Mới đây Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng đề xuất lấy đất sau Nhà hát Lớn để xây dựng Nhà hát các dân tộc Việt Nam, VietNamNet đã trao đổi với PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội xung quanh câu chuyện này.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn

- Cần thiết thêm một Nhà hát các dân tộc Việt Nam không thưa ông?

Việc đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa nói chung, nhà hát nói riêng hết sức cần thiết. Đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang tập trung cho phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, cần có những thiết chế văn hóa xứng tầm thời đại Hồ Chí Minh. Ở đó, không chỉ giúp chúng ta tổ chức những chương trình văn hóa, nghệ thuật lớn, có thương hiệu trong khu vực và quốc tế mà còn giúp cho nghệ sĩ trong nước giao lưu với nghệ sĩ quốc tế. Họ sẽ có cơ hội thể hiện cũng như phát triển tài năng. 

Thực trạng hiện nay theo tôi biết, chúng ta đang thiếu các thiết chế văn hóa như vậy. Đa phần các nhà hát đều được xây dựng từ khá lâu, có công năng chưa hoàn toàn phù hợp với điều kiện hiện tại. Nhà hát tốt nhất mà chúng ta đang có lại là Nhà hát Lớn đã xây dựng cách đây hơn 100 năm (từ năm 1911) luôn quá tải, cũng đang chuẩn bị phải bảo dưỡng. 

Dù sắp tới đây, Nhà hát Hồ Gươm sẽ được khánh thành nhưng kể cả như vậy cũng sẽ chưa đủ đáp ứng sự phát triển nghệ thuật ở Thủ đô trong những năm tới. 

Ở điều kiện chúng ta, biết là khó so sánh nhưng khu vực West End ở London, Anh nổi tiếng trên toàn thế giới với nhiều nhà hát - được xem là trung tâm của ngành công nghiệp giải trí, văn hóa, hiện có khoảng 40 nhà hát chính. Một số nhà hát trong khu vực này như Her Majesty's Theatre, Prince of Wales Theatre, Savoy Theatre, Apollo Victoria… Ở khu vực trung tâm Bangkok, Thái Lan có nhiều nhà hát nổi tiếng như Bangkok Art and Culture Centre, Thailand Cultural Centre, Siam Niramit Bangkok, Bangkok Playhouse...

Singapore là một trong các trung tâm văn hóa và giải trí quan trọng của Châu Á hiện có khoảng 20 nhà hát hoạt động trong nhiều lĩnh vực, từ nghệ thuật biểu diễn đến âm nhạc và phim ảnh như: Esplanade - Theatres on the Bay, Victoria Theatre and Victoria Concert Hall, Drama Centre Singapore, Kallang Theatre, Sands Theatre at Marina Bay Sands, The Arts House, Capitol Theatre hay SOTA Concert Hall. 

Tôi lấy ví dụ như vậy để thấy rằng chúng ta cần có những thiết chế văn hóa nói chung, nhà hát nói riêng để đáp ứng nhu cầu phát triển văn hóa. Đặc biệt là Hà Nội - nơi tổ chức nhiều sự kiện văn hóa, nghệ thuật quốc tế.

Nhà hát Lớn Hà Nội. Ảnh: Phạm Hải.

- Hà Nội đang có rất nhiều nhà hát nhưng hoạt động không hết công suất, thêm một nhà hát liệu có lãng phí?

Tôi không nghĩ rằng Hà Nội đã có đủ các nhà hát phục vụ cho nhu cầu phát triển văn hóa hiện tại, nhất là khi chúng ta đang xây dựng thành phố sáng tạo, đáng sống. Việc các nhà hát ở Hà Nội chưa hoạt động hết công suất không chỉ bởi năng lực hạn chế mà còn bởi nhiều lý do khác nhau, trong đó có cả những nguyên nhân ngoài chuyên môn như sự bó buộc bởi các cơ chế, chính sách về thuế, đất đai, đối tác công – tư, quản lý sử dụng tài sản công... Tất nhiên có cả sự thiếu năng động với thị trường, thiếu kỹ năng kinh doanh và xây dựng thương hiệu.

Hơn thế, mỗi thiết chế văn hóa hay mỗi nhà hát lại có những chức năng khác nhau. Tôi cũng rất lúng túng khi nhiều người bạn quốc tế nói rằng để tổ chức một sự kiện nghệ thuật lớn ở Việt Nam rất khó có nhà hát nào đáp ứng được tiêu chuẩn khắt khe của họ, cả về sân khấu, âm thanh, ánh sáng hay các công nghệ mới. 

Vì thế, có thêm một công trình nhà hát có thể tổ chức các buổi biểu diễn, sự kiện tầm cỡ khu vực và quốc tế vẫn là một việc làm cần thiết, đáng để đầu tư. Nếu chúng ta biết cách khai thác, chuyên nghiệp trong xây dựng thương hiệu, kỹ năng kinh doanh, phát triển khán giả thì hoàn toàn tin tưởng rằng, nhà hát mới có thể tạo điểm nhấn cho thành phố, để tổ chức sự kiện mang tầm quốc tế, đánh dấu thương hiệu Việt Nam ở khu vực và trên trường quốc tế. Đó cũng là mong mỏi của rất nhiều người yêu văn hóa, nghệ thuật của đất nước.

- Nhiều người cho rằng xây Nhà hát các dân tộc Việt Nam ở sau Nhà hát Lớn là chưa hợp lý, quan điểm của ông ra sao? 

Việc chúng ta xác định xây dựng nhà hát ở cạnh Nhà hát Lớn phù hợp ở việc thiết chế văn hóa cần ở vị trí trung tâm, dễ tiếp cận để từ đó thuận tiện cho việc thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa nghệ thuật, cũng như lan tỏa những giá trị chân-thiện-mỹ đến với công chúng.

Tuy vậy, đây là một vị trí đặc biệt về kiến trúc, mật độ cư dân, điều kiện lịch sử nên luôn đòi hỏi cần có những công trình phù hợp. Không gian ở đây khá nhỏ, không hoàn toàn phù hợp với việc xây dựng một thiết chế văn hóa hiện đại. Cần có không gian rộng rãi để phục vụ những nhu cầu đa dạng, phong phú - một công trình có nhiều thiết kế phức tạp để phù hợp với sự phát triển công nghệ, tạo thành một không gian sáng tạo cho mọi người. 

Như vậy, chúng ta cần có đánh giá tác động kinh tế - xã hội, môi trường, văn hóa cụ thể để hài hòa lợi ích của tất cả các bên liên quan trước khi quyết định xây dựng một công trình quan trọng như Nhà hát các dân tộc Việt Nam ở khu vực này.