'Nhánh rễ cội nguồn' nuôi dưỡng dân ca quan họ Bắc Ninh

Phát triển mạnh mẽ với hơn 500 làng quan họ thực hành

Từ khi UNESCO công nhận dân ca quan họ là di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại, suốt 11 năm qua tỉnh Bắc Ninh bền bỉ với nhiều chính sách, kế hoạch cũng như hành động thiết thực để những làn điệu dân ca quan họ lan tỏa sâu rộng và bền vững trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân.

Điểm nhấn nổi bật nhất trong nỗ lực bảo tồn và phát huy di sản dân ca quan họ của Bắc Ninh phải kể đến việc chú trọng giữ gìn, phát triển môi trường tự nhiên và xã hội của sinh hoạt văn hóa ngay tại các thôn làng. Hàng trăm tỷ đồng đã được đầu tư để tu bổ, phục hồi di tích và lễ hội, phục dựng lại nhà chứa quan họ, xây dựng nhà văn hóa thôn, quy hoạch khu tổ chức lễ hội, đầu tư trang thiết bị cho các nhà văn hóa, câu lạc bộ quan họ…

Với sự tạo điều kiện hết mình của chính quyền Bắc Ninh, không chỉ những làng quan họ gốc phát triển mà hàng trăm làng quan họ thực hành cũng hình thành và vươn mình mạnh mẽ. Tính đến cuối năm 2019, cùng với 49 làng quan họ gốc, toàn tỉnh có tới 519 làng quan họ thực hành, góp phần nối dài thêm nét đẹp dân ca quan họ Bắc Ninh.

Theo đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh, “làng quan họ thực hành” là làng có tổ chức sinh hoạt ca hát dân ca quan họ, cụ thể như: câu lạc bộ quan họ, đội văn nghệ có hoạt động định kỳ, thường xuyên; có ít nhất 2 thế hệ tham gia sinh hoạt trong tổ chức; có hoạt động truyền dạy và tổ chức giao lưu dân ca quan họ…

Những làng quan họ thực hành cũng nhận được kinh phí hỗ trợ từ tỉnh với mức 20 triệu đồng/ năm. Từ khoản phí hỗ trợ này cùng sự đóng góp của các thành viên, các làng quan họ thực hành mở nhiều lớp học “quan họ nhí” truyền dạy cho các em học sinh yêu quan họ đồng thời tìm kiếm, ươm mầm tài năng trẻ của quan họ Bắc Ninh.

Cùng với đó, làng quan họ thực hành còn là điểm đến của những du khách yêu thích và mong muốn tìm hiểu về văn hóa phi vật thể dân ca quan họ. Tại một số nơi còn tạo thành sản phẩm du lịch cộng đồng từ việc mời các cặp liền anh, liền chị quan họ hát phục vụ du khách.

Có thể thấy, làng quan họ thực hành đã và đang trở thành một lực lượng quan trọng tạo nên sự lan tỏa tình yêu những giai điệu dân ca thắm tình của Bắc Ninh.

Lan tỏa tình yêu với những giai điệu dân ca quan họ

Sự phát triển mạnh mẽ của những làng quan họ thực hành ở Bắc Ninh là minh chứng rõ nét cho thấy sức ảnh hưởng của phong trào quần chúng vào sự nghiệp bảo tồn, phát huy dân ca quan họ Bắc Ninh. Dân ca quan họ Bắc Ninh đã lan tỏa, phát triển rộng khắp làng, xã, từng thôn xóm, góc phố, trở thành nét văn hóa đặc trưng bao trùm lên các lễ hội và sinh hoạt thường nhật của người dân.

Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa đã đánh giá dân ca quan họ Bắc Ninh là một trong những loại hình dân ca tiêu biểu trong kho tàng dân ca Việt Nam, phát triển đạt tới trình độ cao, hoàn chỉnh về phương diện âm nhạc, lời ca và hình thức diễn xướng. Chính vì vậy, không có gì lạ khi dù là một loại hình văn hóa dân gian nhưng dân ca quan họ vẫn thu hút hàng vạn người yêu thích giai điệu, ca từ mang tính độc đáo nhưng không kém phần lịch lãm, tao nhã của quan họ.

Trên thực tế, tình yêu quan họ đã lan tỏa vượt qua ranh giới địa lý Bắc Ninh, hơn 140 câu lạc bộ, hội người yêu dân ca quan họ ở trong và ngoài nước đã được hình thành. Các câu lạc bộ, hội nhóm này trở thành một “nhánh rễ” giúp nuôi dưỡng, phát huy bền vững tình yêu với những làn điệu dân ca tha thiết, mượt mà, trữ tình của vùng Kinh Bắc. Các câu lạc bộ quan họ phát triển ra nhiều tỉnh thành trong cả nước như Bắc Giang, TP.HCM, Hà Nội, Bà Rịa-Vũng Tàu, Lâm Đồng, Bình Dương, Bình Phước... Riêng tỉnh Bắc Giang ngoài 5 làng quan họ gốc còn có 84 câu lạc bộ quan họ thực hành. Tại TP.HCM cũng có 17 câu lạc bộ quan họ hoạt động thường xuyên với đông đảo người yêu thích tham gia.

Đặc biệt, tại những câu lạc bộ quan họ ở nước ngoài, hàng trăm nghệ nhân, các liền anh, liền chị cũng dành tâm huyết sưu tầm, truyền dạy cho lớp trẻ, đồng thời trực tiếp tham gia vào việc quảng bá và giới thiệu dân ca quan họ Bắc Ninh đến cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài cũng như bạn bè quốc tế.

Đ.Sơn