Tôi năm nay 43 tuổi. Mới đây đi khám sức khỏe bác sĩ thông báo tôi bị tiền đái tháo đường, thừa cân, rối loạn mỡ máu. Bác sĩ chưa kê đơn thuốc. Họ tư vấn tôi điều trị theo hướng thay đổi thói quen. Tôi nghe nói ổi giúp giảm đường huyết, giảm béo. Xin bác sĩ tư vấn giúp tôi nên sử dụng như thế nào? Nguyễn Khánh Vân (Thanh Xuân, Hà Nội)

Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng Đơn vị điều trị Ban ngày, Bệnh viện Đại học Y Dược cơ sở 3, TP.HCM, tư vấn:

Tiền đái tháo đường là một dạng rối loạn về chuyển hóa đường glucose khiến chỉ số đường huyết tăng cao, tuy nhiên vẫn chưa được coi là bệnh tiểu đường. Bệnh sẽ phát triển thành bệnh tiểu đường type 2 và gây ra các biến chứng nghiêm trọng nếu không có sự điều chỉnh hợp lý về lối sống và chế độ dinh dưỡng.

Khi bạn khám sức khỏe bác sĩ thông báo bị tiền đái tháo đường, thừa cân, rối loạn mỡ máu. Bác sĩ chưa kê đơn thuốc mà tư vấn điều trị theo hướng thay đổi thói quen (còn gọi là thay đổi lối sống). Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ năm 2022, việc thay đổi lối sống trong điều trị tiền đái tháo đường, tập trung vào thay đổi lối sống với các trọng tâm là chế độ dinh dưỡng, hoạt động thể lực, quản lý cân nặng và ngưng hút thuốc. 

Ổi là trái cây có hàm lượng dinh dưỡng cao, giàu chất xơ.

Trong đó, chế độ ăn đặc biệt quan trọng do ảnh hưởng trực tiếp đến lượng đường trong máu. Bạn nên lựa chọn các thực phẩm ít năng lượng, chất béo, ăn nhiều ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, rau, trái cây. 

Đối với các loại trái cây, ổi là một trong những lựa chọn hợp lý, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như giảm cân, tốt cho người bệnh tiểu đường (gọt vỏ), tăng cường hệ miễn dịch, làm đẹp da, chống lão hóa, cải thiện chức năng nội tiết, ngăn ngừa huyết áp cao,… Nhiều nghiên cứu cho rằng vitamin C của ổi cao gấp nhiều lần cam. 

Theo y học cổ truyền, ổi có tính ấm, vị ngọt chua, có công dụng kiện vị cố tràng (tốt cho tiêu hóa), dùng trong chữa trị bệnh đường ruột và cải thiện bệnh tiểu đường.

Theo y học hiện đại, 100g ổi chứa 3-6g chất xơ, có tác dụng ngăn cản ngăn cản hấp thu đường, làm giảm lượng đường trong máu sau ăn, giúp cải thiện tình trạng bệnh tiểu đường. Ngoài ra, chất xơ còn làm giảm Triglycerid, giảm LDL, tăng HDL, cải thiện tình trạng rối loạn mỡ máu và tránh các biến chứng xơ vữa động mạch dẫn đến các bệnh lý tim mạch nguy hiểm cho bệnh nhân tiểu đường. 

Ổi còn giúp kiểm soát cân nặng. Hàm lượng calo của loại quả này khá thấp, theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA), lượng calo trong 100g ổi chỉ là 68 nên sẽ hạn chế tăng cân. Đồng thời, lượng chất xơ dồi dào sẽ giúp bạn kéo dài cảm giác no. 

Để ổi có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường tốt nhất, chị cần biết cách ăn ổi khoa học như sau:

- Ăn trước bữa ăn 1 giờ hoặc sau ăn 2 giờ. Đây là thời điểm giúp hấp thu nhiều chất dinh dưỡng nhất do không bị ảnh hưởng bởi thức ăn. Nhờ đó, các thành phần trong ổi được phát huy tác dụng, cải thiện tình trạng bệnh của bệnh nhân.

- Mỗi ngày chỉ ăn 140g ổi (tương đương 2 quả). Ổi chứa Tanin - hoạt chất gây ra táo bón khi cơ thể hấp thu quá lượng cho phép. Do đó, để tránh tình trạng trên, các chuyên gia dinh dưỡng khuyên người bệnh chỉ nên ăn 140g ổi mỗi ngày. 

- Giãn cách thời gian ăn. Do dự trữ năng lượng ở người bệnh kém, bạn nên chia thành 2 bữa, mỗi bữa 1 quả và khoảng cách giữa 2 bữa nên là 6 tiếng.

- Để cả vỏ khi ăn. Vỏ ổi chứa các hoạt chất chống oxy hóa, có tác dụng ngăn ngừa biến chứng tim mạch hiệu quả, không nên gọt vỏ khi ăn. Tuy nhiên, trong trường hợp người bệnh tiểu đường bị táo bón, cần gọt vỏ để loại bỏ tanin - tác nhân gây táo bón nặng hơn.

- Chọn ổi chín, không dập nát, đảm bảo vệ sinh. Quả xanh chứa nhiều tanin, dễ gây táo bón. Bên cạnh đó, khi mua cần chú ý tránh mua phải ổi sử dụng hóa chất như thuốc trừ sâu, thuốc bảo quản, thuốc tăng trưởng… gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

- Ăn nguyên quả, không thay bằng nước ép ổi để hấp thu hàm lượng dinh dưỡng tối đa, đặc biệt là chất xơ - thành phần làm chậm hấp thu đường, ngăn ngừa mỡ máu, xơ vừa động mạch. Thành phần này sẽ giảm đi đáng kể nếu bạn chỉ uống nước ép.

Như vậy, ổi có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh của chị (tiền đái tháo đường, tăng căn, rối loạn mỡ máu) nhưng không thể điều trị tận gốc bệnh. Do đó, chị cần tuân thủ điều trị của bác sĩ kết hợp với chế độ ăn hợp lý, tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, quản lý cân nặng.