Việt Nam có nhiều tiềm năng sử dụng khí sinh học, tuy nhiên để phát triển nguồn khí sinh học ở quy mô vừa và lớn thì vẫn còn thiếu chính sách hỗ trợ cũng như gặp nhiều rào cản công nghệ. 

Tại Hội nghị lần thứ 26 của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26), Việt Nam đã đưa ra các cam kết mạnh mẽ, trong đó có tuyên bố giảm lượng phát thải khí mê-tan vào năm 2030. Để đạt được cam kết này, Việt Nam cần có các chính sách khuyến khích phát triển khí sinh học, đồng thời cần sự đầu tư đáng kể từ cả nhà nước và khối tư nhân vào các nhà máy khí sinh học để xử lý chất thải hữu cơ từ hoạt động sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và rác thải của các đô thị. 

Đây là các chủ đề được trình bày và thảo luận tại Hội thảo quốc tế “Phát triển khí sinh học Việt Nam góp phần thực hiện COP26 - tiềm năng và thách thức” diễn ra vào ngày 18-19/10/2022 tại Hà Nội. 

Hội thảo nhằm giới thiệu các công nghệ khí sinh học quy mô vừa và lớn trên thế giới và Việt Nam, các kinh nghiệm quốc tế trong sử dụng khí sinh học phát nhiệt và điện, cũng như thảo luận để xác định các rào cản và cơ hội, đưa ra khuyến nghị giải pháp thúc đẩy phát triển khí sinh học quy mô vừa và lớn.

Toàn cảnh hội thảo

Hội thảo do Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức GIZ phối hợp tổ chức. Hội thảo nằm trong khuôn khổ Dự án Bảo vệ khí hậu thông qua phát triển thị trường năng lượng sinh học bền vững ở Việt Nam (BEM), do Bộ Kinh tế và Hành động Khí hậu CHLB Đức (BMWK) tài trợ thông qua Quỹ Sáng kiến Khí hậu Quốc tế (IKI). 

Đây là sự kiện quốc tế đầu tiên về khí sinh học của dự án BEM/GIZ. Hội thảo đã thu hút hơn 100 đại biểu tham dự, gồm đại diện từ Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường, các sở ban ngành liên quan của các tỉnh, Tổng cục môi trường, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), v.v... 

Ông Nathan Moore, Giám đốc dự án BEM/GIZ cho biết: “Bằng việc phát triển khí sinh học để phát điện, Việt Nam sẽ giảm phát thải khí mê-tan và CO2, đồng thời bổ sung nguồn điện sạch cho lưới điện. Với hội thảo này, chúng tôi hi vọng có thể góp phần giúp khai thác tốt hơn tiềm năng khí sinh học ở Việt Nam và giới thiệu các cơ chế hỗ trợ thích hợp, từ đó góp phần hỗ trợ Việt Nam thực hiện các cam kết COP26 và phát triển tương lai của năng lượng xanh bền vững.”

Ông Nathan More - Giám đốc dự án BEM/GIZ

Tại hội thảo, đại diện Bộ NN&PTNT đã chia sẻ chiến lược phát triển chăn nuôi, các quy định và thực trạng xử lý chất thải của Việt Nam. Đại diện Bộ TN&MT đã chỉ ra vai trò của ứng dụng khí sinh học đóng góp vào cam kết COP26 và các giải pháp để thực hiện mục tiêu đề ra. 

Ông Felix ter Heegde, Quản lý chương trình Năng lượng của Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) cũng đã giới thiệu về mô hình Năng lượng sinh học cho các trang trại chăn nuôi tại Việt Nam (BECA) – một mô hình kinh doanh bền vững, sử dụng khí sinh học phát điện. 

Cũng tại hội thảo, đại diện của một số bộ ngành liên quan và các chuyên gia đã có phần tọa đàm thảo luận về tiềm năng khí sinh học của Việt Nam góp phần thực hiện cam kết COP26 và các giải pháp thúc đẩy đầu tư. Ngoài ra, các chuyên gia quốc tế đã giới thiệu các kinh nghiệm ứng dụng công nghệ khí sinh học phát điện ở quy mô lớn.

Khu trưng bày sáng kiến nghiên cứu khoa học

Hội thảo cũng tổ chức trao thưởng cho các thí sinh có thành tích cao nhất trong cuộc thi “Sáng kiến nghiên cứu khoa học - giải pháp khí sinh học”. Cuộc thi do Dự án BEM thuộc Chương trình Hỗ trợ Năng lượng GIZ và Khoa Điện, Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách Khoa Hà Nội đồng tổ chức, nhằm tạo diễn đàn cho sinh viên và học sinh trên cả nước chia sẻ các sáng kiến sử dụng khí sinh học.

Theo nghiên cứu ngành hẹp để tận dụng năng lượng sinh học dùng cho phát điện và phát nhiệt do dự án BEM của tổ chức GIZ tiến hành vào năm 2021, tiềm năng khí sinh học ở Việt Nam có thể đạt khoảng 1.400 MW vào năm 2035. Các nguồn nguyên liệu có công suất khí sinh học cao nhất là trang trại chăn nuôi lợn, ngành công nghiệp chế biến tinh bột sắn và rác thải hữu cơ.  

Tuy nhiên, điện sản xuất từ khí sinh học vẫn gặp khó khăn trong việc tối đa hóa dòng vốn đầu tư do thiếu cơ chế hỗ trợ cho các nhà máy điện khí sinh học nối lưới, chi phí bảo trì hệ thống cao và nguồn nhân lực không đủ. 

Thực tế cho thấy có hàng nghìn hệ thống khí sinh học được lắp đặt quy mô hộ gia đình sử dụng cho mục đích đun nấu, một số hệ thống máy phát điện từ khí sinh học được lắp đặt phân tán ở các trang trại chăn nuôi thay thế cho máy phát chạy bằng dầu diesel, tỉ lệ phát điện lên lưới từ nguồn khí sinh học là không đáng kể và giải pháp lưu trữ khí sinh học cho mục đích cân bằng lưới điện vẫn chưa được quan tâm.  

Do vậy, Hội thảo chuyên đề về khí sinh học 2022 sẽ góp phần giải quyết những thách thức này và tạo cơ hội để phát triển tiềm năng khí sinh học, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Việt Nam. 

Bên lề hội thảo, một số tổ chức và công ty tư nhân có gian hàng trưng bày các giải pháp kỹ thuật, mô hình ứng dụng khí sinh học phát điện, với mong muốn thúc đẩy sự phát triển của nguồn năng lượng này.  

Minh Vy