Nếu như măng cụt chín là loại trái cây có hương vị chua dịu và thơm ngọt được nhiều người yêu thích với giá bán khoảng 40.000 - 65.000 đồng/kg thì măng cụt xanh lại có giá cao gấp chục lần, xuất hiện trong món ăn nổi tiếng chỉ ở Bình Dương mới có.
Thời điểm măng cụt vào mùa là từ tháng 4 đến cuối tháng 6. Lúc ấy, người dân địa phương và du khách ghé thăm nơi đây bắt đầu tìm về các nhà vườn ở Lái Thiêu (Bình Dương) để mua những trái măng cụt còn xanh.
Chị Vũ Loan (ở TP. Thuận An, tỉnh Bình Dương) cho biết, mỗi năm chỉ có một mùa măng cụt nhưng nếu đến không đúng thời điểm, du khách sẽ rất khó mua được măng cụt xanh.
“Không phải mùa nào cũng có măng cụt xanh để thưởng thức. Tôi phải đặt lịch trước với nhà vườn vài tháng trời mới có mà mua. Mọi năm, tôi mua khoảng 5kg, về chế biến sẵn rồi cất trữ ngăn đông ăn dần. Năm nay, bạn bè và người thân ở xa muốn ăn, tôi gom hơn chục cân, chia cho mọi người cùng thưởng thức”, chị Loan nói.
Đúng như tên gọi, món gỏi trứ danh này gồm hai thành phần chính là thịt gà và măng cụt. Tuy làm từ các nguyên liệu đơn giản nhưng món ăn đòi hỏi quá trình chế biến tỉ mỉ và kỳ công.
Theo chị Vũ Loan, măng cụt trộn gỏi gà phải là quả có vỏ hơi xanh, còn ương hoặc vàng nhẹ nhưng già đủ độ. Vỏ phải cứng thì ruột bên trong mới trắng giòn, vị chua dịu, hơi chát, xen lẫn chút ngọt.
Gà cũng phải chọn gà ta hoặc gà tre, thịt chắc, da vàng, vị ngọt tự nhiên và không bị bở. Gà được làm sạch, đem luộc chung với chút mắm, tiêu, hạt nêm... để phần thịt thêm đậm đà và dậy mùi thơm hấp dẫn. Nước luộc gà được tận dụng nấu cháo, thêm ít nấm rơm, ăn kèm gỏi măng cụt rất ngon.
Công đoạn quan trọng và công phu nhất là gọt vỏ măng cụt. Quả sau khi thu hoạch được ngâm vào nước muối loãng để bớt mủ, giúp quá trình tách vỏ cũng dễ dàng. Người ta phải gọt quả ngay dưới vòi xả nước liên tục để làm sạch mủ (nhựa) vàng, sau đó lại ngâm nước đá để giữ màu, tăng độ giòn và giảm chát.
Tiếp tục thái ruột măng cụt thành các khoanh tròn mỏng, tạo hình bông hoa đẹp mắt rồi trộn với giấm và đường hoặc chanh để nguyên liệu không bị thâm. Trải qua các công đoạn sơ chế kỳ công, tỉ mỉ nhưng khéo léo của người chế biến nên phần thịt quả măng cụt vẫn giữ nguyên độ trắng, giòn và không bị dập nát.
Khi ăn, người ta vớt măng cụt ra cho ráo nước rồi trộn đều tay với thịt gà xé sợi, cà rốt nạo, hành tây và rau răm, nêm nếm gia vị như muối, đường, hành phi, lạc rang. Để món ăn đậm đà và ngon hơn, người dân Bình Dương còn pha chế thêm nước mắm chua ngọt, đặc sánh.
Món gỏi gà măng cụt thường được thưởng thức kèm cháo gà (Ảnh: Nguyễn Chi Chi)
Ở từng địa phương, tùy theo khẩu vị từng người mà món gỏi gà măng cụt cũng được thêm, bớt các nguyên liệu khác. Vị mềm, ngọt của thịt hòa quyện với vị hơi chua và chát nhẹ của măng cụt, thêm chút bùi bùi của lạc rang, giòn giòn của cà rốt khiến thực khách ăn một lần nhớ mãi.
Trước đây, du khách thường chỉ có thể thưởng thức gỏi măng cụt xanh khi du lịch Bình Dương hay các tỉnh thành miền Đông Nam Bộ. Tuy nhiên, hiện tại, món ăn này đã được lan tỏa rộng bởi người ta vận chuyển măng cụt xanh ra miền Bắc hay miền Trung bằng đường hàng không.
Một số người còn làm sạch măng cụt xanh, hút chân không rồi đóng gói trước khi gửi tới tay thực khách bởi việc chế biến món ăn này đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và sự kỳ công. Nhờ thế mà các bà nội trợ có thể trổ tài làm món gỏi “trứ danh” ở Bình Dương để chiêu đãi cả gia đình mà không lo tốn công sức.
Không chỉ là đặc sản nức tiếng với hương vị thơm ngon, hấp dẫn, gỏi măng cụt xanh còn được ưa chuộng bởi giá trị dinh dưỡng cao. Măng cụt chứa nhiều vitamin như B1, C, sắt, phốt-pho,... đặc biệt là chất xơ giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt, đẩy nhanh quá trình tiêu hóa thức ăn,... Ngoài ra, chất xanthones có trong loại trái cây này còn giúp giảm thiểu tác động từ cholesterol xấu, hỗ trợ giảm béo cho người thừa cân.
Chính bởi những lợi ích sức khỏe cũng như hương vị thơm ngon mà măng cụt đem lại nên loại quả này được bán với giá thành khá cao, từ 400.000/kg quả xanh do việc vận chuyển khó khăn. Có thời điểm, măng cụt xanh khan hiếm, giá đội lên tới gần 700.000/kg. Nếu muốn rẻ hơn, du khách có thể mua trực tiếp tại các nhà vườn trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
Phan Đậu
.svg){kind=icon}
