Theo số liệu của Cục Trẻ em, Bộ LĐTT&XH, năm ngoái, Tổng đài Quốc gia Bảo vệ trẻ em (Tổng đài 111) đã ghi nhận gần 370.000 cuộc gọi đến, với gần 28.000 cuộc gọi được lập hồ sơ và hơn 1.500 ca can thiệp hỗ trợ.
Trong số này, có 419 cuộc gọi báo cáo về hoạt động xâm hại trẻ em trên môi trường mạng. Cục Trẻ em đã 21 lần can thiệp xử lý những trường hợp này. Có thể thấy, đây là những con số đang báo động khẩn về vấn đề bảo vệ trẻ em trước những thông tin mạng độc hại hiện nay.
Trong 4 tháng đầu năm nay, chỉ tính riêng các cuộc gọi đến Tổng đài Quốc gia bảo vệ trẻ em 111 liên quan đến bạo lực học đường đã tăng 11% so với cùng kỳ năm ngoái. Thống kê thông qua các vụ việc cơ quan công an thụ lý, xác minh và giải quyết cũng cho thấy, xu hướng xâm hại trẻ em năm 2023 gia tăng so với năm 2022. Cùng với đó là tình trạng trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng vẫn diễn biến phức tạp.
Thực tế khảo sát và giám sát của Hội đồng Dân tộc của Quốc hội ở một số tỉnh miền núi cũng cho thấy, đối với trẻ em đồng bào dân tộc thiểu số có bốn thách thức và nguy cơ lớn hiện nay. Thứ nhất, mạng Internet và mạng xã hội đã làm xuất hiện nhiều trò chơi phim ảnh trên mạng có tính bạo lực, khiêu dâm, đặc biệt là những sản phẩm độc hại.
Cùng với đó là diễn biến phức tạp của tội phạm trên môi trường mạng. Thứ hai, việc phát triển các hàng rào kỹ thuật phòng ngừa xâm hại cho trẻ em trên môi trường mạng thực sự chưa được quan tâm đúng mức. Thách thức thứ ba, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, kỹ năng phòng, chống xâm hại trẻ em trên mạng và trên internet và mạng xã hội, chưa được quan tâm nhiều.
Và hiện nay, hầu hết vùng nông thôn, miền núi đều là vùng có điều kiện kinh tế đặc biệt khó khăn và là địa bàn tiềm ẩn nguy cơ lớn nhất hiện nay về việc trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng.
Ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Trẻ em, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội cho rằng, nguyên nhân dẫn những hệ quả trên đó là do trẻ em bị tác động lớn bởi công nghệ internet, môi trường mạng.
Hiện nay, tỷ lệ sử dụng internet ở trẻ từ 12 đến 17 tuổi là rất cao, chiếm 93% ở thành thị và 88% ở nông thôn. Trong đó, trẻ em gái sử dụng internet chiếm tới 89%. Đặc biệt, trẻ tiếp cận qua phương tiện là điện thoại thông minh chiếm tới 98%.
Một trong số những mối nguy hại tác động tới trẻ em là tình trạng phát tán, rò rỉ thông tin riêng tư, thông tin cá nhân của trẻ trên môi trường mạng. Trong đó, chính bố mẹ lại là người chia sẻ thông tin, hình ảnh một cách vô tư không kiểm soát trên mạng xã hội cũng có thể dẫn đến nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho trẻ em.
Trước đó, UNICEF đã gióng lên cảnh báo nguy cơ về những vấn đề liên quan đến tác động của trí tuệ nhân tạo, trong đó có ChatGPT đối với trẻ em, và việc bảo vệ trẻ em ở trên không gian mạng.
Hiện nay, hệ thống pháp luật Việt Nam đã có quy định pháp lý để góp phần bảo vệ an toàn trẻ em và phòng chống xâm hại cho em trên không gian mạng. Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chương trình Bảo vệ và hỗ trợ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng.
Bởi vậy, 'lá chắn' quan trọng để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng đó là, một mặt, duy trì và tiếp tục hoàn thiện các chính sách pháp luật, bên cạnh đó cấp thiết giáo dục, truyền thông và nâng cao nhận thức cho trẻ em, thanh thiếu niên, từ đó các em có thể tự nhận biết và phân biệt bảo vệ chính mình trên môi trường mạng.