Tôi nghe nói bệnh ung thư đại trực tràng đang dần trẻ hóa, nhiều người mới ngoài 40 tuổi đã mắc bệnh. Để tầm soát ung thư đại trực tràng, bác sĩ có lời khuyên gì? Những phương pháp tầm soát ung thư nào hiệu quả? (Minh Nhâm, Hà Nội). 

Bác sĩ Phạm Phúc Khánh, Trung tâm Hậu môn trực tràng và tầng sinh môn, Bệnh viện Việt Đức, trả lời:

Mọi người cần tầm soát ung thư đại trực tràng do bệnh lý này hiếm khi biểu hiệu thành triệu chứng ở thời kỳ sớm. Bệnh thường bắt đầu bằng những polyp lành tính. Polyp đại tràng có thể ở dạng tiền ung thư hoặc dạng không phát triển thành ung thư.

Polyp có thể được phát hiện bằng những phương pháp kiểm tra và được cắt bỏ, do đó, ngăn cản được sự phát triển thành ung thư.

Những người không có yếu tố nguy cơ, việc tầm soát nên bắt đầu vào tuổi 45. Nội soi đại trực tràng ống mềm 10 năm 1 lần được coi là tiêu chuẩn vàng. Nếu không thể nội soi đại tràng toàn bộ, 5 năm một lần nên nội soi đại tràng sigma và xét nghiệm máu ẩn trong phân hằng năm.

Những người có người thân bị ung thư đại trực tràng hoặc polyp nên bắt đầu tầm soát từ năm 40 tuổi, hoặc 10 tuổi trẻ hơn thời điểm mà người thân được chẩn đoán ung thư. Những người này nên được tầm soát 5 năm/lần ngay cả khi các xét nghiệm đều bình thường.

Những loại ung thư đại tràng di truyền ít phổ biến hơn (ung thư đại tràng di truyền không có nguồn gốc từ polyp, bệnh đa polyp đường tiêu hóa có tính chất gia đình) có thể đòi hỏi nhiều lần tầm soát kiểm tra hơn và bắt đầu từ lứa tuổi trẻ hơn nhiều.

Về phương pháp tầm soát ung thư đại trực tràng, có thể xét nghiệm máu ẩn trong phân, kiểm tra một vài mẫu phân để phát hiện máu từ những polyp hay những khối u. Nếu xét nghiệm dương tính người bệnh cần được soi đại tràng ống mềm để kiểm tra.

Ngoài ra, nội soi đại tràng ống mềm là phương pháp sử dụng một ống mềm dài có đầu camera để đánh giá toàn bộ lớp bên trong của đại trực tràng; những vùng bất thường có thể được lấy bỏ hoặc lấy làm mẫu bệnh đánh giá trong phòng thí nghiệm.

Đây là phương pháp an toàn và hiệu quả nên được khuyến nghị sử dụng để tầm soát, toàn bộ đại trực tràng được quan sát và những polyp tiền ung thư có thể được lấy bỏ và phòng ngừa ung thư. Soi đại tràng ống mềm là phương pháp tiêu chuẩn vàng để tầm soát ung thư đại trực tràng.

Nội soi đại tràng sigma ống mềm có thể kiểm tra được 1/3 dưới của đại tràng. Khi đó, một nửa số polyp và ung thư có thể được phát hiện. Nếu phát hiện bất thường, nội soi đại tràng ống mềm cần được thực hiện.

Chụp X-quang khung đại tràng có chuẩn bị với barit là phương pháp đại tràng được làm đầy bằng khí và chất cản quang để có thể nhìn thấy trên phim chụp. Phương pháp này chỉ được thực hiện khi soi đại trực tràng không thể thực hiện được.

Những người có polyp tiền ung thư được lấy bỏ nên được nội soi đại tràng 3 đến 5 năm/lần, tuỳ thuộc vào kích thước, loại và số lượng polyp được tìm thấy. Khoảng thời gian giữa 2 lần kiểm tra thường phụ thuộc vào bản chất của tổn thương được lấy bỏ. Nếu polyp không được lấy bỏ hoàn toàn bằng nội soi đại tràng ống mềm hoặc phẫu thuật, nội soi đại tràng lại được thực hiện sau 3 đến 6 tháng.

Ung thư nếu ở giai đoạn sớm tỷ lệ có thể chữa khỏi lên đến 90%. Khi ung thư đại trực tràng biểu hiện triệu chứng chảy máu, thay đổi thói quen đại tiện hoặc đau bụng, lúc đó bệnh thường ở giai đoạn tiến triển muộn, tỷ lệ chữa khỏi chỉ khoảng 50%.