Đảng Giấc mơ Gruzia của tỉ phú Bidzina Ivanishvili đã thắng trong cuộc bầu cử quốc hội vừa qua. Nhưng các nhà phân tích cho rằng kết quả này giúp cải thiện quan hệ Nga- Gruzia khi Tổng thống Mikheil Saakashvili vẫn kiểm soát quyền lực.

Phe đối lập tại Gruzia ăn mừng thắng lợi trong bầu cử quốc hội
Những người ‘chống lưng’

Cuộc bầu cử này thực chất là cuộc chạy đua giữa hai ứng viên – một thân Mỹ, một thân Nga.

Vị Tổng thống Mikheil Saakashvili 44 tuổi từng là luật sư được đào tạo tại Mỹ, ông chủ trương thân Washington. Ông đã vạch ranh giới rõ ràng cho các cử tri thấy rằng: bầu cử quốc hội vừa qua là sự lựa chọn giữa một bên là tiếp tục ‘hiện đại hóa’ (kiểu phương Tây), và bên kia là trở lại ‘những ngày đen tối’ – cụm từ ông ám chỉ quãng thời gian những năm 1990 đất nước này nằm trong tầm ảnh hưởng của Moscow.

Trong khi đó, đối thủ của ông là tỉ phú Ivanishvili, 56 tuổi, lãnh đạo đảng Giấc mơ Gruzia lại chủ trương cải thiện quan hệ với đất nước láng giềng khổng lồ - nước Nga.

Tỉ phú Ivanishvili cáo buộc Tổng thống Saakashvili điều hành theo kiểu độc tài. Vị tỉ phú đã cáo buộc chính tổng thống mới là người đẩy một đất nước 4,5 triệu dân, là tuyến đường trung chuyển dầu và khí đốt quan trọng tới phương Tây như Gruzia tới bờ vực thảm họa, chứ không phải là vì cuộc chiến thảm hại năm 2008 với Nga.

Những chỉ trích mà các đối thủ dành cho nhau cũng bóng gió vào các ‘người khổng lồ’ được cho là ‘chống lưng’ cho họ trong cuộc đua quyền lực nội bộ.

Trong khi mối quan hệ đồng minh Mỹ - Gruzia đã dành được những tràng pháo tay nhiệt liệt từ phía Ngân hàng Thế giới cho những cải cách kinh tế xa vời, phe đối lập nói rằng chính phủ chẳng làm được gì để giảm bớt đói nghèo, và rằng con số thất nghiệp thật sự nhiều hơn bội phần so với thống kê chính thức.

Tổng thống Saakashvili cũng mô tả về đối thủ siêu giàu của mình – người từng kiếm được rất nhiều tiền hồi ở Nga những năm 1990 – là con rối của Kremlin, đang tìm cách “đưa Gruzia trở về không gian của Nga”.

Ivanishvili bác bỏ các cáo buộc trên và coi đó là ‘nực cười’. Cũng giống như đảng UNM của Tổng thống, đảng Giấc mơ Gruzia cũng tuyên bố việc trở thành thành viên của NATO và EU là ưu tiên trong chính sách của họ, nhưng mặt khác, họ vẫn mong muốn cải thiện quan hệ với Moscow.

Ứng xử với “hàng xóm khổng lồ”

Kể từ sau khi thua trong cuộc chiến 5 ngày với Nga vào năm 2008 liên quan tới việc Nam Ossetia li khai, Gruzia không có quan hệ ngoại giao với ‘người hàng xóm khổng lồ’ Nga. Rồi sau đó, Moscow công nhận chủ quyền của Nam Ossetia và một nước cộng hòa li khai khác là Abkhazia.

Trong khi Nga không hậu thuẫn cho bất kỳ bên nào trong cuộc bầu cử tại Gruzia vừa qua, thì về mặt cá nhân, giữa Tổng thống Saakashvili và Tổng thống Putin vẫn tồn tại một mối ‘cừu hận’. Sau xung đột tại Nam Ossetia, ông Putin thậm chí còn nói rằng muốn ‘treo bi của ông ta [Saakashvili].

Liên minh châu Âu nói rằng tuần qua, quân đội Nga đã được tăng cường tại biên giới hành chính với Nam Ossetia và máy bay trực thăng của Nga đã hạ cánh trong thời gian ngắn trên vùng đất do Gruzia quản lý. Còn Moscow trả lời rằng máy bay của họ đáp xuống ‘vì gặp sự cố’.

Trước kỳ bầu cử tại Gruzia, Nga đã tiến hành một cuộc tập trận quy mô hoành tráng tại khu vực bắc Capcaz khiến cho Tbilisi đứng ngồi không yên, Moscow chỉ nói rằng tập trận đã được lên kế hoạch từ trước.

Mặc dù phe đối lập được cho là thân Kremlin thắng cử, nhưng các nhà quan sát không quá lạc quan về quan hệ Nga – Gruzia.

“Quan hệ sẽ được cải thiện bởi vì nó không thể xấu hơn được nữa” - Alexander Krylov, một chuyên gia tại Học viện Kinh tế Thế giới và Quan hệ Quốc tế tại Moscow, nhận định.

Các cải cách gần đây tại Gruzia đã khiến cho quyền lực của tổng thống giảm dần, và chuyển sang nhiều cho vị trí thủ tướng. Mặc dù không thể tái cử, nhưng ông Saakashvili sẽ còn nắm quyền cho tới bầu cử Tổng thống vào tháng 10/2013.

Ông Krylov cho rằng dù cho không điều hành thật sự hiệu quả, Saakashvili vẫn là một nhân tố chính trị cứng rắn và sẽ không dễ dàng buông xuôi mọi việc. Và vì vậy, quan hệ với Nga cũng sẽ không sớm được cải thiện.

“Cách biệt giữa tổng thống và quốc hội báo hiệu sự không rõ ràng về chính trị trong năm tới đây” – nhà phân tích các vấn đề quốc tế Andrei Ryabov tại Trung tâm Carnegie Moscow nói.

Ông Ryabov nói rằng thay đổi trước mắt trong quan hệ Tbilisi – Moscow cùng lắm sẽ chỉ là giảm dần các yêu cầu về thị thực giữa hai nước, và có thể mở rộng hợp tác về an ninh tại Capcaz. Moscow có thể tìm cách trấn an với Gruzia rằng Nga không gây ra mối đe dọa nào về quân sự, và có thể để cho những người Gruzia thoát ly trong thời gian chiến tranh được hồi hương.

Các nhà phân tích đều đồng tình rằng sự chuyển biến toàn diện giữa hai nước láng giềng này là không thể có, vì chẳng bên nào đưa ra giải pháp thực sự cho vấn đề Abkhazia- Nam Ossetia.

Nhưng sớm muộn thì Gruzia vẫn cần cải thiện quan hệ với Moscow vì nền kinh tế của Tbilisi phụ thuộc nặng nề vào thị trường Nga trong những năm 2000 – cho tới khi Nga áp đặt một loạt lệnh cấm vận kinh tế. Ông Krylov kết luận: “Giờ đây, chính trị đang thống trị mối quan hệ của họ [chứ không phải vấn đề kinh tế]”.

  • Lê Thu (Tổng hợp từ RIA)