Ẩn ý đằng sau quyết định thay Bộ trưởng Quốc phòng Nga của ông Putin

Đề xuất trên của ông Putin gần như chắc chắn sẽ được các nhà lập pháp Nga thông qua trong cuộc bỏ phiếu phê chuẩn dự kiến diễn ra trong ngày 13/5 hoặc 14/5. Truyền thông Nga mô tả đây là một trong những cải tổ quan trọng nhất lãnh đạo Điện Kremlin từng thực hiện với quân đội Nga kể từ khi Moscow phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào cuối tháng 2/2022.

Trả lời câu hỏi của phóng viên về quyết định gây kinh ngạc của tổng thống, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, thay đổi này là cần thiết vì Nga đang tiến gần đến tình huống diễn ra vào giữa những năm 1980, khi ngân sách dành cho các hoạt động của quân đội và các cơ quan thực thi pháp luật chiếm 7,4% GDP của đất nước.

Ông Peskov giải thích, điều quan trọng là phải đảm bảo chi tiêu như vậy phù hợp và được tích hợp tốt hơn vào nền kinh tế tổng thể của đất nước, để “tiền tuyến hiện được quyết định bởi những người cởi mở với đổi mới hơn và sẵn sàng triển khai chúng theo cách nhanh nhất có thể”. Đó là lí do tại sao Tổng thống Putin muốn có một nhà kinh tế xuất thân dân sự đảm trách cương vị lãnh đạo Bộ Quốc phòng.

Đài RT dẫn lời người phát ngôn nhấn mạnh, ông Belousov, 65 tuổi đã chứng minh thành công trong việc lãnh đạo Bộ Phát triển Kinh tế Nga (giai đoạn 2012 – 2013) và làm trợ lý kinh tế cho tổng thống trong một thời gian dài (từ năm 2013 – 2020) trước khi đảm nhận vị trí Phó Thủ tướng thứ nhất đến ngày 7/5 vừa qua.

Theo giới quan sát, cựu Bộ trưởng Phát triển kinh tế Belousov là người thân cận với ông Putin, chia sẻ tầm nhìn của nhà lãnh đạo Nga về việc tái xây dựng một nhà nước hùng mạnh. Ông cũng đã làm việc với các nhà kỹ trị hàng đầu của chính quyền Putin, những người muốn có sự đổi mới lớn hơn và cởi mở với những ý tưởng tân tiến. Ngoài ra, quan chức này còn đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát chương trình máy bay không người lái (UAV) của xứ sở bạch dương.

Bình luận về việc ông Belousov sẽ thay ông Sergei Shoigu, 68 tuổi, một đồng minh lâu năm khác của Tổng thống Putin làm Bộ trưởng Quốc phòng, chuyên gia phân tích quân sự Vasily Dandykin nói với hãng thông tấn Sputnik: “Tôi tin, trước hết, ông Belousov là người trong đội ngũ của tổng thống. Ông ấy thực sự biết rất rõ những vấn đề mà tổ hợp công nghiệp - quân sự Nga phải đối mặt. Như thông lệ, Tổng tư lệnh tối cao của chúng ta - Tổng thống Putin giám sát mọi quyết định”.

Trong sắc lệnh của tổng thống hôm 12/5, ông Shoigu được bổ nhiệm làm Thư ký Hội đồng An ninh Nga và sẽ giữ chức Phó chủ tịch Ủy ban công nghiệp quốc phòng. Về mặt kỹ thuật, đây là công việc được coi là ở cấp cao hơn so với vị trí Bộ trưởng Quốc phòng.

Các nhà phân tích tin, động thái giúp giữ thể diện cho ông Shoigu và giúp Tổng thống Putin duy trì sự trung thành của các quan chức.

Cho đến nay, các quan chức phụ trách kinh tế Nga gần như vẫn đảm bảo được sự ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế đất nước bất chấp hàng loạt biện pháp trừng phạt cứng rắn nhất từng được phương Tây triển khai chống Moscow.

Theo Alexander Baunov, cựu quan chức ngoại giao Nga hiện là thành viên cấp cao tại Trung tâm nghiên cứu Nga - Á - Âu Carnegie, việc bổ nhiệm một chuyên gia kinh tế hàng đầu làm lãnh đạo Bộ Quốc phòng có thể ám chỉ ông Putin đang lên kế hoạch “giành chiến thắng trong cuộc xung đột với Ukraine bằng các nhà máy công nghiệp quốc phòng và thị trường quốc tế”.

"Chiến lược chiến thắng trong trường hợp này sẽ không phải là huy động lực lượng và tiến công đột phá, mà là gây áp lực chậm rãi lên Ukraine bằng sức mạnh vượt trội của tổ hợp công nghiệp - quân sự và toàn bộ nền kinh tế của Nga. Đây rõ ràng là điều phải thực hiện để hoạt động hiệu quả hơn cho tiền tuyến và hậu phương”, ông Baunov giải thích.

Mark Galeotti, giám đốc công ty tư vấn Tình báo Mayak có trụ sở tại London (Anh) đánh giá, nhiệm vụ của Bộ trưởng Quốc phòng Nga vào thời điểm xung đột là đảm bảo quân đội có mọi thứ cần thiết và “về cơ bản là công việc của một nhà quản lý tài chính”, trong khi trọng trách của Tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng Các lực lượng vũ trang Nga là “then chốt” vì ông đang báo cáo trực tiếp với Tổng thống Putin.

Ông Galeotti cho rằng, sự thay đổi này có thể là nỗ lực của lãnh đạo Điện Kremlin nhằm giám sát chặt chẽ hơn chi tiêu quốc phòng, đảm bảo ngân sách được chi tiêu hiệu quả hơn sau khi một đồng minh của cựu Bộ trưởng Shoigu - Thứ trưởng Quốc phòng Timur Ivanov bị bắt giam chờ truy tố vì các cáo buộc tham nhũng gần 11 triệu USD.

Cùng quan điểm, Đại tá Rustem Klupov, cựu sĩ quan tình báo Nga nhận định, quyết định đồng nghĩa Bộ Quốc phòng “sẽ có những mục tiêu mang tính chất kinh tế cần hoàn thành”. Theo ông, nhiệm vụ của tân bộ trưởng có thể liên quan đến các hợp đồng mua sắm vũ khí và quốc phòng, trong khi tổng tham mưu trưởng sẽ phụ trách các hoạt động quân sự.