Thống kê sơ bộ từ Tổng cục Hải quan (Bộ Tài Chính), hai tháng đầu năm nay, nước ta chi hơn 360 triệu USD để nhập khoảng 272 nghìn tấn hạt điều thô, tăng 78,2% về lượng và tăng 52,2% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022.

Campuchia là nhà cung cấp điều lớn nhất cho Việt Nam. Trong hai tháng vừa qua, giá trị nhập khẩu điều từ Campuchia ước đạt gần 130 triệu USD, tăng 75,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhập khẩu điều từ Tanzania đạt gần 110 triệu USD, tăng 4,6% so với cùng kỳ.

Ở chiều ngược lại, xuất khẩu điều hai tháng đầu năm 2023 chỉ đạt 353 triệu USD, giảm 7,4% so với cùng kỳ năm trước. Tức, ngành điều Việt Nam quay lại thời kỳ nhập siêu với mặt hàng này.

Năm 2021, tổng giá trị nhập khẩu điều thô lên tới hơn 4,1 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ đạt khoảng 3,6 tỷ USD. Đây là năm đầu tiên Việt Nam nhập siêu trong hơn 30 năm xuất khẩu điều nhân ra thế giới.

Nhưng đến năm 2022, ngành điều lấy lại vị thế xuất siêu. Kết thúc năm, loại hạt này giúp Việt Nam thu về 3,08 tỷ USD, trong khi nhập khẩu dừng ở con số hơn 2,67 tỷ USD. 

Cuối tháng 2 vừa qua, tại Hội nghị Điều quốc tế Việt Nam năm 2023, ông Tạ Quang Huyên, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Hoàng Sơn 1, cho hay, xuất khẩu điều của doanh nghiệp này sụt giảm khoảng 17-18%. Hạt điều đang phải cạnh tranh với các loại hạt khác như hạt óc chó, hạnh nhân,... Doanh nghiệp xuất khẩu không thể quyết định việc tiêu thụ của người dân. Khi giá hạt điều đang cao hơn giá các loại hạt khác, các nhà bán lẻ cũng tập trung phân phối hạt khác để có lãi. 

Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) đánh giá, hoạt động sản xuất, cung ứng ngành điều toàn cầu cũng như trong nước đang có nhiều khó khăn, tiêu thụ điều trên thị trường thế giới giảm. Do đó, Vinacas đề nghị điều chỉnh chỉ tiêu xuất khẩu điều năm 2023 ở mức 3,1 tỷ USD, tức chỉ tăng khoảng 30 triệu USD so với năm 2022.

Hiện nay, diện tích trồng điều của Việt Nam chỉ khoảng 300.000 ha, cung cấp khoảng 30% nguyên liệu cho nhu cầu chế biến của các doanh nghiệp. Mâu thuẫn lớn mà ngành điều Việt Nam cần giải quyết là khâu chế biến phát triển mạnh mẽ, thị trường rộng mở toàn cầu, hạt điều Việt Nam có chất lượng tốt vào tốp đầu thế giới nhưng nguyên liệu chỉ đáp ứng một phần rất nhỏ.