Nơi nào ở Việt Nam từng có hơn 1.500 biệt thự cổ?

Theo báo Nhân dân, Đà Lạt được nhìn nhận như một "Bảo tàng kiến trúc Pháp thế kỷ 20 tại Việt Nam". Từ ngôi nhà tranh đầu tiên, đến 10 ngôi nhà gỗ theo kiểu nhà vùng miền núi nước Pháp; năm 1930, Đà Lạt có đến 398 ngôi biệt thự đồ sộ bằng bê-tông cốt thép và đến năm 1949, phố núi đã có hơn 1.500 biệt thự, dinh thự, các công trình kiến trúc công cộng.

"Biệt điện Trần Lệ Xuân" là quần thể kiến trúc gồm 3 tòa biệt thự xa hoa lộng lẫy, từng là nơi sinh sống của gia đình ông cố vấn Ngô Đình Nhu và bà Trần Lệ Xuân. Nổi tiếng về vẻ bề thế, xa hoa, lộng lẫy, công trình này từng được mệnh danh là “Biệt điện đệ nhất trời Nam”.

Từ năm 2006, biệt điện Trần Lệ Xuân trở thành trụ sở của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia IV, lưu trữ nhiều tài liệu quý, trong đó có Mộc bản triều Nguyễn - di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam.

Cung Nam Phương Hoàng hậu được ông Nguyễn Hữu Hào, một đại điền chủ giàu có trong những năm đầu thế kỷ XX, xây dựng vào năm 1932 để làm nơi nghỉ dưỡng cho gia đình. Về sau, ông tặng cho con gái là Nam Phương Hoàng hậu. 

Cung điện tọa lạc trên đồi ở Đà Lạt, ngày nay nằm trong khuôn viên Bảo tàng Lâm Đồng, số 4 Hùng Vương, phường 10, thành phố Đà Lạt.

Như một bảo tàng kiến trúc đa dạng, khu Lê Lai được xây dựng đầu thế kỷ 20, từng có tên gọi là Cư xá Jean Oneil, do ông Jean Oneil - một đại tá quân đội Pháp tại Đông Dương dưới thời Toàn quyền Doume lập nên. Sau khi về hưu, năm 1929, Jean Oneil bắt tay vào xây biệt thự đầu tiên, mời các kiến trúc sư hàng đầu của Pháp quy hoạch. Ông dành nơi đây làm địa điểm cho bạn bè thân hữu và các sĩ quan, công chức người Pháp đang làm việc và sinh sống tại Sài Gòn và Đông Dương đến nghỉ dưỡng.

Đến năm 1938, các biệt thự trong khu cư xá được hoàn tất. Toàn bộ cư xá đều theo phong cách Pháp đặc trưng và được người dân Đà Lạt gọi với cái tên quen thuộc Khu cư xá ngoạn mục (Cité Bellevue). Người Pháp còn cho lập đồn điền và đắp một đập nước làm thủy điện và cung cấp nước cho khu cư xá này.