Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê được xây dựng từ năm 1895 với lối kiến trúc Đông – Tây độc đáo bậc nhất vùng Nam Bộ. Năm 2009, nhà cổ được công nhận di tích cấp quốc gia.
Nhà cổ Huỳnh Thủy Lê tọa lạc tại số 255A, đường Nguyễn Huệ, phường 2, ngay trung tâm thành phố Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp, nằm bên bờ sông Tiền thơ mộng. Ngôi nhà này được mọi người biết với tên gọi là Nhà cổ Huỳnh Thuỷ Lê, mang tên người cố chủ, ông Huỳnh Thuỷ Lê, một người Việt gốc Hoa giàu có vào những năm đầu thế kỷ 20.
Ngôi nhà này có lối kiến trúc trang hoàng, độc đáo, thể hiện kiến trúc Đông Tây kết hợp. Cụ thể là lối kiến trúc truyền thống cao ráo, bên trong thoáng mát, tường được xây bằng gạch rất dày từ 30-40cm bao lấy kết cấu khung gỗ Làm tăng khả năng chịu lực.
Ban đầu, đây là một ngôi nhà ba gian kiểu truyền thống của miền Tây Nam Bộ, rộng 258 m2 với nguyên vật liệu chính là gỗ quý. Nhà có ba gian, đây là loại nhà truyền thống của người Việt, cửa gỗ chạm khắc rất công phu, trang trí bên trong theo kiểu nhà người Hoa. Các bao lơn, thành vọng sơn son thếp vàng, chạm khắc.
Kiến trúc bên trong ngôi nhà cũng được bố trí theo lối phong thuỷ tứ linh, nhưng khác biệt với truyền thống bởi sự sắp đặt của Long – Lân – Bức – Phụng thay vì Long – Lân – Quy – Phụng. Hình tượng con dơi thay thế cho con rùa trong tứ linh được coi là một biểu tượng đặc trưng cho quá trình giao thoa văn hóa của người Hoa khi họ đặt chân đến vùng đất sông nước miền Tây.
Đặc biệt, giữa gian nhà chính có thờ Quan Công, một tín ngưỡng truyền thống của người Hoa; đồng thời cũng thể hiện sức mạnh và sự phồn thịnh trong cuộc sống. Các cửa gỗ, các loại tủ, giường, bàn thờ đều được chạm khắc rất công phu, tinh xảo.
Đến năm 1917, chủ nhân lại cho trùng tu lại ngôi nhà bằng gạch đặc bao lấy khung gỗ bên trong. Kiến trúc phương Tây thể hiện rõ ở phần mặt tiền nhà, trần nhà, khung cửa sổ…, tất cả được trang trí bằng các phù điêu kiểu thời Phục hưng.
Sau nhiều thăng trầm của lịch sử, cho đến nay, ngôi nhà vẫn còn được gìn giữ khá nguyên vẹn và trở thành biểu tượng cho một nền kiến trúc độc đáo hàng trăm năm trước. Du khách muốn ngủ lại có thể đặt phòng trước. Mỗi phòng ở được 2 người và có phục vụ bữa sáng kèm bữa trưa.
Ngôi nhà trở nên nổi tiếng khắp thế giới khi cuốn tự truyện của nữ văn sĩ Marguerite Duras được chuyển thể thành bộ phim cùng tên (L’Amant) năm 1991.
Sau thời gian dài ngưng hoạt động để giám định, trùng tu, Ủy ban nhân dân thành phố Sa Đéc đã bàn giao Di tích cấp quốc gia nhà cổ Huỳnh Thuỷ Lê cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Khu du lịch Văn hóa Phương Nam tổ chức khai thác, thu vé phục vụ khách tham quan từ ngày 15/12.
Bên cạnh tour tham quan, chụp ảnh, nhà cổ còn có các dịch vụ mới như: Xem phim “Người tình”, phục vụ buffet bánh dân gian Nam bộ, gian hàng trưng bày và bán sản phẩm OCOP, dịch vu cho thuê trang phục chụp ảnh v.v..