Jon Fosse (sinh ngày 29/9/1959) là một tác giả và nhà viết kịch người Na Uy. Ông có tác phẩm được biểu diễn nhiều nhất sau Henrik Ibsen.

Theo đại diện Ủy ban Nobel: "Tác phẩm đồ sộ của Fosse viết bằng tiếng Na Uy và trải dài trên nhiều thể loại. Ông là một trong những nhà viết kịch có tác phẩm được biểu diễn rộng rãi nhất trên thế giới. Jon Fosse cũng ngày càng được công nhận trong lĩnh vực văn xuôi. Fosse kết hợp giữa ngôn ngữ và bản chất của nền tảng Na Uy với các kỹ thuật nghệ thuật theo chủ nghĩa hiện đại".

Jon Fosse là tên tuổi lớn của nền văn học Bắc Âu, nổi tiếng với các cuốn Andvake, Olavs draumar, Kveldsvævd. Ngoài viết sách, ông còn là dịch giả. Ông xếp thứ hai trong danh sách đặt cược của nhà cái NicerOdds, với tỷ lệ 5/1 (một ăn 5).

Giải thưởng Nobel Văn chương 2023 do Viện Hàn lâm Thụy Điển trao tặng và trị giá 11 triệu curon Thụy Điển (khoảng 1 triệu USD).

nobel 2023.jpg
Nhà văn Jon Olav Fosse.

Cuốn tiểu thuyết đầu tay của Jon Fosse có tựa Raudt, svart (Đỏ, Đen) được xuất bản năm 1983. Vở kịch đầu tiên của ông Og aldri skal vi skiljast (tạm dịch: Và chúng ta sẽ không bao giờ lìa xa), được trình diễn và xuất bản năm 1994. Fosse viết tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, sách thiếu nhi, tiểu luận và kịch. Tác phẩm của ông đã được dịch sang hơn 40 thứ tiếng.

Jon Fosse cũng chơi nhạc (vĩ cầm) và phần lớn quá trình luyện viết ở tuổi thiếu niên liên quan đến việc sáng tác lời bài hát của riêng ông cho các bản nhạc.

Fosse được báo Anh The Daily Telegraph xếp hạng thứ 83 trong danh sách 100 thiên tài còn sống.

Trước đó, nhiều người dự đoán nữ văn sĩ Trung Quốc Tàn Tuyết sẽ được xướng danh trong lễ công bố chủ nhân giải Nobel Văn chương 2023. Cơ sở đưa ra dự đoán này là nhà văn, nhà phê bình văn học Tàn Tuyết đi đầu phong trào viết tiểu thuyết thực nghiệm ở Trung Quốc. Bà được coi là tác giả tiểu thuyết thực nghiệm nổi bật nhất Trung Quốc, hầu hết tiểu thuyết của bà được dịch và xuất bản bằng tiếng Anh.

Được thành lập theo di chúc của nhà phát minh thuốc nổ và doanh nhân người Thụy Điển Alfred Nobel, các giải thưởng dành cho thành tựu về văn học, khoa học và hòa bình đã được trao từ năm 1901, trở thành đỉnh cao sự nghiệp trong các lĩnh vực này.

Bên cạnh giải thưởng hòa bình, giải thưởng văn học thường thu hút nhiều sự chú ý và tranh cãi nhất, khiến các tác giả ít tên tuổi hơn trở thành tâm điểm chú ý trên toàn cầu cũng như nâng cao doanh số bán sách cho các ngôi sao văn học. Trong những năm qua, giải thưởng văn học cũng chọn ra những người chiến thắng vượt xa truyền thống tiểu thuyết gia, bao gồm các nhà viết kịch, sử gia, triết gia và nhà thơ. Thậm chí, còn tạo ra bước đột phá mới với giải thưởng dành cho ca sĩ kiêm nhạc sĩ Mỹ Bob Dylan vào năm 2016.

Giải Nobel năm ngoái đã thuộc về một trong những người được yêu thích nhất, tác giả Annie Ernaux, nhờ những cuốn sách phần lớn là tự truyện đề cập sự bất bình đẳng xã hội, khiến bà trở thành người phụ nữ Pháp đầu tiên giành được giải thưởng văn học danh giá nhất thế giới.

Linh Nhi