Thưa bác sĩ, người nhà tôi bị đột quỵ phải cấp cứu. Xét nghiệm máu dương tính với amphetamin. Bệnh nhân không bị tim mạch, huyết áp. Bác sĩ có thể giải thích giúp tại sao người trẻ tuổi lại đột quỵ như vậy? Xin cảm ơn bác sĩ. (Thanh Loan, Đồng Nai).

Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội đột quỵ TP.HCM, Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não (Bệnh viện Nhân dân 115, TP.HCM), tư vấn:

Amphetamine (một dạng ma túy tổng hợp) là chất kích thích thần kinh trung ương và gây ra hưng phấn. Ở liều cao, nó có thể gây ra rối loạn tâm thần. Nếu sử dụng lâu dài, chất này gây loạn thần (hoang tưởng, ảo giác) và hành vi bạo lực. 

Nhiều tài liệu cho thấy mối liên quan rõ rệt giữa amphetamine và đột quỵ. Việc sử dụng amphetamine có thể làm tăng gấp 4 lần nguy cơ mắc đột quỵ, thậm chí xảy ra chỉ sau vài giờ dùng chất này. Hầu hết trường hợp đột quỵ liên quan đến amphetamin có tuổi đời rất trẻ. 

Những ca đầu tiên được báo cáo trên thế giới có cả 2 thể: nhồi máu não do tắc mạch và xuất huyết não do vỡ mạch máu. 

Với nhồi máu não, nguyên nhân là amphetamine gây co thắt mạch máu làm giảm tưới máu não hoặc tạo ra các huyết khối gây thuyên tắc, rối loạn nhịp tim và gây viêm mạch máu. 

Với xuất huyết não, nguyên nhân là amphetamin gây tăng huyết áp, tăng sinh mạch máu tạo ra các phình mạch và vỡ phình mạch. 

Mới đây, chúng tôi cũng tiếp nhận một bệnh nhân nam (30 tuổi) trong tình trạng lơ mơ, liệt hoàn toàn nửa người phải. Kết quả CTA cho thấy tắc động mạch cảnh trong gây nhồi máu não diện rộng. Dù được cấp cứu và điều trị tích cực, tình trạng của bệnh nhân vẫn còn rất nặng, nguy cơ tử vong cao. Xét nghiệm máu cho kết quả dương tính với amphetamine. 

Theo báo cáo của World Drug Report 2017, khoảng 255 triệu người trên toàn cầu sử dụng chất gây nghiện (năm 2015). Số ca tử vong liên quan đến sử dụng thuốc gây nghiện tăng đáng kể, trong đó amphetamin chiếm 67,5%. Ngoài ra còn có cocain, thuốc giảm đau nhóm opioids và các thuốc khác.