượng có vai trò quan trọng về kinh tế, xã hội và văn hóa".

Ông Saldo thông báo hôm 19/10 rằng, 50.000 - 60.000 người sẽ được sơ tán khỏi một phần của khu vực Kherson trong 6 ngày tới, trong bối cảnh chiến dịch phản công của các lực lượng Ukraine đang tiếp diễn.

Cùng ngày, TASS dẫn lời lãnh đạo Hội đồng An ninh Nga Nikolai Patrushev cho hay, 5 triệu cư dân thuộc vùng Donbass và các khu vực khác ở đông nam Ukraine đã "tìm thấy nơi ẩn náu" ở Nga “trước sự ngược đãi của Kiev”.

Ngược lại, giới chức Ukraine cáo buộc Nga trục xuất người dân khỏi các vùng lãnh thổ mà các lực lượng Moscow đã thâu tóm quyền kiểm soát. Vào tháng 9, một đặc phái viên của Mỹ nói, Nga có thể đã buộc 900.000 - 1,6 triệu người Ukraine phải rời nơi cư trú.

Moscow đã bác bỏ các cáo buộc trên, trong khi các hãng thông tấn quốc tế thừa nhận không thể xác thực các thông tin như vậy.

Tuấn Anh