Gói hỗ trợ 2% lãi suất từ ngân sách nhà nước thông qua các ngân hàng thương mại hướng đến khách hàng có khả năng phục hồi, bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong một số ngành, lĩnh vực.

Để cụ thể hoá chính sách này, Chính phủ đã ban hành Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 về hỗ trợ lãi suất từ NSNN đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; NHNN đã ban hành Thông tư số 03/2022/TT-NHNN ngày 20/5/2022 hướng dẫn và có văn bản chỉ đạo các NHTM đăng ký kế hoạch hỗ trợ lãi suất, triển khai ngay trong nội bộ.

Theo báo cáo mới nhất của NHNN công bố hôm 27/12/2022, ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 31/2022/NĐ-CP, ngành ngân hàng đã triển khai nhiều giải pháp để đẩy nhanh thực hiện chính sách, như: Ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo và đôn đốc các ngân hàng; tổ chức các hội nghị triển khai; thành lập đường dây nóng để tiếp nhận phản ánh của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; các NHTM rà soát để nắm bắt nhu cầu, thông báo, hướng dẫn khách hàng về hồ sơ, thủ tục... 

“Thực tế cho thấy, chưa có một chính sách nào mà ngành ngân hàng triển khai đồng bộ với tinh thần quyết liệt và khẩn trương như chính sách hỗ trợ lãi suất này. Tuy nhiên, kết quả hỗ trợ lãi suất còn thấp, chưa như kỳ vọng do nhiều nguyên nhân. Hiện nay, NHNN đã rà soát, đề xuất nội dung sửa đổi Nghị định 31 và đang lấy ý kiến các bộ, ngành trước khi báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định”, NHNN cho biết.

Doanh nghiệp khó tiếp cận với gói tín dụng ưu đãi. Ảnh: Hoàng Hà.

Mặc dù vậy, việc triển khai lại không đạt hiệu quả bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo bà Hà Thu Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), đến cuối tháng 11/2022, doanh số cho vay của gói hỗ trợ lãi suất 2% mới chỉ đạt gần 30.000 tỷ đồng; dư nợ gần 23.000 tỷ đồng; tiền hỗ trợ lãi suất gần 78 tỷ đồng. Kết quả này không đạt như kỳ vọng, trong khi đây lại là chương trình được NHNN chỉ đạo quyết liệt trên toàn hệ thống.

“Doanh nghiệp sợ sau này, khi đánh giá khả năng phục hồi không đáp ứng được quy định tại thời điểm thanh tra, kiểm toán thì sẽ phải thu hồi. Mặt khác, họ e ngại có thể bị đánh giá là trục lợi chính sách. Thống kê, 67% doanh nghiệp đủ điều kiện vay vốn lại không có nhu cầu hỗ trợ lãi suất 2%”, bà Giang nói.

Trước tình hình trên, NHNN đã kiến nghị Chính phủ hai giải pháp. Một, điều chuyển nguồn tiền sang các nhiệm vụ chi có khả năng hấp thụ tốt hơn; ví dụ, chương trình cho vay giải ngân qua ngân hàng CSXH, chương trình cho vay giải quyết việc làm. Hai, doanh nghiệp có thể tiếp cận thông qua biện pháp miễn giảm thuế.

Tại Hội nghị ngành ngân hàng diễn ra hồi tháng 10, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng yêu cầu các Vụ, Cục thuộc NHNN phải phối hợp chỉ đạo các chi nhánh để chỉ đạo các tổ chức tín dụng rà soát số dư tín dụng. Toàn ngành ngân hàng cần tiếp trục đẩy mạnh triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% theo Nghị quyết 43 của Quốc hội và thực hiện báo cáo đầy đủ, kịp thời các nguyên nhân từ thực tiễn khách quan.

Mặc dù chưa có một chính sách nào mà ngành ngân hàng triển khai đồng bộ với tinh thần quyết liệt và khẩn trương như chính sách hỗ trợ lãi suất này, nhưng thực tế hiệu quả lại chưa tương xứng. 

PV. VietNamNet đã liên hệ với một số ngân hàng thương mại để tìm hiểu về doanh số cho vay đối với gói tín dụng ưu đãi lãi suất 2%. Tuy nhiên, các ngân hàng đều từ chối tiết lộ con số cụ thể vì “không được hoành tráng”.

Về phía các doanh nghiệp, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Da giày Việt Nam - cho biết: “Theo phản ánh từ phía các doanh nghiệp thành viên, hầu như không có doanh nghiệp nào tiếp cận được gói tín dụng ưu đãi này. Theo tôi biết, các điều kiện về cho vay khiến doanh nghiệp không mặn mà với chương trình này”.

Trong khi đó, ông Bùi Danh Liên, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải TP. Hà Nội, lắc đầu ngao ngán: “Chủ trương đúng đắn nhưng việc thực hiện lại rất khó bởi các điều kiện kèm theo. Riêng đối với những chính sách hỗ trợ như thế này, các doanh nghiệp vận tải không hy vọng gì, vì được hỗ trợ phải tuân theo rất nhiều thủ tục, có khi còn tốn kém hơn việc không được hỗ trợ.”

Theo ông Liên, một trong những điều kiện để được hỗ trợ là không nợ thuế, kinh doanh phải có lãi hoặc hoà vốn. Trong khi đó, hầu hết doanh nghiệp vận tải đều thua lỗ, dẫn đến kiệt quệ trong hai năm diễn ra dịch bệnh Covid-19.

“Nói thẳng là các doanh nghiệp chúng tôi không mặn mà với chính sách này. Đã nhiều lần chúng tôi gặp gỡ NHNN trung ương cũng như NHNN chi nhánh Hà Nội, nhưng không giải quyết được vấn đề. Doanh nghiệp phải tự cứu mình chứ không thể ngồi đợi nhà nước hỗ trợ”, ông Bùi Danh Liên nói.