Theo luật Dược 2016, thuốc giả là thuốc không có dược chất, dược liệu; có dược chất không đúng với dược chất ghi trên nhãn hoặc theo tiêu chuẩn đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu; có dược chất, dược liệu nhưng không đúng hàm lượng, nồng độ hoặc khối lượng đã đăng ký lưu hành hoặc ghi trong giấy phép nhập khẩu, trừ thuốc không đạt tiêu chuẩn chất lượng quy định tại Khoản 32 Điều này trong quá trình bảo quản, lưu thông phân phối; được sản xuất, trình bày hoặc dán nhãn nhằm mạo danh nhà sản xuất, nước sản xuất hoặc nước xuất xứ.

{keywords}
 Thuốc Clorocid giả trên thị trường 

Thời gian qua, Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế đã có thông báo đình chỉ lưu hành, thu hồi một số loại thuốc giả trên thị trường như thuốc tẩy giun Fugacar giả, Clorocid Tw3 -Cloramphenicol 250 mg; Lincomycin 500mg...

Cục Quản lý Dược cho biết, mỗi năm, hệ thống kiểm nghiệm trên cả nước lấy gần 40.000 mẫu thuốc để kiểm tra. Tỉ lệ phát hiện thuốc giả trong nhiều năm qua dưới mức 0,1%, năm 2018, tỉ lệ thuốc giả chiếm 0,02%.

Tuy nhiên, do công nghệ làm giả tinh vi nên nhìn bên ngoài thuốc giả gần giống với thuốc thật, có nhãn và hình ảnh thuốc giống hệt nhau, do đó dễ đánh lừa bệnh nhân và thậm chí là các dược sĩ.

Theo báo cáo của Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương năm 2017, trong số các mẫu thuốc tân dược bị làm giả thì đa số là kháng sinh và thường là những kháng sinh đắt tiền. Tháng 5/2011, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương đã phát hiện thuốc Zinnat 500mg số lô C463051 của hãng Glaxo Operations UK Ltd ở trên địa bàn TP.HCM là giả, và đến tháng 04/2018, loại thuốc này lại tiếp tục được phát hiện bị làm giả khi Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương kiểm tra mẫu thuốc Zinnat 500mg Film Tablet với nhãn ghi thành phần “Sefuroksim aksetil 10 film tablet” lấy tại Hà Nội cho kết quả không có phản ứng định tính của Cefuroxime acetyl - thành phần chính của thuốc.

Theo các chuyên gia y tế, tuy thuốc giả chỉ chiếm một tỉ lệ rất nhỏ trên thị trường dược phẩm, nhưng điều đáng sợ là nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ.

Nếu thuốc giả không chứa dược chất hoặc chứa dược chất nhưng không đủ hàm lượng, người bệnh dùng sẽ không chữa được bệnh, làm bệnh nặng thêm và có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt với các bệnh không lây nhiễm như ung thư, đái tháo đường, tăng huyết áp...

Nhưng nguy hiểm hơn có loại thuốc giả chứa độc chất nguy hiểm, kim loại nặng khiến người bệnh dùng bị tai biến (như trường hợp thuốc giả mạo là đông dược trộn thuốc corticoid gây các tai biến trầm trọng), hoặc gây chết người.

Nếu tác dụng phụ của thuốc thật nằm trong tỉ lệ khoảng 1/10.000 - 1/100.000, thì nguy cơ độc hại của thuốc giả, thuốc kém chất lượng lại lên đến 1/10, trong đó nguy hiểm nhất là ngộ độc thuốc và dị ứng thuốc. Khi dùng phải thuốc giả, những tác dụng phụ sẽ xảy ra thường xuyên và khó kiểm soát hơn, đe doạ tính mạng người bệnh.

Để siết chặt hơn chất lượng thuốc trên thị trường, giảm tỉ lệ thuốc giả, thuốc kém chất lượng, những năm gần đây, các văn bản quy phạm pháp luật có nhiều quy định “gác cửa” chặt chẽ, trong đó mức án cao nhất với hành vi buôn bán thuốc giả có thể lên tới khung tử hình.

Trong 2 năm qua, Bộ Y tế cũng đẩy mạnh đề án kết nối mạng liên thông giữa các nhà thuốc và tủ thuốc tại trạm y tế trên toàn quốc.

Hệ thống này được hy vọng sẽ giúp ngành y tế dễ quản lý được toàn bộ tình hình thuốc, chất lượng đầu vào, đầu ra và giá thuốc. Về phía người dân sẽ biết được thông tin rõ ràng về xuất xứ và hạn sử dụng của thuốc mình mua, đảm bảo tốt hơn quyền lợi chính đáng của người sử dụng.

Thiên Thư