Từ lâu Vị Xuyên (Hà Giang) đã trở thành vùng trà nức tiếng cả nước với thương hiệu trà Shan tuyết thượng hạng trên đỉnh Tây Côn Lĩnh.
Ông Hoàng Thanh Tịnh - Chủ tịch UBND huyện Vị Xuyên - cho biết chè Shan tuyết thượng hạng này từng được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sử dụng trong tiệc trà tiếp đãi Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Đó là 2 loại bạch trà Shan tuyết cổ thụ Tây Côn Lĩnh (đoạt giải Ấn tượng thế giới tại Pháp) và bạch trà chốt đỉnh 2000 Shan tuyết cổ thụ Tây Côn Lĩnh, Hà Giang (đoạt giải vàng thế giới Cuộc thi Trà quốc tế AVPA). Phẩm trà này được thu hái trước tiết Thanh minh tháng 3 âm lịch hàng năm, nên còn được gọi là bạch trà chốt tiền Thanh Minh.
Điều đặc biệt, những cây chè cổ này phát triển tự nhiên từ xa xưa, ở vùng đất quanh năm mây phủ.
Rừng chè cổ - kho báu giữa đại ngàn
Một ngày đầu tháng 4, chúng tôi xuất phát từ trụ sở huyện ủy Vị Xuyên đến các thôn bản thuộc xã Cao Bồ, Vị Xuyên. Sau 30km đường đồi núi gập ghềnh, cheo leo là con đường bê tông rộng hơn 3m, hằn lên những khe hở, dấu hiệu của những trận lở đất, lũ quét đến với đại ngàn trà cổ Hà Giang.
Trời quang mây, đỉnh Tây Côn Lĩnh dần hiện ra sau lớp sương mỏng, chúng tôi theo chân Bí thư bản Lùng Tao - anh Đặng Văn Quang, lên đại ngàn chè cổ Tây Côn Lĩnh.
Anh Quang không giấu nổi sự tự hào nói: “Khi hỏi ông, bà – những người lớn tuổi - về cây chè ở đại ngàn Tây Bắc trên đỉnh Tây Côn Lĩnh có từ bao giờ, tôi cũng chỉ nhận được câu trả lời: “Từ khi sinh ra đã thấy cây như vậy rồi…". Người dân nơi đây coi chè là "sinh mạng" của cả gia đình”.
Bí thư bản tiếp tục đưa phóng viên đến với những gốc chè cổ ước từ 300-500 năm tuổi, có cây đến hàng nghìn năm tuổi. Anh bảo chúng tôi để xe máy lại bên dọc đường để đi bộ vào khu vực chè cổ mới tận hưởng hết được sự kỳ bí, huyền ảo của rừng chè có một không hai này.
Cảnh tượng hùng vĩ của núi rừng Tây Côn Lĩnh được vẽ nên bởi bạt ngàn những cây chè cổ. Thân cây xù xì, các nhánh, cành như trăm cánh tay vươn ra thành tán, lá. Búp chè xanh rợp trời… khiến người chứng kiến không khỏi ngỡ ngàng.
Shan tuyết có nghĩa là “tuyết trên núi”. Lá chè, búp chè được phủ một lớp nhung trắng như tuyết. Đây là đặc điểm mà những giống chè trồng ở các vùng trung du và đồng bằng không thể có.
Những cây chè cổ thụ mọc ở đỉnh núi cao hơn 1.000m so với mực nước biển, khí hậu mát mẻ, rễ cắm sâu trong lòng đất, mỗi búp chè chính là sự kết tinh những tinh túy của đất trời Hà Giang.
"Hiện nay, chỉ riêng thôn, hàng ngàn cây chè Shan tuyết được giao cho 76 hộ dân đồng bào dân tộc Dao quản lý và khai thác. Mỗi hộ ít nhất cũng có khoảng 200 cây", Bí thư bản Lùng Tao cho biết.
Khi cây chè Việt vươn tầm quốc tế
Những cây chè cổ hùng vĩ niên đại gần 1 thiên niên kỷ là biểu tượng của Tây Côn Lĩnh và cũng là "kho báu" vô giá của người Dao xã Cao Bồ.
Điều này được thể hiện bởi việc người Dao vượt hàng chục cây số đường rừng, lên đỉnh Tây Côn Lĩnh hái chè và những búp chè tươi xanh mướt này là nguồn mưu sinh, làm giàu cho nhiều gia đình đồng bào dân tộc thiểu số người Dao.
Giá trị của mỗi cây chè không thể định giá bởi không ai được quyền mua bán, được chặt phá, được di dời những "báu vật" này… Mỗi năm, chè Shan tuyết cho thu nhập hàng trăm triệu đồng với các gia đình.
Xuất phát từ niềm tự hào khi chè Shan tuyết là sản vật được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng sử dụng trong tiệc trà tiếp đãi Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình - Vị Xuyên xây dựng chiến lược phát triển cho thương hiệu trà Shan tuyết gắn với phát triển du lịch sinh thái đa dạng.
Huyện Vị Xuyên chú trọng công tác tuyên truyền người dân, đồng bào dân tộc Dao bảo tồn và phát huy giá trị chè Shan tuyết. Bên cạnh đó, Vị Xuyên xây dựng cơ chế chính sách để các đơn vị hợp tác xã chè, doanh nghiệp xuất khẩu, nâng cao thu nhập cho đồng bào dân tộc.
Hiện xã Cao Bồ đã có đơn vị đứng ra xây dựng phát triển thương hiệu chè Shan tuyết. Nơi đây tập trung nhiều rừng chè Shan tuyết cổ thụ hàng ngàn năm tuổi sinh trưởng hoàn toàn tự nhiên, những cây chè cổ thụ với búp tuyết to đem lại hương vị riêng biệt khi chế biến.
Hơn 900 hecta vùng nguyên liệu của nhà máy đã được quy hoạch và phát triển theo mô hình sản xuất trà hữu cơ và đã nhận được các chứng chỉ thế giới theo tiêu chuẩn hữu cơ EU của Liên minh Châu Âu, tiêu chuẩn hữu cơ USDA của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ… Từ đó, thành phẩm chè Shan tuyết được xuất khẩu ra hàng chục quốc gia trên thế giới.
Từ năm 2011, tỉnh Hà Giang đã thực hiện sản xuất nông nghiệp hữu cơ trên cây chè Shan Tuyết tại huyện Vị Xuyên với diện tích trên 900ha.
Đến nay, tổng diện tích chè toàn tỉnh được chứng nhận theo các tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ là trên 11.600 ha/65 vùng/63 cơ sở, chiếm 61,25% diện tích chè toàn tỉnh.
|
Nhằm bảo tồn nguồn gen quý, khai thác và phát triển diện tích chè Shan tuyết cổ thụ gắn với du lịch, đến nay, Hà Giang đã được công nhận 1.629 cây là cây di sản (trong đó, có 1.324 cây được công nhận năm 2022). Hà Giang cũng là tỉnh có số lượng cây chè Shan tuyết cổ thụ được công nhận là cây di sản nhiều nhất cả nước. Các vùng chè cổ ở Hà Giang thường xuyên tổ chức các ngày hội văn hóa trà, lấy cảm hứng từ rừng trà cổ trên đỉnh Tây Côn Lĩnh nhằm giới thiệu quảng bá giá trị chè Shan tuyết, để thu hút du khách trong và ngoài nước, đồng thời là cơ hội để du khách trải nghiệm, tham quan đại ngàn trà cổ Shan tuyết nức tiếng. |
.svg){kind=icon}
