Ngày đầu mặc áo lính của chàng sinh viên Luật sau này là Phó chủ tịch TP Hải Phòng

“Nước còn giặc còn đi đánh giặc/Chiến trường giục giã bước hành quân…”(Tố Hữu). Cứ ngỡ câu thơ đó, thế hệ chúng tôi chỉ còn đọc khi nghĩ về cha anh mình, trong các bài văn, giờ sử trên giảng đường. Nhưng, không chỉ thế! Ngày này, cách nay 39 năm, chúng tôi lại lên đường…

Ngày 23/2/1984, 10 sinh viên đại học Luật chúng tôi, vừa tốt nghiệp, chưa kịp nhận bằng, được lệnh nhập ngũ. Biên giới phía Bắc vẫn ì ùng tiếng súng…

Đã tốt nghiệp, nên bạn bè cùng khóa hầu hết đã về quê cả. Ngày chia tay lên đường lác đác bạn bè quen. Thịnh (khóa 6), nay là Chủ tịch liên đoàn Luật sư Việt Nam, cầm máy ảnh bấm mấy pô kỷ niệm. Cô Hoà y tế nhà trường chạy ra dúi cho mỗi thằng lọ cao sao vàng. Hình như, thằng nào cũng muốn nấn ná chút nữa ở sân trường…

Sáng 23/2/1984, tập trung tại sân Đình, Thượng Thanh, Thượng Cát, Gia Lâm để giao quân. Mấy thằng người Hà Nội còn được ở nhà hôm trước để chia tay người thân, bạn bè. Mấy thằng ở xa, phải về Hà Nội từ hôm trước. Nguyễn Văn Quang, sau này là Chủ tịch UBND tỉnh Hoà Bình, về nhà mình ngủ để mai hai anh em cùng đi. 

Sáng giao quân, lúc mưa, lúc hửng. Phải hơn 1.000 quân và rất đông người nhà đưa tiễn. Không khí nhộn nhạo, và tâm trạng của những người trong cuộc. Bấy giờ mới loáng thoáng biết, sẽ là lính Sư đoàn 3 và đi Lạng Sơn. Lệnh tập hợp và phát quân trang.

Trong chốc lát, cả ngàn lính mới xúng xính quân phục mới. Lòng vòng đến tận chiều tối. Giao quân không gọn gàng và điều kiện như bây giờ. Mệt mỏi và hơi căng thẳng. Chiều buông xuống. Gió và mưa. Giục người thân ra về. Ai cũng nấn ná.

Khoảng 6 giờ tối được lệnh tập hợp hành quân vào ga Yên Viên để lên tàu. Những bước hành quân đầu tiên. Đeo ba lô, lặng lẽ bước theo nhau. Những toa tàu nằm dài, tối sẫm. Thỉnh thoảng từ một đầu máy nào đấy lại phì phì hơi nước một cách mệt nhọc và bức bối.

Nhìn ra xa xa, những ánh đèn điện ấm áp của nhà dân, chắc đang quây quần bữa tối. Tôi chắc, thằng lính nào cũng nghĩ về bữa cơm nhà mình. Thi thoảng, vọng lại từ loa phát thanh tiếng tường thuật bóng đá từ sân Hàng Đẫy.

Chưa xa đã nhớ nhà, nhớ Hà Nội rồi… Lệnh, tất cả lên tàu. Mấy lính sinh viên Luật ngồi một góc. Tàu chạy. Tôi chui xuống gầm ghế, gối đầu lên ba lô. Ngủ một giấc. Mở mắt nhìn ra đã mịt mờ bóng núi. Hai cái bánh chưng mẹ thằng bạn cho nhét vào ba lô bị gối đầu lên, nát bét.

6 giờ sáng. Tàu dừng ga Đồng Mỏ. Xuống tàu. Mấy thằng rủ nhau uống chén nước trà cho tỉnh táo, rồi hành quân. Bài học đầu tiên trong đời lính là cách buộc tấm vải áo mưa sao cho nó chùm kín người và ba lô.

Hơn ngàn lính cứ đường chiến lược mà đi, từ đường 1A sang đến đường 1B, điểm Nà Pục, Văn Quan. Lúc đầu đội hình hành quân còn tập trung. Sau cứ giãn dần. Con đường chiến lược đất đỏ, cứ như dài vô tận.

Thi thoảng, gặp bản của bà con dân tộc, thấy người dân dùng rìu đẽo gỗ làm nhà. Đàn gà chạy nhớn nhác. Vài luống cải ra hoa vàng tươi. Và, trên những triền núi đâu đó một cành đào rừng nhẹ nhàng điểm xuyết. Mấy thằng lính mộng mơ lại nhẩm đọc câu thơ: “Đường ra trận mùa này đẹp lắm!”.

Vượt qua khoảng bốn chục km hành quân bộ. Khoảng 9 giờ tối thì vào đến đơn vị. Bàn chân bỏng rộp, tự vỡ và tự khô từ lúc nào. Giờ tháo giày mới thấy đau và mỏi.

Bốc một nắm cơm vào tay, khum lại nhúng chút nước gạo rang cho đậm, cố ăn để có sức. Ngày đầu tiên trong màu áo lính! 

Những thằng lính ấy, sau này đã qua chốt chặn giặc trên khắp dải biên cương thơm hương hồi xứ Lạng và khét lẹt mùi chiến trận Vị Xuyên! 

Thắm thoắt gần bốn chục năm! Chân đã chồn, tóc đã bạc. Nghĩ về tháng năm này, vẫn dặn nhau: Nếu phải làm lại, chúng mình vẫn làm thế, nhất định rồi! Dẹp ưu tư để vô tư nhé, Lính mà!

Nguyễn Xuân Bình (Nguyên Phó chủ tịch UBND TP Hải Phòng)

Ngày không thể quên của chàng sinh viên Bách khoa sau này trở thành bộ trưởng

Khi mới đi sơ tán, chúng tôi ở trong nhà của người dân tộc Nùng. Cả lớp tôi ở trong một ngôi nhà sàn nhỏ, dưới sàn là chuồng nuôi trâu bò... Gần sáng, trâu cọ lưng vào cột nhà, rung cả sàn...

Chiếc tivi đen trắng - mảnh ký ức tuyệt vời của thế hệ 8X

Những bộ phim lừng lẫy một thời như: Ngôi nhà nhỏ trên thảo nguyên, Tây Du Ký, Hoàn Châu cách cách... được lũ trẻ thế hệ 8X chúng tôi mê mẩn, đều được phát ra từ chiếc tivi đen trắng.