Việt Nam là nhân tố quan trọng trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản

Chiều tối qua, Thủ tướng Nhật Bản và phu nhân đã tới sân bay Nội Bài, bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam từ ngày 18-20/10 theo lời mời của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Suga Yoshihide kể từ khi nhậm chức ngày 16/9.

Ở tuổi 71, ông là một chính trị gia lão luyện, người giữ chức vụ Chánh văn phòng Nội các của chính quyền do cựu Thủ tướng Abe đứng đầu trong 7 năm 8 tháng.

Ông Suga sinh ra và lớn lên tại tỉnh Akita trong một gia đình nông dân trồng dâu tây, không có liên quan gì tới chính trường. Lần đầu tiên ông ra tranh cử là năm ông gần 40 tuổi và đã đắc cử tại nghị viện thành phố Yokohama. Chưa đầy 1 thập kỷ sau, ông đã vận dụng chiến dịch thuyết trình mạnh mẽ trên đường phố và giành ghế tại Hạ viện.

Khởi đầu thuận lợi

Nổi tiếng là người trung thành, ông không bao giờ quên nguồn gốc của mình. Với tư cách là một bộ trưởng trong nội các, ông thúc đẩy các chính sách giúp cho các cộng đồng địa phương bị ảnh hưởng do dân số Nhật Bản bị sụt giảm nhanh chóng. 

Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide tới sân bay Nội Bài chiều tối qua, bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam. Ảnh: Phạm Hải

Trong suốt thời gian hoạt động chính trị, ông Suga luôn quyết tâm để đạt mục tiêu đề ra. Năm năm sau khi ông Abe từ chức Thủ tướng trong nhiệm kỳ đầu, ông Suga đã đi đầu trong nỗ lực đưa người bạn cùng chí hướng của mình trở lại nắm quyền. Nay, ông bước lên vũ đài để được cả thế giới biết tới.

Thủ tướng Suga có khởi đầu thuận lợi khi kết quả thăm dò dư luận Nhật Bản của đài NHK cho thấy nội các mới do ông đứng đầu đạt tỉ lệ ủng hộ 62%. Tỉ lệ ủng hộ ban đầu đối với nội các của ông Suga thấp hơn so với mức 81% dưới thời ông Koizumi Junichiro và mức 72% của ông Hatoyama Yukio. Tỉ lệ ủng hộ nội các của ông Suga tương đương với tỉ lệ ủng hộ của người tiền nhiệm là ông Abe Shinzo khi mới nhậm chức.

Nội các mới của ông Suga gồm 20 thành viên, trong đó có 15 người là quan chức từ thời ông Abe Shinzo hoặc trước đó, nên có thể coi đây là một bước kéo dài từ chính quyền Abe. Thủ tướng Suga giữ nguyên vị trí Bộ trưởng Ngoại giao của ông Motegi Toshimitsu và bổ nhiệm mới hạ nghị sĩ đảng Dân chủ tự do Nobuo Kishi, em ruột của cựu Thủ tướng Abe làm Bộ trưởng Phòng vệ. 

Đây là dấu hiệu cho thấy ông Suga sẽ tiếp tục các chính sách đối ngoại của người tiền nhiệm. Tư tưởng chính sách của tân Thủ tướng Suga Yoshihide có sự tương đồng với người tiền nhiệm là điều dễ hiểu bởi thực tế ông Suga vốn là cánh tay đắc lực của ông Abe. 

Liên quan đến việc liệu ông Suga có nên tiếp tục các chính sách của ông Abe hay không, điều tra dư luận của NHK cho thấy 17% khẳng định nên tiếp tục, 36% cho rằng nên tiếp tục sẽ tốt hơn, 20% trả lời không nên tiếp tục sẽ tốt hơn, và 18% khẳng định không nên tiếp tục.

Điểm quan trọng trong chính sách đối ngoại của Thủ tướng Suga là hướng tới khu vực Ấn Độ -Thái Bình Dương tự do và rộng mở, trụ cột vẫn là coi trọng quan hệ đồng minh Nhật - Mỹ. Liên minh Nhật - Mỹ đóng vai trò là nền tảng của hòa bình, an ninh và thịnh vượng ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.Thủ tướng Suga đã điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump và hai bên nhất trí liên minh Nhật - Mỹ là nền tảng của nỗ lực theo đuổi một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở.

Trong đó, vai trò của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) vô cùng quan trọng khi nằm trên các tuyến đường biển thiết yếu của Nhật Bản, nằm ở một điểm chiến lược quan trọng nối liền Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Theo lập trường của Nhật Bản, điều quan trọng là phải thúc đẩy hơn nữa sự hội nhập của ASEAN, một trung tâm hợp tác khu vực, với tư cách là một đối tác chia sẻ các giá trị cơ bản như pháp quyền và dân chủ, nhằm thực hiện sự ổn định và thịnh vượng của toàn khu vực.

Với quan điểm như vậy, Nhật Bản tiếp tục hoàn toàn ủng hộ các nỗ lực của ASEAN nhằm làm sâu sắc thêm sự hội nhập. Trong những năm gần đây, Nhật Bản đã, đang hỗ trợ nỗ lực của ASEAN, tăng cường kết nối và giảm khoảng cách nội khối nhằm hội nhập sâu hơn thông qua ODA và Quỹ Hội nhập Nhật Bản - ASEAN...

Lộ trình hành động chung

Tháng 1 năm nay, Bộ trưởng Ngoại giao Motegi đã có bài phát biểu về Chính sách ASEAN tại Jakarta đề xuất 3 lộ trình hành động chung giữa Nhật Bản và ASEAN: “Cùng nhau tạo dựng con người”, “Cùng nhau xây dựng thể chế” và “Tích lũy trí tuệ của chúng ta”. 

Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN+3 về ứng phó Covid-19 được tổ chức thông qua hội nghị từ xa vào tháng 4. Thủ tướng Abe khi đó tuyên bố hỗ trợ các nước ASEAN dựa trên 3 trụ cột, bao gồm việc thành lập Trung tâm ASEAN về y tế công cộng khẩn cấp và bệnh dịch mới.

ASEAN đã thông qua “Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” (AOIP) vào tháng 6/2019. Nhật Bản hoan nghênh việc thông qua và tán thành AOIP, phù hợp với các nguyên tắc cơ bản trong tầm nhìn của Nhật Bản về một Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở (FOIP).

Trong các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam có vị trí địa chiến lược quan trọng, khi tiếp giáp với Biển Đông, là cửa ngõ hành lang kinh tế đông tây và hành lang kinh tế phía nam. Việt Nam là quốc gia tăng trưởng nhanh, chính trị - xã hội ổn định và gia tăng vai trò trong khu vực ASEAN.

Trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, Việt Nam đã làm tốt vai trò dẫn dắt các nước thành viên tăng cường hợp tác trên nhiều lĩnh vực, vì các mục tiêu chung của ASEAN. Giá trị và vị thế Việt Nam trong khu vực cũng như trên trường quốc tế đang được nâng lên, Việt Nam có thể tận dụng và phát huy những lợi thế của mình trong hợp tác chính trị - an ninh và kinh tế.

Quan hệ Việt - Nhật hiện nay là đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và phồn vinh ở châu Á, Việt Nam sẽ là nhân tố quan trọng trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản.

TS Phan Cao Nhật Anh (Viện Nghiên cứu Đông Bắc Á, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) 

Lý do tân Thủ tướng Nhật chọn Việt Nam là điểm đến đầu tiên

Việt Nam là điểm đến hàng đầu cho đầu tư của Nhật Bản và nằm trong số các thị trường Đông Nam Á mà Tokyo muốn nhiều công ty của mình đầu tư hơn.