Người dân sẽ phải trả phí xử lý rác thải theo khối lượng

Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi được Bộ TN&MT chủ trì xây dựng để trình Quốc hội đang được lấy ý kiến cộng đồng. Phó tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Thượng Hiền cho biết dự thảo có nhiều điểm mới.

Theo ông Hiền, công tác quản lý nhà nước về chất thải rắn thời gian qua còn nhiều bất cập. Trong đó, chức năng quản lý được giao cho nhiều bộ cùng chịu trách nhiệm như Bộ TN&MT, Bộ Xây dựng…

Nhà máy xử lý rác thải tại Hải Dương xả tro thải đốt rác ra môi trường

Tại cấp địa phương, cơ quan chuyên môn giúp việc cho UBND cấp tỉnh về vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt thì có nơi là Sở TN&MT, có nơi lại là Sở Xây dựng. Do vậy, hiệu quả công tác quản lý về chất thải rắn sinh hoạt còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Bên cạnh đó, chất thải sinh hoạt hầu hết chưa được phân loại tại nguồn. Việc xử lý chất thải rắn sinh hoạt hiện nay chủ yếu bằng phương pháp chôn lấp. Điều này dẫn đến khối lượng chất thải phát sinh ngày một nhiều và chưa tận dụng được các thành phần có ích trong chất thải, chưa đúng với quan điểm coi chất thải là tài nguyên, chưa theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền.

Để khắc phục tồn tại này, dự thảo luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi đã đề xuất giao cho Bộ TN&MT giúp Chính phủ làm đầu mối thống nhất quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường quản lý chất thải rắn, trong đó có chất thải rắn sinh hoạt ở cấp TƯ; tại địa phương sẽ giao cho Sở TN&MT.

Đốt rác thải công nghiệp gây ô nhiễm tại Vĩnh Phúc

Ngoài ra, dự thảo Luật đưa ra quy định về kinh phí thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt được tính dựa trên khối lượng phát sinh; quy định khuyến khích người dân phân loại chất thải rắn tại nguồn thành 5 loại: chất thải rắn có khả năng tái chế; chất thải thực phẩm, chất thải hữu cơ dễ phân hủy; chất thải nguy hại; chất thải cồng kềnh; và chất thải rắn sinh hoạt thông thường khác.

Những tổ chức, cá nhân không thực hiện phân loại rác thải sẽ phải trả chi phí cao hơn so với những tổ chức, cá nhân thực hiện việc phân loại chất thải theo quy định.

Tranh cãi

Ông Nguyễn Thượng Hiền cho hay, trước đây đã từng có DN tổ chức phân loại rác hữu cơ, vô cơ nhưng phương tiện vận chuyển chỉ có 1 xe nên thay vì phân ra lại trộn vào.

Dự thảo luật sửa đổi quy định, giao UBND cấp tỉnh có trách nhiệm đồng bộ về hạ tầng.

“Nếu phân loại ra rồi mà không đồng bộ về hạ tầng thì việc này không phù hợp, tốn kém nguồn lực của nhà nước và người dân. Đây là vấn đề rất khó, phải có lộ trình dài hơi.

Để triển khai thành công, đầu tiên phụ thuộc rất nhiều ý thức của người dân. Ý thức của người dân nâng cao thì việc phân loại rác thải sẽ dễ đi vào cuộc sống nhanh hơn”, ông Hiền nói.

Rác thải chôn lấp lộ thiên trên núi Bông, Vĩnh Phúc

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ TN&MT), lý giải dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi quy định thu phí rác thải dựa trên số lượng để tạo động lực cho các hộ gia đình, giảm thiểu lượng chất thải.

“Người nào xả rác nhiều sẽ phải trả nhiều tiền hơn. Mức tiền này do UBND cấp tỉnh quy định, cao hay thấp tùy vào điều kiện của người dân...nhưng việc này sẽ phải có lộ trình từng bước”, ông Hùng nói.

GS Đặng Kim Chi chuyên gia về môi trường cho biết: Việc tiến tới thu phí đối với rác thải sinh hoạt phát sinh từ các cơ sở, tổ chức sẽ được tính theo khối lượng là một bước tiến mới trong bảo vệ môi trường.

“Trước kia chúng ta cứ bình quân theo đầu người, mỗi nhà mỗi người nộp bình quân theo tháng như vậy là không công bằng và không tạo cho họ ý thức phải giảm thiểu khối lượng rác thải phát sinh. Nếu bây giờ chúng ta thu phí đánh giá theo khối lượng rác thải, lúc đó buộc mọi người phải có ý thức trong việc” - GS nói.

Cũng theo bà Chi, một vấn đề đang có tranh cãi là thẩm định công nghệ xử lý rác. Trước kia, việc thẩm định công nghệ được giao cho Bộ KHCN, Vụ Thẩm định (Bộ TN&MT) phối hợp.

“Hoạt động đó đã làm nghiêm túc và rất tốt nhưng nó thiếu yếu tố thực tiễn, đó là yếu tố phù hợp với tình hình Việt Nam. Chúng ta có thể đánh giá công nghệ này rất tốt, rất hiện đại, văn minh nhưng khi vào Việt Nam lại không phù hợp do kinh phí đầu tư cao, chất thải, thành phần rác không phù hợp với công nghệ đó.

Nên chuyển việc thẩm định công nghệ này về với Bộ TN&MT do Bộ sẽ nắm tốt hơn hiện trạng về phát sinh chất thải rắn, nắm tốt hơn về đặc điểm địa phương mà dự kiến áp dụng công nghệ đó.

Có những công nghệ rất tốt trong xử lý rác thải ở đô thị nhưng lại không phù hợp với các khu vực miền núi, như vậy dẫn tới việc bất khả thi và lãng phí. Chuyển nhiệm vụ thẩm định công nghệ xử lý rác về giao cho Bộ TN&MT là một việc rất mới, cần sớm triển khai đưa vào Luật BVMT sửa đổi.

Giữ lại 50% tiền xử phạt môi trường là trái luật Ngân sách

Ủy ban Khoa học, công nghệ, môi trường của QH đề nghị cân nhắc quy định sử dụng 50% tiền xử phạt vi phạm về bảo vệ môi trường để lại cho cơ quan, tổ chức thực hiện việc kiểm tra, xử lý.

Thái Bình