Thị trấn Kalgoorlie bụi bặm nằm ở một khu vực hẻo lánh của Australia bắt đầu "nhiễm" những dấu hiệu của cơn sốt vàng.

Stuart Hooper, 60 tuổi, đã trở lại với những thiết bị lấy từ cửa hiệu dụng cụ để chế biến vàng mỗi tuần trong khu mỏ tư nhân của ông cách đó 240km. "Tôi có thể kiếm được 250.000 - 300.000 đô la Australia (264.000 - 317.000 USD) mỗi năm", ông nói. Từng là nông dân chăn nuôi gia súc, ông cho hay: "Không quá khó để thiết lập một nhà máy, chỉ cần có một kỹ thuật viên và một thợ điện".

Stuart Hooper, người thợ tìm vàng 60 tuổi

Sức hút của giá vàng ở mức cao kỷ lục trên 1.900 USD/ounce những ngày qua đã đưa cơn sốt vàng trở lại nơi hẻo lánh - nơi từng mệnh danh là nơi của những mỏ vàng kể từ sau năm 1892.

Kalgoorlie được sinh ra trong cơn sốt vàng của thập niên 1880, khi đoàn người tìm kiếm vận may trên khắp đất nước đổ về khu vực này. Đó là thời kỳ làm cho những người đào vàng đầu tiên ngây ngất nhưng khó khăn, tình trạng vô luật pháp và dịch bệnh lan tràn là chuyện thường tình. Vào thập niên 1960, dân số đã tăng lên đến hơn 200.000 người, chủ yếu là người tìm vàng, và khu vực này đã nổi danh là miền tây hoang dã với kẻ cướp và gái mại dâm.  

Theo Hiệp hội những người tìm kiếm và thuê mướn Amalgamated của tây Australia, ông Hooper nằm trong số 6.000 người tìm kiếm vàng bán thời gian hoặc cả ngày. Cơ quan khai thác mỏ và dầu khí của nước này đã cấp 1.721 giấy phép khai thác mỏ cho những người tìm kiếm quy mô nhỏ trong vòng sáu tháng đầu năm nay. Thời kỳ đỉnh điểm là vào năm 2006 khi 1.594 giấy phép được ban hành, lúc vàng có giá khoảng 600 USD/ounce.

Trong một ngành công nghiệp chiếm ưu thế bởi Tập đoàn Barrick Gold của Canada và Newmont Mining của Denver, với tổng sản lượng 443,2 tấn vàng năm 2010, chiếm 15% sản lượng toàn cầu, thì Kalgoorlie là nơi hiếm hoi của thế giới mà những người khai mỏ quy mô nhỏ như Hooper còn có phần.

Một thế kỷ trước đây, khi cơn sốt bùng nổ, phần lớn vàng trên thế giới đến từ những người khai thác quy mô nhỏ. Những ngày ấy, ước tính 330 tấn chủ yếu do những người tìm kiếm quặng tại 70 quốc gia sản xuất, chiếm 11% sản lượng khai thác của thế giới (theo Hội đồng Vàng thủ công - một tổ chức phi chính phủ ở Canada).

Nằm gần cực nam của khu mỏ lớn hình thành hàng tỉ năm trước, sau hàng loạt trận động đất, khu vực quanh Kalgoorlie chứa đựng khoảng 6% lượng vàng tìm thấy của thế giới, theo thống kê từ Geoscience Australia, một cơ quan của chính phủ. Đỉnh cao cơn sốt vàng trở lại vào thế kỷ 20 khi Kalgoorlie có khoảng 30.000 cư dân.

Với trữ lượng dồi dào như vậy, những người tìm kiếm thời nay của Kalgoorlie xuất hiện ngày một nhiều. Những ông chủ vàng lớn bắt đầu hiện diện ở địa phương. Mark Creasy, một người tìm kiếm kỳ cựu giờ đây thuê tới 10 nhà địa chất cùng nhiều nhân viên, kiếm được ít nhất 130 triệu đô la Australia khi ông bán khu thăm dò Bronzewing và Jundee của mình ở phía bắc Kalgoorlie vào năm 1994.

Cả hai đều được bán cho Newmont và vẫn đang sản xuất vàng. Jundee mang lại 400 triệu USD vàng chỉ riêng năm ngoái trong khi Bronzewing giờ đây thuộc về sở hữu của Navigator Resources Ltd., đặt mục tiêu sản lượng 100.000 ounce mỗi năm.

Một thế kỷ trước, những người tìm vàng đổ xuống suối đãi cát lấy kim loại quý. Còn giờ đây, các máy dò tìm kim loại cầm tay là thiết bị không thể thiếu. Năm ngoái, một người thợ tìm kiếm đã phát hiện ra cục vàng to bằng quả bóng, bằng cách sử dụng máy dò kim loại thăm dò khu vực thuộc đông Kalgoorlie. Cục vàng này gần đây do một người Mỹ mua lại với giá hơn 1 triệu USD. Người môi giới không nói giá chính thức, và cũng không nói rõ địa điểm đã tìm ra nó.

Nhiều người còn nhớ lại những năm 1990 khi giá vàng giảm còn khoảng 250 USD/ouce và họ gọi đó là những ngày thanh bình. Có một điều rõ ràng là, giá vàng ngày một tăng sẽ tạo ra sự cạnh tranh giữa những người tìm kiếm cũng như các công ty lớn. "Ngày càng có nhiều người đổ về, và tìm vàng ngày càng trở nên khó khăn hơn", Nigel Moffatt, quản lý Perth Mint, công ty sản xuất vàng cho biết.

Sean Ashcroft, Chủ tịch Hiệp hội những người tìm kiếm nói, việc xin phép khai thác vàng trở nên khó khăn hơn trong những năm gần đây. Mọi người đều cần một giấy phép khai thác cơ bản, người coi việc tìm kiếm như là một sở thích cũng phải đóng thuế cho hội đồng địa phương, chi phí cho các dịch vụ khẩn cấp, và thương thảo tiền thuê đất với chủ đất.

"Để tiếp cận được khu đất", ông nói, "sẽ có thể phải mất nhiều năm trải qua các thủ tục với những trở ngại lớn".

Ông Hooper đã dành phần lớn những năm 1990 để nâng cấp và vận hành một khu khai thác nhỏ với ba người khác. Họ sử dụng thiết bị nhỏ để xử lý tách vàng cốm và quặng vàng để làm thành vàng thỏi. Một công việc như thế là khó hình dung thời hiện tại, ông nói. Các công ty khai thác trả lương khoảng 150.000 đô la Australia cho những công việc không đòi hỏi kỹ năng như lái xe tải đơn thuần. Trong khi đó, yêu cầu về sức khỏe và an toàn đã làm tăng trách nhiệm pháp lý với các thợ mỏ nhỏ. Quá trình gia công vàng thường sử dụng hóa chất độc hại như thủy ngân và xianua natri.

Kết quả là, phần lớn những người tìm vàng giờ đây chia thời gian của mình giữa các công việc hưởng lương cho các chủ mỏ lớn và tự mình tìm kiếm vàng. "Nó đơn giản hơn trong những năm 1990", ông Hooper nói. "Có rất nhiều cơ hội xung quanh, và bạn cũng có cơ hội trò chuyện, trao đổi với những người đã đi trước. Ngày nay, thế hệ ấy đã qua, thời của những người tự trang trải đã không còn".

Thái An (theo Wall Street Journal)