Khi nói đến hành trang để thành công trong công việc và cuộc sống, người ta thường nhắc đến bộ đôi công cụ kiến thức chuyên môn và kỹ năng mềm. Thế nhưng với tiến sĩ Susan David, đồng thời là tác giả của cuốn sách Vượt bẫy cảm xúc, thì linh hoạt trong cách ứng phó với thế giới ngoại tại thôi có lẽ là chưa đủ, bởi mỗi chúng ta còn sở hữu một thế giới nội tâm phong phú, và sự phức tạp nơi thế giới ấy lại có tác động mạnh mẽ đến chất lượng cuộc sống của mình.

Cảm xúc của chúng ta không hoàn toàn đáng tin cậy

Đôi lúc, cảm xúc như một chiếc ra-đa sinh học, giúp ta nhận diện được những điều thật - giả lẫn lộn trong cuộc sống. Thế nhưng, “cũng có lúc cảm xúc khuấy động chuyện cũ, khiến nhận thức của chúng ta nhập nhằng giữa những gì đang xảy ra trong hiện tại và những trải nghiệm đau đớn ở quá khứ”, Susan nhận định. “Những cảm xúc mạnh mẽ này có thể hoàn toàn áp đảo lý trí, che mờ khả năng phán xét của chúng ta và dẫn chúng ta thẳng đến vùng nước đầy đá ngầm”.

Cảm xúc của ta không hẳn là đáng tin vào mọi lúc là nhận thức cốt lõi ta cần hiểu rõ trên hành trình vượt bẫy cảm xúc, bởi cách ta nhìn nhận cảm xúc và “mã hóa” chúng thành hành động mang ý nghĩa then chốt trong việc giải quyết vấn đề mà ta gặp phải. Như tác giả của cuốn sách Tư duy truy tìm sự thật (The Scout Mindset), Galef chia sẻ: “Bạn chỉ gặp tình thế ‘phải đưa ra một quyết định khó khăn’ khoảng 1% thời gian mà thôi. Cách bạn hành xử trong 99% thời gian còn lại mới là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến chất lượng của các quyết định”.

Susan David tin rằng cách chúng ta nhìn nhận và đương đầu với cảm xúc thuận theo bản năng như né tránh nỗi buồn, hay mong chờ niềm vui chính là những cái bẫy nguy hiểm, giữ chúng ta luẩn quẩn trong sa mạc khô cằn của tiêu cực và buồn rầu. Do đó, “bước ra và đương đầu với thực tế đòi hỏi chúng ta thừa nhận những suy nghĩ của bản thân mà không mặc định tin rằng chúng phản ánh đúng sự thật”.

Tấm bản đồ giúp bạn biến nguy thành cơ, biến cảm xúc tiêu cực thành năng lượng tích cực

Ở phần sau của Vượt bẫy cảm xúc, tác giả giới thiệu bộ công cụ và kỹ thuật giúp bạn đọc tìm lại sự cân bằng và bình yên dù phải đối mặt với những cảm xúc khó chịu nhất, từ đó có thể tận hưởng nhiều hơn các mối quan hệ, hoàn thành các mục tiêu đề ra và sống một cuộc đời ý nghĩa. Tuy nói là công cụ và kỹ thuật nghe có vẻ khô khan, nhưng cách tác giả lồng ghép khéo léo các chuyện kể thú vị từ cổ chí kim khiến độc giả khó mà bỏ dở lưng chừng những trang sách.

Cũng trong những chương đề cập đến giải pháp, tác giả giảng giải sinh động cách thức để biến nguy thành cơ, biến cảm xúc tiêu cực thành nguồn cung cấp năng lượng, sự sáng tạo và thấu hiểu.

Tác giả cũng không quên nhắc đi nhắc lại một điểm cốt yếu mà chúng ta cần lưu ý, đó là không ai hoàn hảo cả và chúng ta cũng không cần cật lực cố gắng để đạt được mục tiêu hão huyền này. “Sự hoàn hảo là một thứ phiến diện, phi thực tế và rất nhàm chán. Đó là lý do các nhân vật chính thu hút nhất luôn có khuyết điểm hoặc góc khuất tâm hồn, và tại sao những kẻ phản diện thật sự lôi cuốn luôn có đủ nhân tính để chúng ta có thể phần nào đồng cảm với họ”, nữ tác giả chia sẻ.

Vượt bẫy cảm xúc không chứa đựng những lý thuyết suông, bởi nó được đúc rút từ những câu chuyện có thật, kể cả từ chính cuộc đời của tác giả. Đọc cuốn sách, độc giả sẽ thấy đề cập đến trải nghiệm cảm xúc cá nhân của Susan David trong những năm tháng trưởng thành tại Nam Phi, quốc gia từng trải qua giai đoạn lịch sử đáng buồn dưới chế độ phân biệt chủng tộc Apartheid. Hành trình vượt bẫy cảm xúc đầy khó khăn này cũng là một yếu tố quan trọng, thôi thúc bà tìm hiểu cách thức để chữa lành cho bản thân. Tác giả tin tưởng linh hoạt cảm xúc sẽ là kim chỉ nam để mỗi người nhanh chóng tìm về chân giá trị của bản thân giữa những cơn bão cảm xúc chỉ chực chờ cuốn phăng lý trí của chúng ta.

Giống như một tấm bản đồ vừa khoa học lại vừa chi tiết, Vượt bẫy cảm xúc dẫn đường cho tất cả chúng ta bình thản vượt qua những cảm xúc tiêu cực phát sinh trong cuộc sống hàng ngày, trong công việc, các mối quan hệ và đời sống gia đình. Tấm bản đồ sinh động này không chỉ mô tả tỉ mỉ những cái bẫy tinh vi trong cảm xúc cá nhân mà còn vẽ nên bức tranh toàn cảnh về một xã hội hiện đại đầy áp lực thực - ảo.

Phúc An