Nếu áp thuế tiêu thụ đặc biệt, game Việt sẽ “chết” trên “sân nhà”

Tại Hội thảo góp ý đề nghị xây dựng Dự án Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 5/7, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Pháp chế của VCCI cho hay: “Tôi gặp một số doanh nghiệp họ nói rằng bộ luật này có thể liên quan đến sự sống còn của doanh nghiệp”.

Hội thảo có sự góp mặt của các doanh nghiệp, các chuyên gia nhưng lại thiếu vắng đại diện Bộ Tài chính – đơn vị soạn thảo dự thảo Luật thuế Tiêu thụ đặc biệt.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lã Xuân Thắng, Giám đốc phát hành trò chơi trực tuyến của VNGGames cho rằng, trên thế giới, ngành game là trụ cột trong ngành nội dung số và kinh tế số. Theo ước tính từ Newzoo, tổng doanh thu ngành game năm 2022 đạt 184 tỷ USD và dự kiến năm 2023 sẽ đạt 194 tỷ USD. Cũng theo báo cáo này, năm 2022, toàn cầu có khoảng 3,2 tỷ người chơi game.

Bản chất của trò chơi điện tử trực tuyến nói chung là sáng tạo nội dung trên môi trường Internet để phục vụ cho nhu cầu giải trí của mọi người trong xã hội, và vì thế nên được đối xử bình đẳng như những phần khác của ngành công nghiệp giải trí, giống như phim ảnh, ca nhạc...

Ông Lã Xuân Thắng nêu ví dụ, ở các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Pháp, Tây Ba Nha và nhiều nước khác, trò chơi trực tuyến không chỉ được thừa nhận như là một ngành kinh tế quan trọng, mà còn được xác định là mũi nhọn để xuất khẩu văn hoá ra thế giới. Và vì vậy, những quốc gia này có rất nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích phát triển ngành công nghiệp trò chơi trực tuyến. Gần đây, một số quốc gia khác như Singapore, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất UAE, Jordan,... cũng đã có nhiều sáng kiến, nhiều chính sách thu hút các tập đoàn, các công ty game đến đặt trụ sở và hoạt động. Họ không muốn chậm chân trong ngành công nghiệp được dự đoán sẽ sớm chạm mốc doanh thu 200 tỷ USD này.

“Theo quan điểm cá nhân của tôi, cái gì cũng có tính 2 mặt. Ngay cả phim ảnh, ca nhạc, hay rộng hơn là Internet cũng vậy, sử dụng quá nhiều cũng không tốt, cũng có những nội dung không tốt xen lẫn với các nội dung sáng tạo, tích cực, lành mạnh.... Nhưng nếu nhìn nhận một cách tích cực và hợp xu hướng hơn, ngành game là 1 ngành công nghiệp trí tuệ, có sức sáng tạo cao, là nơi áp dụng những công nghệ mới nhất, tiên tiên nhất trước khi đưa vào cuộc sống (công nghệ chuỗi khối blockchain, công nghệ thực tế ảo VR, công nghệ học tập ảo,…), là nơi giúp đỡ con người giải toả stress, là thể thao điện tử - bộ môn đã được Uỷ ban Olympic công nhận”, ông Lã Xuân Thắng chia sẻ.

Ông Thắng phân tích tiếp, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trò chơi trực tuyến ở Việt Nam đang chịu sự cạnh tranh không lành mạnh từ các công ty nước ngoài. Trên thực tế, tại Việt Nam, kinh doanh trò chơi điện tử trực tuyến là 1 ngành kinh doanh có điều kiện. Tất cả các game muốn kinh doanh đều phải được thẩm định nội dung bởi cơ quan quản lý Nhà nước chuyên ngành. Bên cạnh việc phải đảm bảo các yêu cầu về yếu tố nội dung, trò chơi trực tuyến khi đưa ra thị trường luôn có sự phân loại độ tuổi rất rõ ràng và khuyến cáo người dùng trước khi sử dụng. Hầu hết những nội dung không lành mạnh, lệch chuẩn đều đến từ các game được phát hành trái phép trên lãnh thổ Việt Nam. Những game này không bị quản lý bởi các cơ quan quản lý chuyên ngành, đồng thời cũng không đóng bất cứ khoản thuế nào cho Nhà nước Việt Nam.

Hiện các doanh nghiệp Việt Nam đang thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ với Nhà nước, phải cạnh tranh với những doanh nghiệp nước ngoài không phải thực hiện bất cứ nghĩa vụ nào. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc chỉ còn khoảng 15% số doanh nghiệp game Việt Nam đã đăng ký còn hoạt động. 85% đã ngừng hoặc chuyển hoạt động ra nước ngoài để được hưởng các cơ chế ưu đãi toàn diện từ thủ tục, hạ tầng cho đến thuế suất.

“Nếu chồng thêm thuế tiêu thụ đặc biệt, doanh nghiệp Việt Nam sẽ mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh trên chính sân nhà. Thị phần sẽ thuộc về các sản phẩm lậu, không phép và dẫn đến công tác quản lý về nội dung, văn hoá, tài chính,… sẽ trở nên rất nặng nề”, ông Thắng nhấn mạnh.

Doanh nghiệp game Việt đã phải bán mình cho doanh nghiệp ngoại

Ở góc độ đại diện liên minh các nhà sản xuất và phát hành game Việt Nam, ông Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết, ngành game có nhiều tiềm năng, được rất nhiều quốc gia trên thế giới coi là một trong những trụ cột của kinh tế số. Việt Nam có nhiều tiềm năng để phát triển ngành game, tuy nhiên phải đối mặt với nhiều định kiến, chưa thực sự được khuyến khích phát triển. Vì vậy, doanh nghiệp trong nước gặp nhiều khó khăn và có tốc độ phát triển còn hạn chế.

“Nhiều năm, doanh nghiệp phát triển game nội địa phải chịu sự cạnh tranh cực kỳ gay gắt từ các tập đoàn game và công nghệ toàn cầu, và dần mất đi sức cạnh tranh ngay trên chính sân nhà. Thực tế là theo thống kê của Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) thì có không đến 20 doanh nghiệp Game Việt Nam đang còn hoạt động thường xuyên trên tổng số hơn 200 doanh nghiệp đã đăng ký. Bên cạnh việc nhiều doanh nghiệp Việt rời bỏ thị trường thì cũng có nhiều doanh nghiệp phải đang dần bán mình cho các công ty nước ngoài”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa nói.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa dẫn chứng thống kê của Newzoo, tại thị trường Việt Nam năm 2022, dù thị trường tiềm năng, nhưng tổng doanh thu của các doanh nghiệp có nguồn gốc nội địa chỉ chiếm khoảng 22%, phần còn lại thuộc về các doanh nghiệp có nguồn gốc nước ngoài.

“Hiện nay môi trường kinh doanh của ngành game trong nước chưa nhận được sự hỗ trợ cần thiết, nếu so sánh với chính sách phát triển ươm mầm, hỗ trợ doanh nghiệp, thu hút đầu tư nước ngoài của các nước phát triển, hay thậm chí là của các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Indonesia, Philippines. Điều này dẫn đến thực trạng, không ít doanh nghiệp có chủ yếu là nhân sự là người Việt, thành công ở Việt Nam và cả thị trường nước ngoài, nhưng lại được khai sinh ở một quốc gia khác, như Singapore”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa nói.

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa phân tích tiếp, hiện chưa có bất cứ quốc gia, vùng lãnh thổ nào trên thế giới áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt cho ngành game. Một số nước áp dụng cơ chế kiểm soát về nội dung hoặc cơ chế kiểm soát thời gian chơi game tương tự như Việt Nam, điển hình là Trung Quốc, Hàn Quốc chứ công cụ thuế thì chưa có tiền lệ.

Với những phân tích trên đây, Liên minh Game đại diện cho các doanh nghiệp làm game Việt Nam gửi đến thông điệp rằng, thị trường game ở Việt Nam tuy đang phát triển, nhưng doanh nghiệp trong nước còn gặp nhiều khó khăn khi phải cạnh tranh với doanh nghiệp nước ngoài, và cạnh tranh với cả chính sách hỗ trợ của các quốc gia trong khu vực. Do đó, Liên minh kiến nghị trò chơi trực tuyến sẽ không bị đưa vào danh mục đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Tại hội thảo này, ông Trần Phương Huy, Giám đốc VTC Intecom cho biết, nếu đánh thuế tiêu thụ đặc biệt doanh nghiệp như VTC sẽ “chết” trên sân nhà. Nhà nước có thể quản lý game online qua mã định danh điện tử như một số nước như Trung Quốc đang làm chứ không phải dùng chính sách thuế nhắm vào doanh nghiệp game online. Ông Trần Phương Huy cũng đề xuất không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt.

Đồng tình với quan điểm trên, bà Nguyễn Thị Dung, đại diện Soha Game chia sẻ tiếp, luật thuế tiêu thụ đặc biệt để bảo vệ trẻ em và người dùng game online vì lý do sức khỏe. Mục tiêu này đúng đắn, nhưng giải pháp không hề giải quyết được vấn đề mà luật này nhắm đến. Nếu áp thuế với doanh nghiệp trong nước, với doanh nghiệp non trẻ thì sao những doanh nghiệp này có thể sống nổi. Bên cạnh đó, doanh nghiệp trong nước đang phải cạnh tranh với doanh nghiệp game nước ngoài.

Như vậy, nếu áp thuế tiêu thụ đặc biệt thì thị trường game sẽ nằm trong tay nước ngoài và game lậu. Trong khi đó, những nước xung quanh như Singapore có ưu đãi thuế với những doanh nghiệp game. Bà Nguyễn Thị Dung đặt câu hỏi “Ngành game Việt Nam đã có 1 Nguyễn Hà Đông, nhưng sau đó bạn Nguyễn Hà Đông đi đâu mặc dù bạn vẫn làm game? Phải chăng những người làm game, doanh nghiệp game phải ra nước ngoài để phát triển?”.

Tại hội thảo này, ông Nguyễn Việt Long, đại diện Bộ Lao động Thương binh xã hội, cho rằng sở cứ mà Bộ Tài chính đưa ra chưa đủ thuyết phục về ảnh hưởng xã hội của game để áp thuế tiêu thụ đặc biệt. Công nghiệp game đang tạo ra nhiều việc làm và thúc đẩy phát triển kinh tế số. Đại diện Bộ Lao động Thương binh xã hội cũng kiến nghị Bộ Tài chính xem xét lại việc áp thuế với game online.