Vay mua nhà ngày càng khó

Tinh thần của dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay đang được Ngân hàng Nhà nước lấy ý kiến là tiếp tục kiểm soát tín dụng vào bất động sản (BĐS) đối với khoản vay để thanh toán đặt cọc. Trong bối cảnh hạn mức (room) tín dụng ở các ngân hàng thương mại đang cạn kiệt, không chỉ khách vay mua BĐS để đầu cơ, lướt sóng gặp khó mà người vay mua nhà để ở cũng có thể bị ảnh hưởng.

Mua bảo hiểm nhân thọ mới được giải ngân!?

Theo ghi nhận của phóng viên, tại một số ngân hàng thương mại, lãi vay mua nhà đã tăng 1 điểm %/năm so với cuối năm ngoái và là mức tăng đáng kể trong vòng vài năm qua. Ngoài ra, người vay cũng ít có sự lựa chọn các gói tín dụng cho vay mua nhà, đặc biệt là thường phải mua kèm bảo hiểm nhân thọ mới dễ giải ngân.

Anh Trần Vũ (ngụ quận Gò Vấp, TP HCM) vừa thở phào khi được một ngân hàng thương mại giải ngân xong khoản vay 1,2 tỉ đồng mua căn hộ ở quận 8. Để được giải ngân cho khoản vay này, anh phải hồi hộp chờ đợi vì ngân hàng thông báo hết room, khi nào có khách vay trả thì mới giải ngân tiếp. "Tôi vay khoảng 1,2 tỉ đồng mua căn hộ để ở mà phải giải ngân làm 3 đợt, chủ nhà sốt ruột đòi đền hợp đồng. Dự án căn hộ này chỉ liên kết với 2 ngân hàng thương mại nên tôi không có nhiều sự lựa chọn. Lãi suất của ngân hàng tôi vay là 9,4%/năm ưu đãi trong 6 tháng đầu, từ tháng thứ 7 lãi suất khoảng 11%/năm; ngân hàng còn lại lãi suất cho vay lên tới 12%/năm" - anh Vũ cho hay.

Chưa hết, để giải ngân được khoản vay mua nhà này, anh Vũ phải đóng phí rút vốn là 1,5% trên tổng số tiền vay (khoảng 19,5 triệu đồng), nếu không sẽ phải mua bảo hiểm nhân thọ.

Tương tự, chị Bích Phương (ngụ quận Bình Thạnh, TP HCM) kể để vay mua một căn hộ chung cư ở quận Bình Thạnh dưới hình thức ngân hàng bảo lãnh dự án với số tiền khoảng 1,4 tỉ đồng, chị phải đóng thêm tiền bảo hiểm cháy nổ, bảo hiểm khoản vay. 

"Tôi từng vay mua căn hộ trước đó nên biết đến bảo hiểm cháy nổ, còn bảo hiểm khoản vay với mức đến 1% là gì thì không biết. Nhân viên ngân hàng giải thích bảo hiểm khoản vay là số tiền phải đóng trước khi giải ngân để bảo đảm khách hàng sẽ không hủy khoản vay trong lúc làm giấy tờ. Ngân viên ngân hàng còn thuyết phục tôi đóng thêm 3 triệu đồng để không phải đóng bảo hiểm khoản vay mà chuyển thành… hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Lý do là chi nhánh đang chạy doanh số bảo hiểm nhân thọ, nhân viên cũng phải mời khách mua. Khi tôi kiên quyết không mua bảo hiểm nhân thọ, nhân viên này vẫn chuyển bảo hiểm khoản vay sang hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trong 1 năm, lấy phí hoa hồng để bù phần chênh lệch khách không đóng" - chị Phương phản ánh.

Tác động tăng giá nhà

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, lãnh đạo một số ngân hàng thừa nhận đang "ngóng" room tín dụng mới nên không chỉ các khoản vay mua BĐS mà cả những khoản vay của doanh nghiệp (DN) sản xuất, kinh doanh cũng phải xếp hàng chờ.

Ông Trịnh Bằng Vũ, Giám đốc khối khách hàng cá nhân - Ngân hàng Shinhan Việt Nam, phân tích ở góc độ quản lý, việc Ngân hàng Nhà nước hướng dòng vốn tín dụng vào đúng lĩnh vực sản xuất, kinh doanh và vẫn tạo điều kiện cho người có nhu cầu thực vay mua nhà là tín hiệu tích cực. Bởi vì, nếu không kiểm soát những khoản vay đầu tư BĐS để lướt sóng hoặc khoản vay có giá trị lớn trong khi room tín dụng có hạn thì người vay mua nhà để ở sẽ bị thiệt. 

Tuy nhiên, xác định thế nào là vay để đầu tư kinh doanh BĐS hoặc khoản vay có "giá trị lớn" thì không dễ. Đồng thời, còn tùy thuộc vào quy mô thị trường, phân khúc BĐS ở nông thôn hay đô thị... để xác định sao cho đúng. Do đó, cần có thông tin, dữ liệu cụ thể trên thị trường để "bốc đúng thuốc" mà không can thiệp quá sâu vào nghiệp vụ của ngân hàng thương mại.

Bên cạnh đó, có một thực tế là khi hết room tín dụng, ngân hàng sẽ chủ động lựa chọn khách hàng để cho vay nên người vay mua nhà để ở còn phải "cạnh tranh" với những khách hàng tốt ở phân khúc khác.

TS Huỳnh Trung Minh, chuyên gia kinh tế, nêu quan điểm khi tín dụng vào BĐS bị kiểm soát chặt và room tín dụng của ngân hàng không còn, DN BĐS cũng khó vay vốn để triển khai tiếp dự án hoặc phải vay với lãi suất cao hơn khiến chi phí đầu vào tăng, giá bán sản phẩm tăng theo… Lúc này, người mua nhà sẽ chịu thiệt. Do đó, việc kiểm soát tín dụng BĐS thông qua room cần được nghiên cứu thay thế bằng các quy định mang tính thị trường hơn, ví dụ: tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn; tỉ lệ an toàn vốn… 

"Các ngân hàng thương mại thường có "khẩu vị" rủi ro riêng đối với BĐS. Trong quá khứ, đã có bài học từ ngân hàng 0 đồng, ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt do hệ lụy từ BĐS. Thế nên, các ngân hàng rất thận trọng, dè dặt với phân khúc nhiều rủi ro này" - TS Minh nói thêm.

Ở góc nhìn của chuyên gia kinh tế, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng việc siết chặt tín dụng sẽ giúp giảm nhà đầu cơ, DN sử dụng đòn bẩy tài chính hay cá nhân lướt sóng BĐS, từ đó từng bước làm minh bạch, chuyên nghiệp hóa thị trường.