Điều ngạc nhiên về ô tô Campuchia

Khi chúng tôi muốn đầu tư vào Campuchia, những nhân viên của quỹ Viasa đã báo cáo trong một khảo sát tại chỗ (site survey) là lao động và quản trị của Campuchia là "ác mộng". Có lẽ họ đã sai và hời hợt trong việc đánh giá?

Khác với bình phẩm trên các mạng truyền thông Việt, tôi không mang nhiều ấn tượng hay khâm phục về chiếc xe Angkor EV vừa ráp tại Campuchia. Năm 1983, tôi có đầu tư cùng vài người bạn vào một xưởng sửa xe hơi ở Van Nuys. Với 4 người thợ máy, thợ đồng và 3 người phụ việc, chúng tôi đã ráp nguyên chiếc xe cổ điển Porsche 356 Speedster đời 57, vốn là một mẫu xe của Porsche được yêu thích nhất theo thống kê.

Chúng tôi mua động cơ và sườn xe của VW Beetle, các bộ phận khác như hộp số của Toyota, hệ thống điện của GM...đem về ráp lại trong một thân ngoài xe (body) làm bằng fiberglass, thiết kế theo copy y trang  của model xe Porsche nói trên.

Dĩ nhiên chúng tôi chỉ bán như một replica (phó bản) và không quảng cáo gì về thương hiệu Porsche. Tuy vậy, chúng tôi khoan đúng vài lỗ ở phía trước và sau của thân xe để khách mua xe có thể chạy ra đại lý xe Porsche mua những nhãn hiệu Porsche và tự gắn bằng đinh vít lên.

Hãng Porsche kiện chúng tôi nhưng sau 2 năm tranh tụng, và chúng tôi thắng vì bản quyền thiết kế xe đời 57 của Porsche đã hết hạn sau 20 năm. Sự thành công tạm bợ của chúng tôi tạo một làn sóng ráp và bán các xe replica cổ điển từ Porsche, đến Lamborghini đến Rolls Royce khắp thế giới. Sự thành công này cũng là mồ chôn công ty mình vì quá nhiều cạnh tranh mọc lên như nấm sau cơn mưa rào.

Angkor EV 2013 chạy điện do người Campuchia tự sản xuất.

Do đó, sản xuất một chiếc xe với những linh kiện đã có sẵn là một điều rất dễ làm, không tốn kém nhiều và cũng không đòi hỏi một công nghệ hay kiến thức đặc biệt gì.

Tuy nhiên, tôi vẫn chút ngạc nhiên trước sự hoàn thành chiếc xe Angkor EV của Campuchia.

-          Chiếc xe bán với giá 5 ngàn USD tức là giá sản xuất khoảng chừng 4 ngàn USD hay thấp hơn. Giá rất sát với những hãng xe sản xuất theo dây chuyền dù các công ty lớn có lợi thế về giá mua linh kiện rẻ (số lượng nhiều) và những yếu tố nội tại nhờ tổ chức toàn cầu. Điều này có nghĩa là năng suất lao động và khả năng quản trị của công ty Heng (Campuchia) không thua kém những đống nghiệp trên thế giới lắm.

Khi chúng tôi muốn đầu tư vào Campuchia, những nhân viên của quỹ Viasa đã báo cáo trong một khảo sát tại chỗ (site survey) là lao động và quản trị của Campuchia là "ác mộng". Có lẽ họ đã sai và hời hợt trong việc đánh giá?

-          Việc ráp xe tuỳ thuộc rất nhiều vào giá và lượng tồn kho (availability) của số linh kiện cần cho chiếc xe.  Vì Angkor EV là chiếc xe chạy bằng điện, các linh kiện này phải hiện đại và đạt nhiều tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, không dùng xăng mà "charge" bằng điện có thể là một trở ngại tại Campuchia vì hình như xứ này thiếu điện (hoặc giá cao hơn nhiều nơi khác)?

-          Giá thành sản xuất trên cũng cho thấy phí bôi trơn tại Campuchia không trên 5%; quá lý tưởng cho những món hàng tiêu dùng và phồ thông. Những đồn đại về tham nhũng của quan chức Campuchia có lẽ đã được thổi phồng quá mức?

-          Sau cùng, với giá bán phải chăng và một hệ thống kinh tế khá liên thông và cởi mở, công ty Heng có thể xuất khẩu một số lượng đáng kể trên thị trường thế giới, nhất là các nước Á Phi nghèo. Vì có những liên minh chính trị và tài chính rất tốt với Trung Quốc, Hàn Quốc và Mỹ, họ sẽ được giúp đỡ tận tình của các đàn anh khi đi tìm thị trường tiếm năng.

Tóm lại, chiếc Angkor EV cho thấy một hình ảnh khá tốt đẹp cho nền kinh tế tương lai của Campuchia. Dù đây chỉ là một trường hợp đơn lẻ của một doanh nghiệp (tư nhân), nhưng nếu nhân rộng được khắp xứ, Campuchia đã làm được điều mà Việt Nam đang mơ. Với dân số ít ỏi, một cơ chế thoáng và một nền kinh tế trong đó sự liên thông với toàn cầu bắt đầu mọc rễ, người dân Campuchia sẽ có một GNI mỗi đầu người vượt mặt đàn anh Việt Nam trong thời gian ngắn.

Alan Phan