Phan Kế Bính (1875-1921) là dịch giả, nhà báo, nhà văn, nhà biên khảo, nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc nổi tiếng của Việt Nam. Sống trong giai đoạn chuyển giao giữa hai thế kỷ 19-20, khi văn minh phương Tây bắt đầu du nhập, đồng thời đất nước đứng trước những xáo trộn lớn, Phan Kế Bính thể hiện rõ những tư tưởng tiến bộ, dù bản thân ông là một nho sĩ, từng đỗ Cử nhân Hán học.

Cuốn sách hơn 100 năm tuổi này hiện vẫn là một trong những công trình khảo cứu có giá trị bậc nhất về phong tục, tập quán của người Việt. 

Những tư tưởng tiến bộ đó được ông thể hiện rõ nét qua loạt bài viết đăng trên Đông Dương tạp chí, vào những năm 1913-1914, sau này được tập hợp in chung thành sách Việt Nam phong tục. 

Việt Nam phong tục viết về gần 100 phong tục, tập quán điển hình của người Việt. Sách được chia thành 3 thiên (3 chương): Phong tục trong gia tộc, phong tục làng xã và phong tục xã hội nói chung.

Ba chương này thể hiện rõ hệ thống những mối quan hệ mà mỗi người xưa nay đều phải trải qua trong vòng đời, từ quan hệ anh chị em huyết thống, họ hàng thân thuộc đến quan hệ hàng xóm láng giềng trong làng ngoài xã, và cao hơn nữa là bổn phận, trách nhiệm của bản thân với quốc gia, dân tộc. 

Mỗi phong tục, dù được viết ngắn gọn trong vài trang sách, đều là những thông tin thiết yếu, được chắt lọc dưới góc nhìn khách quan và khoa học của một nhà biên khảo hiểu biết sâu rộng. Từ tên gọi, nguồn gốc hình thành cho đến mô tả đặc trưng, cách thức mà phong tục, tập quán đó diễn ra hay sự khác biệt của cùng một phong tục giữa các vùng miền, địa phương… đều được tác giả diễn giải cặn kẽ.

Tác giả cũng phê phán việc lợi dụng tín ngưỡng của người dân để trục lợi như đối với các tục đồng bóng, gọi hồn hay phù thủy, xem đất táng… đồng thời chỉ ra cho người đọc nhận thấy, các quốc gia phương Tây vẫn phát triển mạnh mẽ, giàu có mà đâu có tin gì vào số mệnh hay những tục này. 

Tác phẩm này của Phan Kế Bính không những giúp hiểu thêm về phong tục Việt Nam, mà còn khơi gợi, nghĩ tiếp, nhìn lại và nghĩ lại về phong tục Việt. Cuốn sách đề cao những điều lành mạnh, tốt đẹp mang cốt cách, bản sắc tiêu biểu cần bảo lưu, giữ gìn và mạnh dạn phê phán những quan niệm bảo thủ, hủ tục kìm hãm sự phát triển của cá nhân, xã hội trên đường đi đến văn minh, hội nhập.

Cuốn sách Việt Nam phong tục do Omega+ xuất bản được đối chiếu so sánh với các ấn bản qua các thời kỳ, có bổ sung hệ thống chú thích, hình ảnh minh họa. Bản in này sử dụng những bức tranh minh họa sinh động của họa sĩ Ngô Mạnh Quỳnh vẽ tay, khắc mộc, in trên giấy dó thuộc những ấn phẩm xưa như Làng Việt Nam cũ và mới và các tác phẩm tranh lụa tơ tằm thủy mặc được họa sĩ Mạnh Quỳnh sáng tác trong giai đoạn 1980-1990.

Tác phẩm nằm trong mảng Phong tục - Lối sống thuộc Tủ sách Đời người - Tinh tuyển cho người Việt.