Người đang ‘lèo lái’ TikTok qua giông bão

Một trong những lời khuyên của Shou Zi Chew là hãy làm điều khiến bạn thấy không thoải mái. Phát biểu trước các cử nhân của Đại học Cao đẳng London năm ngoái, ông nhớ lại thời gian làm việc tại công ty đầu tư DST Global.

“Tôi thực sự không có kinh nghiệm đầu tư nào nhưng vẫn cố gắng học hỏi và thúc giục bản thân rời khỏi vùng an toàn”, ông nói với “hậu bối” tại ngôi trường mình tốt nghiệp 16 năm trước.

Tuần này, một lần nữa Chew sẽ phải bước ra khỏi vùng an toàn của bản thân. Ngày 23/3, CEO TikTok sẽ điều trần trước Ủy ban Năng lượng và Thương mại Hạ viện Mỹ.

Buổi điều trần khó có thể diễn ra trong không khí thân thiện. Cathy McMorris Rodgers, Chủ tịch hội đồng, muốn các ông chủ công nghệ phải trả lời cho những “hành động hủy diệt” của công ty mình. TikTok, ứng dụng video ngắn của ByteDance, bị xem là một nguy cơ đối với trẻ em và “vũ khí” của Bắc Kinh.

Đây sẽ là lần đầu tiên Chew ra mặt từ khi tiếp quản TikTok hai năm trước. Các đồng nghiệp của ông như Tim Cook của Apple, Mark Zuckerberg của Meta cũng từng ngồi vào chiếc ghế này và thu về kết quả khác nhau. Tuy nhiên, sự xuất hiện của Chew gây chú ý hơn nhiều vì ông phải chiến đấu vì sự sống còn của TikTok tại phương Tây.

Tuần trước, Anh nối gót Mỹ, Canada và EU cấm TikTok trên các thiết bị chính phủ, tố cáo ứng dụng là rủi ro an ninh. Đây có thể chỉ là bước đầu. Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden dọa cấm hoàn toàn TikTok trừ khi ByteDance thoái vốn khỏi nền tảng.

TikTok và ByteDance phản đối mạnh mẽ các yêu cầu này: người phát ngôn cho rằng việc chuyển giao quyền sở hữu không có tác dụng xử lý bất kỳ quan ngại nào đối với hành vi thu thập dữ liệu.

Biểu hiện của Chew ngày 23/3 là hi vọng tốt nhất mà TikTok đang có.

Chuyên gia Kitsch Liao đến từ Hội đồng Atlantic nhận định Chew sẽ không cố gắng thuyết phục Quốc hội. Buổi điều trần không dành cho Quốc hội mà là cho công chúng.

Chew tự nhận không phải các lãnh đạo nhìn xa trông rộng. Tài khoản TikTok của ông chỉ có 17.000 người theo dõi, thường đăng các chuyến thăm bảo tàng, clip về văn phòng TikTok và một số trận bóng bầu dục Mỹ.

Doanh nhân 40 tuổi sinh trưởng tại Singapore, hoàn thành nghĩa vụ quân sự trước khi theo học tại Đại học Cao đẳng London và tốt nghiệp năm 2006. Chew gia nhập văn phòng Goldman Sachs tại London, nơi ông được giới thiệu cho DST – công ty đầu tư mạo hiểm của nhà đầu tư Yuri Milner.

Ông giành học bổng tại Trường Kinh doanh Harvard năm 2008 và mùa hè tiếp theo, thực tập tại Facebook, lúc này chỉ là một startup nhỏ. Ông cùng bạn gái chuyển đến Hong Kong (Trung Quốc) làm việc tại DST, quản lý các khoản đầu tư vào Trung Quốc. Năm 2013, ông giám sát một vụ đầu tư vào ByteDance, khi đó đang vật lộn vì bị nhiều nhà đầu tư từ chối.

Phi vụ thành công vượt sức tưởng tượng. ByteDance trở thành một trong các công ty tư nhân được định giá cao nhất thế giới, phần lớn nhờ vào tăng trưởng mạnh mẽ của TikTok, ứng dụng ra đời năm 2012.

Chew và Kao chuyển tới Bắc Kinh, nơi ông đầu quân cho Xiaomi trước khi nhận được lời mời từ nhà sáng lập ByteDance Zhang Yi Ming. Ban đầu, Chew làm Giám đốc Tài chính cho ByteDance rồi mới tiếp quản TikTok. Công việc của ông hiện nay là tách biệt ứng dụng với Trung Quốc. Chew sống tại Singapore, dù thường xuyên thăm văn phòng Mỹ và châu Âu. Ông dành thời gian ngày một nhiều để thuyết phục các chính trị gia Mỹ.

Trong chuyến công tác Washington tháng trước, Chew tổ chức vài cuộc họp với một số Thượng nghị sỹ, những người kêu gọi cấm TikTok. Sau một cuộc họp, Thượng nghị sỹ Michael Bennet của Đảng Dân chủ chia sẻ: “Chew và tôi đã có cuộc trò chuyện thẳng thắn, tôi đánh giá cao thời gian của ông ấy”. Dù vậy, quan điểm TikTok đe dọa rủi ro không thể chấp nhận với an ninh quốc gia không biến mất.

Phản đối TikTok là vấn đề hiếm hoi mà lưỡng đảng đồng thuận. Công ty không có nhiều người bảo vệ tại Đồi Capitol. Lo ngại xoay quanh TikTok không đến từ những gì họ đã làm mà là những gì có thể làm.

Alicia Kearns, Chủ tịch Hội đồng Các vấn đề ngoại giao của Thượng viện, nhắc tới việc TikTok là công ty con của ByteDance và là đối tượng phải tuân thủ luật an ninh quốc gia, buộc doanh nghiệp phải hợp tác toàn toàn với các cơ quan tình báo Trung Quốc.

Thủ tướng Anh Jeremy Hunt tiết lộ đã xóa TikTok trên điện thoại trước khi lệnh cấm chính thức được ban hành vì lo ngại khả năng theo dõi vị trí của ứng dụng. Trong khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ được cho là đang điều tra TikTok vì nghi vấn theo dõi nhà báo Mỹ. Tháng 12/2022, công ty thừa nhận một số nhân viên đã lạm dụng dữ liệu nội bộ.

TikTok cam kết lưu trữ dữ liệu tại Mỹ, chặn nhân viên Trung Quốc truy cập theo kế hoạch “Dự án Texas”, song các quan chức bảo mật vẫn chưa phê duyệt, trong khi những lời kêu gọi cấm ứng dụng ngày một tăng.

Theo Chew, công việc của ông khó khăn hơn nhiều vì không giống 150 triệu người dùng TikTok Mỹ, nhiều người muốn TikTok bị cấm lại chưa bao giờ dùng nó. Thời gian của TikTok đang cạn dần khi cứ mỗi tuần lại có thêm một nước ra lệnh cấm trên thiết bị chính phủ, còn chính trị gia Mỹ muốn cho Tổng thống Joe Biden quyền cấm ứng dụng trên toàn quốc.

Khi trò chuyện với cử nhân Đại học Cao đẳng London, Chen nói rằng khi làm những thứ không thoải mái, ông “nhận thấy bản thân học hỏi và phát triển nhiều nhất”. Tuần này chắc chắn sẽ là một trải nghiệm học hỏi đáng nhớ dành cho người đứng đầu TikTok.