“Cô bé có gương mặt trẻ con nhưng có vóc dáng phổng phao, mặc váy rộng che bụng bầu, hồn nhiên không chút lo lắng được mẹ đưa đi khám những tuần cuối thai kỳ”, bác sĩ Đạo nhớ lại câu chuyện cách đây gần 1 năm.

Lo cơ thể con non nớt, mẹ em đăng ký cho con sinh mổ chủ động, bé sơ sinh được bà ngoại chăm sóc. Và chỉ khi thuốc giảm đau giảm dần tác dụng, những cơn đau tê tái ập đến thì dường như cô bé mới biết mình đã làm mẹ.

Đây là trường hợp mang thai nhỏ tuổi nhất bác sĩ Đạo khám, trực tiếp đỡ đẻ năm 2022. Theo vị bác sĩ, chuyện học sinh yêu sớm, quan hệ tình dục, thậm chí có thai, sinh con trước tuổi 18 ngày nay không còn hiếm.

Con gái mang bầu 5 tháng gia đình mới biết 

Gần đây nhất là hai trường hợp mẹ bầu 15, 16 tuổi đi khám khi thai đã lớn. Ca thứ nhất là nữ sinh lớp 10 ở Hà Nội.

Cô bé kể, 2 năm trước, em nhận lời yêu bạn trai và nhanh chóng đồng ý quan hệ nhưng chưa từng dùng biện pháp tránh thai nào. Dù không thấy kinh nguyệt suốt nhiều tháng nhưng em không nghi ngờ gì. Gần đây, thấy bụng con lớn bất thường, mẹ em đưa con đi khám mới phát hiện con gái nhỏ đã mang thai ở tuần thứ 21. Bất ngờ hơn, nữ sinh này mang song thai.

Thai đã lớn, gia đình thuận theo lời khuyên giữ thai của bác sĩ Đạo. Siêu âm phát hiện cổ tử cung của thai phụ bị ngắn, dọa sinh non, bác sĩ buộc phải khâu vòng cổ tử cung để giữ hai bé. Đến nay, thai kỳ của nữ sinh đã bước sang tuần 23. 

Sinh đẻ ở độ tuổi càng thấp càng làm tăng các nguy cơ cho mẹ và thai nhi. Ảnh: De Telegraaf

Trường hợp thứ 2 ở Ninh Bình, mang song thai 20 tuần khi mẹ mới 16 tuổi.

Mẹ bé cho biết thấy bụng con lớn dần chỉ nghĩ con ăn nhiều tăng cân. Nhưng khi bụng con lùm lùm sau lớp áo hoodie hay mặc, chiếc cặp sách không thể che nổi nữa, mẹ bé nghi ngờ và yêu cầu thử thai nhưng nữ sinh này nhất quyết không thử.

Sau nhiều lần được khuyên nhủ, cô bé cũng nghe theo. Nhìn thấy que thử thai hiện 2 vạch đỏ chót, bố mẹ cô bé vô cùng bàng hoàng.

Con nhỏ mang thai: Bố mẹ bạc đầu, con vô lo vô nghĩ 

Theo bác sĩ Đạo, những 'thai phụ tuổi teen' này đến khám đều cho biết không có biểu hiện mang bầu như ốm nghén, mệt mỏi, vẫn đi học, chạy nhảy bình thường. Vì thế, hầu hết các em gặp bác sĩ khi thai đã lớn, được tư vấn giữ thai. Với những trường hợp thai ít tuần, không ít phụ huynh lựa chọn biện pháp đình chỉ thai nghén.

“Điều khiến các thầy thuốc sản phụ khoa xót xa là không ít trường hợp được đưa đến khám thai vẫn vô tư, thản nhiên trêu đùa với bạn trai trong khi bố mẹ lo đến bạc đầu.

Dường như các em chưa thấy sợ hãi, chưa nhận thức được những ảnh hưởng của việc quan hệ sớm, bệnh lây qua đường tình dục, phá thai hay mang thai khi tuổi còn nhỏ đến tương lai, sức khỏe, thậm chí việc nghỉ học cũng chưa từng nghĩ đến”, bác sĩ chia sẻ.

Như trường hợp người mẹ trẻ 12 tuổi nói trên, sau sinh, cô bé vẫn hồn nhiên đi chơi với bạn như bình thường, con đã có bố mẹ nuôi.

Bác sĩ Đạo cho hay làm mẹ sớm khiến các em có nguy cơ bị khủng hoảng tâm lý. Ảnh: T.Đ

Trong khi đó, nhiều phụ huynh sợ con ‘nghĩ quẩn’ nên không dám trách móc nhiều mà bao bọc con hơn.

"Từ lần đầu đưa con đến khám đến khi con dự sinh, cha mẹ tưởng chừng già đi mấy tuổi vì lo lắng, căng thẳng", vị bác sĩ chia sẻ. Không ít người hối hận, giá như 'vẽ đúng đường cho hươu chạy' sớm hơn.

Trò chuyện với thầy thuốc, nhiều thai phụ nhỏ tuổi kể việc yêu đương sớm, quan hệ từ khi học lớp 8, lớp 9 là chuyện “rất bình thường”. Đặc biệt, có em cho biết chưa từng dùng một biện pháp tránh thai hiện đại nào trước đó, hoặc luôn tin rằng tuổi nhỏ, “xuất ngoài”, uống thuốc tránh thai khẩn cấp thì không thể mang thai.

Mỗi năm thêm 3.000 ca phá thai tuổi vị thành niên tại cơ sở y tế công 

Theo báo cáo mới nhất công bố cuối năm 2022 của Vụ Sức khỏe Bà mẹ Trẻ em (Bộ Y tế), giai đoạn 2019-2021, mỗi năm Việt Nam có khoảng 200.000 ca phá thai.

Số ca mang thai tuổi vị thành niên (15-19 tuổi) chưa có xu hướng giảm trong những năm gần đây, chiếm khoảng 2,5% - 3% tổng số phụ nữ mang thai. Mỗi năm có thêm 3.000 ca phá thai ở tuổi vị thành niên.

Số liệu này được cơ quan chuyên môn của Bộ Y tế tổng hợp từ báo cáo của các địa phương và không bao gồm cơ sở y tế tư nhân. Số thực tế có thể cao hơn rất nhiều. Đó là bởi, ở Việt Nam, hơn một nửa số ca phá thai thực hiện ở cơ sở công lập, hơn 40% được thực hiện ở cơ sở tư nhân, theo kết quả điều tra Mục tiêu phát triển bền vững quốc gia (SDGs) do Tổng cục Thống kê phối hợp thực hiện, công bố năm 2022.

Theo điều tra này, khoảng 22-28% thanh niên từ 15- 24 tuổi có quan hệ tình dục trong 12 tháng qua. Tỷ lệ nam thanh niên quan hệ tình dục trước 15 tuổi là 0,2% trong khi ở nữ là 0,9%. Gần 9% phụ nữ từ 15-19 tuổi đã quan hệ với bạn tình hơn mình 10 tuổi trở lên trong 12 tháng qua.

Một nghiên cứu khác của Bệnh viện Phụ sản Trung ương trong 3 năm 2017-2019, có 210 sản phụ tuổi dưới 18 (91 ca ở Hà Nội), chiếm khoảng 0,3% tổng số sinh tại viện đầu ngành này, trong đó có 1 trường hợp 13 tuổi. Hầu hết các trường hợp đều sinh con lần đầu, ngoài ra có 4 sản phụ 16 tuổi sinh con lần 2, tuy nhiên con đầu đều đẻ non hoặc đủ tháng nhưng đã mất. 

Theo các bác sĩ, sinh đẻ ở độ tuổi càng thấp càng làm tăng các nguy cơ cho mẹ và thai nhi, như sảy thai, đẻ non và các biến chứng khác, trẻ nhẹ cân, suy hô hấp. Làm mẹ sớm cũng khiến các em có nguy cơ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý. Trong khi phá thai, đặc biệt ở những phụ nữ trẻ tuổi, làm tăng nguy cơ viêm nhiễm, chửa ngoài tử cung và vô sinh.