Chương trình tọa đàm, giới thiệu sách 'Liên minh sai lầm: Ngô Đình Diệm, Mỹ và số phận Việt Nam' do NXB Chính trị Quốc gia Sự thật tổ chức mới diễn ra tại TP.HCM.
Đây là ấn phẩm của tác giả Edward Miller, hiện là Giáo sư Khoa Lịch sử, Đại học Dartmouth. Ông từng tham gia nhiều công trình khoa học truyền bá lịch sử cho công chúng.
Nội dung của cuốn sách Liên minh sai lầm: Ngô Đình Diệm, Mỹ và số phận Việt Nam có 10 phần gồm: Con người giàu đức tin, Những khởi đầu mới, Tiến trình hình thành một liên minh, Những cuộc cách mạng và những nền cộng hòa, Người định cư và các nhà kiến thiết, Chống nổi dậy, Đối tác hạn chế, Những tín hiệu hỗn tạp, Sự tan rã của một liên minh và phụ lục mang tên Chấn hưng tôn giáo và chính trị xây dựng quốc gia - diễn giải lại về “Biến cố Phật giáo” năm 1963 ở Nam Việt Nam.
Với cách nhìn ở một góc độ khác, Liên minh sai lầm: Ngô Ðình Diệm, Mỹ và số phận Nam Việt Nam đã phác họa rõ nét, đa chiều và đưa ra cách giải thích riêng về mối quan hệ giữa chính quyền Nam Việt Nam, Ngô Đình Diệm với Mỹ.
Ông Miller đánh giá Ngô Đình Diệm là nhân vật quan trọng trong lịch sử chiến tranh Việt Nam và lịch sử Hoa Kỳ hiện đại. “Tôi nhìn vấn đề trong sách từ những nhân vật bị lãng quên, đặc biệt là góc nhìn từ Việt Nam Cộng hòa. Tôi đã nỗ lực tìm kiếm tư liệu về những câu chuyện đặc biệt này để mang đến một bức tranh phong phú, giúp độc giả hiểu sâu hơn về giai đoạn lịch sử Việt Nam thế kỷ XX”, tác giả chia sẻ.
Bàn về cuộc xung đột giữa Diệm và đồng minh Mỹ trong chiến lược xây dựng quốc gia, tác giả Miller nêu quan điểm: Dù cùng chung mục tiêu “chống Cộng”, nhưng giữa hai đồng minh này vẫn thường xuyên tồn tại bất đồng, tạo nên xung đột và cạnh tranh liên quan đến những vấn đề cốt lõi mà Miller gọi là “nguyên lý xây dựng quốc gia”, vốn đã hình thành và chi phối toàn bộ lịch sử quan hệ đồng minh giữa Mỹ và Diệm từ lúc mới hình thành cho đến khi lụi tàn.
Theo Miller, chính xung đột giữa vô số tầm nhìn và chiến lược khác nhau của người Mỹ và Ngô Đình Diệm về vận mệnh của miền Nam Việt Nam thời kỳ hậu thực dân là tác nhân của mối quan hệ đầy thăng trầm Mỹ - Diệm và cả số phận chính quyền Việt Nam Cộng hòa, dẫn đến sự sụp đổ của liên minh Mỹ - Diệm vào năm 1963.
Tại sự kiện, ông Miller còn chia sẻ bài học rút ra từ sự sụp đổ của liên minh Mỹ - Diệm, đó là học cách lắng nghe, thừa nhận quan điểm của đồng minh thay vì áp đặt đường lối lãnh đạo. Cách để liên minh thành công là không nên ngộ nhận chiến thắng, vì có thể gây ra hậu quả rất lớn cho cả hai. Minh chứng cho điều này là việc sau khi chính phủ Mỹ gặp sai lầm trong xác lập mối quan hệ với chính quyền Ngô Đình Diệm, Mỹ càng lấn sâu vào chiến tranh và gây ra nhiều hậu quả vô cùng tàn khốc.
Bên cạnh đó, dựa trên quan điểm của mình và nhiều nguồn tư liệu khai thác, Edward Miller cũng luận giải, đánh giá về phong trào Đồng Khởi, về cá nhân Ngô Đình Diệm, nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của chính quyền Sài Gòn.
Đặc biệt, phần diễn giải về “Biến cố Phật giáo” năm 1963 ở Việt Nam cung cấp thêm nguồn thông tin về mối quan hệ giữa Ngô Đình Diệm và Mỹ. Tác giả nhận định “cuộc khủng hoảng Phật giáo” đã thúc đẩy cuộc đấu tranh định hình số mệnh hiện đại của Nam Việt Nam.
Thông qua cuốn sách Liên minh sai lầm: Ngô Đình Diệm, Mỹ và số phận Việt Nam, tác giả Edward Miller mong muốn đáp ứng nhu cầu tìm hiểu, nghiên cứu của các học giả, giảng viên, nghiên cứu sinh, sinh viên chuyên ngành lịch sử và chính trị... cũng như độc giả quan tâm đến chủ đề này.
Yến Thơ