Hiện nay, tình trạng trẻ bị thừa cân béo phì đang tăng nhanh trên toàn cầu, Việt Nam không ngoại lệ. Một nghiên cứu mới đây của Viện Dinh dưỡng Quốc gia phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai tại nhiều trường mầm non cho thấy, số trẻ thừa cân, béo phì gia tăng. Thậm chí, có những trường có tới gần 30% trẻ béo phì.
Khảo sát ở học sinh lớp 5 tại một số quận, huyện của thành phố Hà Nội được tiến hành năm 2023 cũng chỉ ra tình trạng báo động khi số trẻ thừa cân, béo phì của nhiều trường trong khu vực nội thành trên mức 45%. Cụ thể: Trường Tiểu học La Thành, quận Đống Đa (55,7%); Trường Trần Nhật Duật, quận Hoàn Kiếm (51,4%); Trường Tiểu học Lê Lợi, quận Hà Đông (49,5%); Trường Tiểu học Quỳnh Lôi, quận Hai Bà Trưng (46,5%); Trường Tiểu học Dịch vọng B, quận Cầu Giấy (45,5%)...
Ở các trường thuộc khu vực ngoại thành, con số này cũng trên 20%, cụ thể: Trường Tiểu học Quang Trung, huyện Phú Xuyên (31,1%); Trường Tiểu học Tản Lĩnh, huyện Ba Vì (26,8%); Trường Tiểu học Bình Yên, huyện Thạch Thất (24,1%); Trường Tiểu học Hiền Ninh, huyện Sóc Sơn (20,9%)...
Nguyên nhân của tình trạng này, theo PGS.TS Bùi Thị Nhung, Trưởng khoa Dinh dưỡng học đường và ngành nghề, Viện Dinh dưỡng quốc gia, là do chế độ dinh dưỡng không hợp lý, thừa năng lượng hay chất đạm nhưng lại thiếu vi chất. Tâm lý của ông bà, cha mẹ muốn con, cháu bụ bẫm là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị thừa cân, béo phì. Bên cạnh đó, trẻ thiếu hoạt động thể lực, sử dụng thực phẩm nhiều đường cũng dẫn đến thừa cân, béo phì.
Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm như đái tháo đường, cao huyết áp, tim mạch và các bệnh mạn tính khác. Học sinh thừa cân, béo phì cần được giáo dục về chế độ dinh dưỡng lành mạnh, khoa học, giúp giảm lượng mỡ thừa mà vẫn đảm bảo dưỡng chất cho sự phát triển toàn diện của trẻ. Sau đây là tư vấn của các bác sĩ khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi Trung ương về những điều nên và không nên làm với trẻ thừa cân, béo phì.
Khẩu phần ăn của học sinh thừa cân, béo phì cần cân đối, hợp lý, nên phối hợp nhiều loại thức ăn, tránh ăn một loại thực phẩm nào đó.
Nếu uống sữa nên dùng loại không đường, trẻ lớn nên uống sữa gầy (sữa bột tách bơ); Không nên uống sữa đặc có đường. Nên ăn đều đặn các bữa, tránh bỏ bữa. Không để trẻ quá đói vì nếu trẻ bị đói, trẻ bị đói trẻ sẽ ăn nhiều hơn vào các bữa sau.
Trong chế biến thức ăn cho trẻ thừa cân, béo phì, gia đình, bếp ăn tập thể và các học sinh cũng cần ý thức hạn chế các món rán, xào, nên ăn các món luộc, hấp, kho. Trẻ nên nhai kỹ và ăn chậm (nếu ăn quá nhanh thì sẽ ăn nhiều hơn nhu cầu cần thiết), mỗi bữa ăn kéo dài 30 phút.
Gia đình nên cho con ăn no vào bữa sáng để tránh ăn vặt ở trường, giảm ăn về chiều và tối. Trẻ cũng được khuyến khích ăn nhiều rau xanh, quả ít ngọt. Giảm bớt gạo thay bằng khoai, ngô là những thức ăn cơ bản giàu chất xơ. Chọn ngũ cốc hoặc bánh mỳ có ít hoặc không có chất béo.
Không nên cho trẻ uống các loại nước ngọt có ga; hạn chế các loại bánh kẹo, đường mật, kem, sữa đặc có đường. Gia đình cũng không nên dự trữ sẵn các loại thức ăn giàu năng lượng như bơ, pho mát, bánh, kẹo, chocolate, kem, nước ngọt trong nhà.
Không nên cho trẻ ăn vào lúc tối trước khi đi ngủ; Không cho trẻ nhai kẹo cao su làm cho trẻ lúc nào cũng muốn nhai; Tạo điều kiện để trẻ được vui đùa chạy nhảy sau những giờ học căng thẳng.
Tăng cường vận động là điều các bậc cha mẹ, người lớn cần quan tâm ủng hộ và tạo mọi điều kiện giúp trẻ năng động; tạo niềm thích thú của trẻ đối với các hoạt động thể thao.
Chú trọng những sở thích của trẻ tham gia các môn thể thao dễ dàng gần gũi với cuộc sống như đi bộ đến trường, chạy, nhảy dây, đá bóng, đánh cầu lông, đá cầu, leo cầu thang… Nên hướng dẫn trẻ làm các công việc ở nhà như lau dọn nhà cửa, xách nước tưới cây, bưng bê đồ đạc…
Uống đủ nước để bù lại lượng nước trẻ mất qua mồ hôi trong quá trình luyện tập; hạn chế ngồi xem tivi, video, trò chơi điện tử…; tăng cường các hoạt động thể lực ở trẻ, phối hợp cùng điều chỉnh chế độ ăn họp lý để kiểm soát tốt cân nặng, giúp trẻ phát triển chiều cao và duy trì sức khoẻ tốt.
Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021-2025 đặt mục tiêu 100% học sinh được tuyên truyền, giáo dục về sức khỏe và nâng cao kiến thức phòng, chống bệnh, tật học đường, bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần; được giáo dục về dinh dưỡng hợp lý, thực phẩm lành mạnh, an toàn.
95% cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên y tế trường học được tập huấn về chăm sóc, bảo vệ và quản lý sức khỏe học sinh trong trường học.
Minh An
.svg){kind=icon}
