Tịch thu du thuyền giới tài phiệt Nga, EU gặp bài toán hóc búa không ngờ

Các nhân viên hải quan Pháp đã bắt giữ du thuyền màu trắng, dài 86m và cao ngất ngưởng trên khi thủy thủ đoàn chuẩn bị rời cảng vào đêm 2/3, hai ngày sau khi Liên minh châu Âu (EU) đưa tên Igor Sechin, người đứng đầu công ty dầu khí quốc doanh Nga Rosneft, vào danh sách trừng phạt vì cuộc chiến của Moscow ở Ukraine.

Nhà chức trách Pháp đã bắt giữ siêu du thuyền Amore Vero từ ngày 2/3. Ảnh: Reuters

Bộ Tài chính Pháp cho biết, Amore Vero thuộc về một công ty do ông Sechin, một trong những đồng minh lâu năm nhất của Tổng thống Nga Vladimir Putin kiểm soát. Song, trong một tuyên bố gửi Reuters, ông Sechin đã phủ nhận thông tin này.

Theo Bộ trưởng Tài chính Bruno Le Maire, Pháp đã chính thức thu giữ Amore Vero, một biện pháp giao cho nhà nước quản lý du thuyền nhưng chi phí chủ sở hữu phải thanh toán. Tuy nhiên, nhà chức trách đã không thông báo cho bên thứ ba về tình trạng của du thuyền, dẫn đến việc không rõ ai chịu trách nhiệm bảo dưỡng nó. Một giám đốc điều hành tại La Ciotat tiết lộ, khi các hóa đơn chồng chất, công ty không chắc làm thế nào để thu tiền về.

"Chúng tôi đang tiếp tục xuất hóa đơn", Alice Boisseau, nhân viên truyền thông của xưởng đóng tàu La Ciotat cho hay. Khi được hỏi ai sẽ thanh toán hóa đơn, cô đáp: "Chúng tôi không biết". Boisseau từ chối trả lời các câu hỏi khác. Trong khi cơ quan hải quan của Pháp cũng từ chối bình luận về lí do tại sao họ không thông báo cho các xưởng đóng tàu về tình trạng của du thuyền.

Các câu hỏi chưa có lời giải về Amore Vero cho thấy những phức tạp các chính phủ phải đối mặt khi họ nhắm trừng phạt những tài sản thuộc về những người được cho là đồng minh của lãnh đạo Điện Kremlin cũng như sự gián đoạn kèm theo cho một số doanh nghiệp.

Ở EU, tài sản tài chính của các nhà tài phiệt Nga phần lớn vẫn không bị ảnh hưởng, nhưng các quốc gia châu Âu đã đóng băng hoặc tịch thu tài sản vật chất, bao gồm bất động sản và ít nhất 11 siêu du thuyền.

John Dalby, chủ sở hữu của Công ty Quản lý rủi ro hàng hải, một doanh nghiệp thu hồi tài sản hàng hải thay mặt cho các công ty bảo hiểm và ngân hàng, cho biết các chính phủ Địa Trung Hải có ít kinh nghiệm về những phức tạp pháp lý của việc thu giữ siêu du thuyền.

"Thiếu sự gắn kết trong những gì mọi người đang làm: giữa các chủ thể nhà nước và các bên thứ ba khác, chẳng hạn như các chủ nợ", ông Dalby nhận xét, đồng thời tiết lộ đã trao đổi vấn đề này với các nhà chức trách ở Địa Trung Hải và Mỹ. Theo ông, chủ nợ của những du thuyền bị tịch thu, chẳng hạn như các nhà cung cấp nhiên liệu hoặc công ty quản lý thủy thủ đoàn, có thể yêu cầu tòa án bán du thuyền để thu hồi các khoản nợ của họ.

Quyền sở hữu

Theo chuyên trang Superyacht Times, người Nga đang sở hữu gần 1/10 số siêu du thuyền trên thế giới. Một số du thuyền thuộc về những cá nhân bị EU và Mỹ áp trừng phạt, đang neo đậu ở các nơi trú ẩn an toàn, chẳng hạn như các siêu du thuyền Eclipse và Solaris của tỷ phú Roman Abramovich đang ở Thổ Nhĩ Kỳ, hoặc đang di chuyển trong các vùng biển quốc tế ngoài thẩm quyền của các quốc gia áp trừng phạt.

Siêu du thuyền Amore Vero đang bị buộc neo đậu tại xưởng đóng tàu La Ciotat ở French Riviera, Pháp. Ảnh: Reuters

Tờ Le Maire cho biết, Amore Vero đã cập cảng ở Pháp để được công ty chuyên về du thuyền hạng sang MB92 tân trang lại đúng lúc phương Tây giáng đòn trừng phạt các nhà tài phiệt Nga. Bộ trưởng Tài chính Pháp nói, nhà chức trách đã bắt giữ thay vì chỉ đơn thuần "đóng băng" du thuyền vì nỗ lực rời cảng của Amore Vero đã vi phạm lệnh trừng phạt của EU và vi phạm luật pháp của Pháp.

Trước câu hỏi liệu họ đã hoặc dự kiến nhận được khoản thanh toán đầy đủ cho việc tái tân trang du thuyền hay chưa, MB92 chia sẻ, công ty vẫn đang chờ thông báo chính thức từ Hải quan Pháp về tình trạng của Amore Vero.

Theo luật sư hàng hải Pascal Flot, những khó khăn trong việc xác định quyền sở hữu siêu du thuyền có thể là lí do tại sao chính quyền Pháp không thông báo cho bên thứ ba về tình trạng của nó. Ông Flot giải thích, những người siêu giàu thường kiểm soát tài sản của họ thông qua một mạng lưới các công ty bình phong ở các thiên đường thuế nước ngoài. Amore Vero đang vận hành dưới cờ của quần đảo Cayman.

Sự ngạc nhiên khó chịu

Ông Flot cho hay, chi phí vận hành hàng năm của những siêu du thuyền lớn nhất thế giới có thể lên tới 10% giá trị của chúng, bao gồm cả lương của thủy thủ đoàn, tiền sửa chữa, nhiên liệu, thực phẩm, bảo hiểm, phí cầu cảng và các tiện ích trên bờ.

Đối với một du thuyền như Sailing Yacht A trị giá 540 triệu USD, thuộc sở hữu của ông trùm phân bón và than đá Nga Andrei Melnichenko và đã bị Italia thu giữ ở cảng Trieste, điều đó có thể đồng nghĩa hàng triệu USD chi phí mỗi tháng.

Tại Italia, các tài sản bị phong tỏa nằm dưới sự quản lý của một nhà quản trị được chỉ định công khai và chi phí bảo trì do cơ quan quản lý tài sản nhà nước chi trả. Sau đó, chủ sở hữu sẽ phải hoàn lại tiền cho nhà chức trách hoặc nhà nước có thể bán tài sản để bù đắp chi phí.

Cơ quan quản lý tài sản công của Italia (Agenzia del Demanio) từ chối bình luận về sự việc. Trong khi, đại diện của tỷ phú Melnichenko vẫn giữ im lặng trước các yêu cầu bình luận về Sailing Yacht A.

Tại Pháp và Tây Ban Nha, chi phí vận hành một du thuyền "bị đóng băng" hoặc bị tịch thu vẫn thuộc trách nhiệm của chủ sở hữu. Tuy nhiên, việc ngăn chặn các tài khoản ngân hàng của họ đồng nghĩa chủ tàu bị trừng phạt thường không thể thanh toán.

Giannis Markogiannis, một luật sư người Hy Lạp chuyên về luật du thuyền quốc tế, bảo hiểm và thuế, nhận định một rủi ro khác đối với các chính phủ nằm ở việc bắt giữ các siêu du thuyền sai cách.

Ông nói, một du thuyền bị tịch thu có chủ sở hữu không thể gắn với bất kỳ cái tên nào trong danh sách trừng phạt, phải được thả, khiến nhà nước phải chịu trách nhiệm về bất kỳ sự xuống cấp hoặc hư hỏng nào trong quá trình "đóng băng" nó. Chủ sở hữu cũng có thể kiện chính phủ nước sở tại vì bị mất thu nhập từ việc cho thuê hoặc bị cấm sử dụng.

"Tất cả những vấn đề đó cần phải được nước tịch thu du thuyền xử lý cẩn thận để tránh những bất ngờ khó chịu", luật sư Markogiannis nhấn mạnh.

Tuấn Anh

Hé lộ cách tỷ phú Nga Abramovich né trừng phạt của phương Tây

Một máy bay có liên quan đến Roman Abramovich, tỷ phú Nga đang bị phương Tây áp trừng phạt, đã đến Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ ngay sau khi ông xuất hiện ở sân bay Tel Aviv, Israel.