Xuất khẩu cao su sang các thị trường lớn hiện đang giảm, nhưng những chính sách tới đây của Trung Quốc và Hoa Kỳ có thể tạo đà để tăng cường xuất khẩu cao su từ Việt Nam sang các thị trường này.
 
 Kể từ quý II/2023 xuất khẩu cao-su có sự cải thiện so với quý I đầu năm, nhưng xuất khẩu và kim ngạch vẫn ở mức thấp so với cùng kỳ năm trước.

Ba tháng đầu năm, cả khối lượng và giá trị xuất khẩu mặt hàng cao-su đều giảm. Theo báo cáo của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong quý I, Việt Nam xuất khẩu 381.913 tấn sản phẩm cao-su, thấp hơn 6,5% so với cùng kỳ năm 2022.

Bước sang quý II, giá cao-su sụt giảm so với quý trước, đạt khoảng 1.355 USD/tấn so với mức 1.393 USD của quý I. Đây là yếu tố chính dẫn đến kim ngạch thấp cho dù hoạt động xuất khẩu đã từng bước cải thiện.

Tính lũy kế đến ngày 15/8, Việt Nam xuất khẩu 1,46 triệu tấn cao-su, giảm nhẹ 2% so cùng kỳ năm 2022, theo số liệu từ Tổng cục Hải quan. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu cao-su trong thời gian này sụt giảm 20,5% so cùng kỳ năm trước.

Trong bối cảnh xuất khẩu cao-su của Việt Nam đang rơi xuống mức âm thì tín hiệu lạc quan ở thị trường nhập khẩu khổng lồ “hàng xóm” Trung Quốc lại nhen nhóm hy vọng của các nhà xuất khẩu cao-su Việt Nam.

Năm ngoái, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (VRG) đã tích cực khắc phục khó khăn, đảm bảo sản lượng khai thác đạt 429.000 tấn (tăng 6% so với năm trước), doanh thu đạt 28.600 tỷ đồng (tăng 1,1%), nộp ngân sách nhà nước 4.000 tỷ đồng (tăng 32,7%).

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, với vị trí thứ 3 toàn cầu về giá trị xuất khẩu, cao su Việt Nam đã có mặt tại hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Đồng thời, cao su Việt Nam đang ngày càng thâm nhập sâu hơn vào nhiều thị trường quan trọng như  Trung quốc, Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, Ấn Độ…

Năm 2022, mặc dù giá mủ cao su tăng cao đã thúc đẩy hoạt động xuất khẩu cao su phát triển mạnh mẽ, làm cho ngành cao su khởi sắc sau một năm vừa vực dậy song những tháng cuối năm, những biến động kinh tế, chính trị thế giới tác động trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu cao su.

Bên cạnh đó, những biến động về tỷ giá cùng với các chính sách về thuế trong nước đã vô tình gây cản trở cho ngành cao su phát triển. Trong 2 tháng cuối năm, xuất khẩu cao su của Việt Nam vẫn gặp khó khăn do đồng đô la Mỹ đã bước vào chu kỳ tăng giá như một tài sản trú ẩn trước lạm phát. Cao su cũng không ngoại lệ khi giá mủ có diễn biến giảm trong giai đoạn đồng đô la Mỹ tăng mạnh.  Hơn nữa, vấn đề gây khó khăn cho doanh nghiệp là doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế sau khi xuất khẩu.
Thế nhưng thời gian chờ hoàn thuế quá lâu, khiến doanh nghiệp tồn đọng vốn trong thuế. Điều này gây tốn kém chi phí để trả lãi suất vay ngân hàng cho số vốn tạm nộp thuế giá trị gia tăng, cũng làm chậm thêm hoạt động xuất khẩu, mang về kim ngạch không như kỳ vọng.
Trong những năm gần đây, nhu cầu của thị trường về cao su thiên nhiên bền vững đặt ra thách thức lớn cho người sản xuất cao su, đó là cần cải thiện phương thức quản lý, sản xuất, ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc minh bạch và giảm chi phí để tăng tính cạnh tranh trong thời kỳ giá thấp có nguy cơ kéo dài trong nhiều năm tới.
Trước những yêu cầu của thị trường hiện nay về phát triển cao su bền vững, bài toán đặt ra là làm cho nguồn nguyên liệu từ cao su tiểu điền pháp hợp pháp, có chứng chỉ FSC (chứng nhận quản lý rừng bền vững của Hội đồng Quản lý rừng thế giới); để doanh nghiệp không phải tìm nguồn nguyên liệu từ bên ngoài, tạo mối liên kết chặt chẽ với các hộ cao su tiểu điền, tăng thêm giá trị xuất khẩu cho sản phẩm cao su Việt Nam.
Công nhân khai thác mủ cao su ở nông trường cao su Đồng Phú (Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam).
Thu hoạch mủ cao su ở nông trường cao su Đồng Phú (Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam). 
Tập kết mủ cao su đưa về nhà máy chế biến ở nông trường cao su Đồng Phú (Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam). 
Sản phẩm cao su của Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam.
Mặt hàng cao su là 1 trong 7 loại nông sản xuất khẩu đạt hơn 3 tỷ USD trong năm 2022.
Thạch Thảo, Xuân An, Hoài Thanh và nhóm BTV