Chiều 22/10, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống mua bán người sửa đổi. Dự thảo gồm 8 chương, 65 điều.

Bà Nga cho biết, có một số ý kiến đề nghị bổ sung hành vi “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai” vào khái niệm mua bán người để làm cơ sở đấu tranh, phòng chống hiệu quả thực trạng thỏa thuận mua bán người khi còn đang là bào thai.

Bên cạnh đó, có ý kiến băn khoăn về thực tiễn hiện nay xảy ra tình trạng thỏa thuận mua bán bào thai trong bụng mẹ nhưng nhằm nuôi dưỡng đứa trẻ sau khi sinh, thì trường hợp này có phải là mua bán người hay không.

Bà Lê Thị Nga.jpg
Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: QH

Về vấn đề trên, bà Nga cho biết, qua rà soát quy định của pháp luật liên quan, trong một số trường hợp, quyền dân sự chỉ có thể được xác lập sau khi một người được sinh ra và còn sống.

Theo quy định của Bộ luật Hình sự, việc phạm tội đối với phụ nữ mang thai chỉ bị coi là tình tiết tăng nặng mà không bị coi là phạm tội đối với nhiều người. Như vậy, về mặt pháp lý, chỉ được coi là người khi được sinh ra và còn sống. Theo y học thì bào thai cũng chưa được xác định là con người.

“Khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật quy định khái niệm về mua bán người, trong khi bào thai chưa được xác định là con người như trên đã phân tích, nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc quy định mua bán bào thai trong khái niệm mua bán người là không phù hợp”, bà Nga nói.

Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, những năm qua, tình trạng mua bán bào thai nhằm mục đích mua bán đứa trẻ sau khi sinh ra đang là thực tế đáng lo ngại.

“Việc thỏa thuận mua bán này thực chất là tiền đề của hành vi mua bán người, tức là mua bán người từ giai đoạn còn đang là bào thai”, bà Nga nhấn mạnh và chỉ rõ việc xử lý hành vi này lại chưa được pháp luật điều chỉnh.

Do vậy, trước yêu cầu nâng cao hiệu quả các biện pháp phòng chống mua bán người từ sớm, từ xa, đồng thời, tạo cơ sở pháp lý để tiếp tục hoàn thiện pháp luật về xử lý hành vi xâm phạm liên quan đến phụ nữ, trẻ em, tiếp thu ý kiến đại biểu, khoản 2 Điều 3 dự thảo Luật đã quy định hành vi nghiêm cấm “thỏa thuận mua bán người từ khi còn đang là bào thai”.

Trong những năm gần đây, tội phạm mua bán người ở Việt Nam đã và đang diễn ra với diễn biến ngày càng phức tạp và khó lường. Báo cáo từ Bộ Công an cho thấy, mặc dù công tác phòng, chống loại tội phạm này đã được tăng cường, nhưng những hình thức hoạt động của tội phạm lại ngày càng tinh vi và đa dạng hơn. Đặc biệt, các đối tượng phạm tội không chỉ thực hiện các hành vi mua bán người qua biên giới, mà còn mở rộng phạm vi hoạt động trong nước, sử dụng các thủ đoạn lợi dụng lòng tin, sự thiếu hiểu biết hoặc tình trạng khẩn cấp của nạn nhân để lừa gạt, ép buộc họ rơi vào tình trạng bị khai thác, bóc lột.

Tình trạng tội phạm mua bán người ở Việt Nam hiện nay đang diễn biến phức tạp và gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa và công nghệ số phát triển mạnh mẽ. Theo các báo cáo gần đây, Việt Nam là một trong những quốc gia có nhiều vụ mua bán người, cả trong nước lẫn xuyên biên giới. Nạn nhân không chỉ bao gồm phụ nữ và trẻ em, mà còn có cả nam giới, những người bị bóc lột lao động, cưỡng bức làm việc trong các sòng bạc, công ty kinh doanh trực tuyến.

Tội phạm mua bán người không chỉ là một hành vi vi phạm pháp luật mà còn là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội hiện đại, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho các nạn nhân và cộng đồng. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017) và Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi) đã có những quy định cụ thể nhằm xử lý loại tội phạm này.