Mỹ-Trung

Chiến sự Nga - Ukraine chưa hạ nhiệt, xung đột Israel - Hamas bùng phát, căng thẳng Mỹ - Trung Quốc, NATO kết nạp thêm thành viên, thảm họa động đất Syria – Thổ Nhĩ Kỳ... là những sự kiện đã tạo nên một năm 2023 đầy biến động.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ công bố một thỏa thuận lịch sử nhằm cấm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực quân sự.

Khan hiếm chip và sự cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc đã đưa công ty sản xuất bán dẫn Đài Loan (TSMC), từ một ‘kẻ làm thuê’ gần như vô danh với đại chúng trở thành trung tâm của cuộc tranh cãi toàn cầu.

Chiều 11/8, báo chí nước ngoài hỏi về ứng xử của Việt Nam trước căng thẳng Mỹ - Trung hiện nay, người phát ngôn Lê Thị Thu Hằng khẳng định Mỹ và Trung Quốc "đều là các cường quốc và những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam".

Đây là lần hội đàm đầu tiên giữa lãnh đạo ngoại giao Mỹ - Trung kể từ cuộc tiếp xúc tháng 10/2021 trong bối cảnh hai cường quốc tăng cường tương tác khi phương Tây đang tập trung vào xung đột Nga - Ukraine.

Suốt nhiều thập kỷ, nhiều người Mỹ chế nhạo Trung Quốc là một quốc gia bắt chước, không có khả năng sáng tạo, chưa nói đến sự đổi mới mang tính đột phá.

Mỹ đã đưa Học viện Khoa học Quân y của Trung Quốc và 11 viện nghiên cứu công nghệ sinh học trực thuộc vào danh sách đen xuất khẩu vì cáo buộc giúp quân đội Trung Quốc phát triển vũ khí “điều khiển não bộ”.

Nhằm dự báo và theo dõi các phản ứng của Trung Quốc, Mỹ đã tiến hành xây dựng một công cụ phần mềm mới để cho phép các quan chức chính phủ xem xét các hành động đã lên kế hoạch trước 4 tháng.

Trung Quốc chưa có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực máy bay không người lái như Mỹ. Tuy nhiên, nước này đang tăng nguồn ngân sách cho lĩnh vực chế tạo drone cũng như nhiều thiết bị quân sự khác.

Những cú sốc do cuộc chiến thuế quan giữa Mỹ và Trung Quốc gây ra đã làm các chuỗi giá trị toàn cầu thiệt hại tương đương với 3 – 5 năm tăng trưởng tại hàng loạt quốc gia.

Cuộc gặp tại Alaska trước hết là của những quan chức hàng đầu Mỹ - Trung về chính sách đối ngoại. Hai bên đã rất “phi ngoại giao” trong hoạt động ngoại giao đầu tiên sau thời gian đóng băng. 

Chính quyền mới của Mỹ nêu rõ chủ trương với các nước lớn: Cạnh tranh chiến lược, sẽ hợp tác nếu phù hợp với lợi ích Mỹ, tạo ra hệ thống đồng minh thúc đẩy trật tự dựa trên luật lệ. 

Trong hai tuần qua, khoảng 3.500 công ty Mỹ đã khởi kiện chính quyền của Tổng thống Donald Trump về việc áp thuế với 300 tỷ hàng hóa Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tin rằng Trung Quốc “sẽ làm tất cả những gì có thể” để khiến ông thua trong cuộc tái tranh cử, trong lúc chĩa mũi dùi về phía Bắc Kinh trong cách xử lý đại dịch Covid-19.

Hiệp ước Cấm thử Hạt nhân Toàn diện (CTBT) đạt được năm 1996 nhưng không đi vào hiệu lực vì 8 quốc gia bao gồm cả Mỹ và Trung Quốc không phê chuẩn. Song, Washington và Bắc Kinh đều khẳng định sẵn sàng tuân thủ các điều khoản.

Phát biểu tối 11/3 (theo giờ Mỹ), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhấn mạnh rằng con “virus ngoại nhập” này bắt nguồn “ở Trung Quốc”.

Phát biểu trước Ủy ban Đánh giá Kinh tế và An ninh Mỹ - Trung hôm 20/2, Phó trợ lý bộ trưởng quốc phòng về các vấn đề Trung Quốc Chad Sbragia đã đưa ra cảnh báo về vấn đề cạnh tranh Mỹ - Trung trong thế kỷ 21.

Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo sẽ liệt 5 đơn vị truyền thông đến từ Trung Quốc vào diện “cơ quan đặc phái nước ngoài” và nhân viên của họ sẽ được coi là công chức của các cơ quan chính phủ Trung Quốc.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phản đối đề xuất ngăn chặn các công ty Mỹ cung cấp động cơ và các bộ phận máy bay khác cho ngành hàng không Trung Quốc. Ông đã ra chỉ thị cho chính phủ không thực hiện các đề xuất trên.