Châu Âu bán 120-150 USD/tín chỉ carbon, Việt Nam chỉ bán 5 USD có quá thấp?

Bán tự nguyện 5 USD/tín chỉ carbon là chấp nhận được

Cuối năm 2023, Bộ NN-PTNT đã có báo cáo gửi Thủ tướng về việc đã ký các văn bản chuyển giao 10,3 triệu tấn CO2 ở vùng Bắc Trung Bộ cho Ngân hàng Thế giới. Đơn giá chuyển nhượng là 5 USD/tấn carbon, tương đương 51,5 triệu USD (khoảng 1.250 tỷ đồng).

Đây cũng là lần đầu tiên Việt Nam bán được tín chỉ carbon từ rừng. Nguồn tiền này sẽ chi trả cho các chủ rừng, UBND cấp xã và tổ chức... được giao trách nhiệm quản lý rừng tự nhiên; chi cho các đối tượng khác có hoạt động liên quan đến giảm phát thải khí nhà kính để thực hiện các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng, góp phần giảm mất rừng, suy thoái rừng và nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân làm nghề rừng. 

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng mức giá bán 5 USD/tín chỉ carbon rừng là quá thấp. Bởi, nhiều quốc gia trên thế giới cũng bán tín chỉ carbon nhưng giá cao hơn gấp nhiều lần. Đơn cử, ở châu Âu có thể được bán tới từ 120-150 USD/tín chỉ carbon, các thị trường khác có thể bán từ 70-100 USD.

Liên quan đến vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Nguyễn Quốc Trị cho rằng, vẫn còn một bộ phận hiểu chưa đúng về giá bán 5 USD/tín chỉ carbon.

Ông khẳng định, 5 USD/tín chỉ carbon từ rừng là giá bán theo hình thức tự nguyện, nên thấp hơn giá theo hình thức bắt buộc. Một số quốc gia trên thế giới đã bán tín chỉ carbon theo hình thức tự nguyện, mức trung bình khoảng 3,8 USD/tín chỉ. Một số nơi bán thấp hơn, khoảng 2,5 USD/tín chỉ, cũng có nơi bán với giá 7 USD/tín chỉ.

"Mức giá 5 USD được xây dựng từ những năm 2018, theo khảo sát lúc bấy giờ. Tuy nhiên, khi đem so sánh với giá thị trường hiện nay, con số ấy vẫn hoàn toàn chấp nhận được", Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị nhấn mạnh.

Tại một hội đàm về thị trường tài chính carbon vừa được tổ chức mới đây, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, tín chỉ carbon đang chủ yếu được bán trên cơ sở chương trình REDD+ (một chương trình quốc tế về giảm khí thải do phá rừng và suy thoái rừng).

Với chương trình này, trên thế giới đang giao dịch từ 1,6-8,9 USD/tín chỉ carbon. Do đó, Việt Nam vừa qua bán 5 USD là mức giá trung bình, không phải thấp. 

Theo ông Thọ, trong khung quy định chung toàn cầu khẳng định phải cải thiện tình hình hấp thụ carbon trên thế giới thì mới có thể lấy được tín chỉ carbon. Việc này nếu được làm từ năm 1995 khi diện tích che phủ rừng còn thấp, cùng thực hiện quy trình ngay từ đầu thì giá trị tín chỉ carbon đó sẽ là rất lớn. Song, vì không làm nên bây giờ chỉ có thể thu tín chỉ carbon bằng cách cải thiện khả năng hấp thụ so với mức hiện tại.

"Không phải tỉnh dậy là có nghìn tỷ"

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới, cuối năm 2022, thị trường carbon toàn cầu có quy mô khoảng 92 tỷ USD và đang tăng với tốc độ rất nhanh. 

Với diện tích rừng 14,79 triệu ha, tỷ lệ che phủ ở mức hơn 42%, Việt Nam nằm trong số 60 quốc gia trên thế giới có khả năng bán tín chỉ carbon từ rừng.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Trị cho biết, Cục Lâm nghiệp đã tính toán trên diện tích rừng hiên nay, nước ta có thể bán khoảng 40 triệu tín chỉ carbon mỗi năm. Với đơn giá 5 USD/tín chỉ, ngành lâm nghiệp ước thu về 200 triệu USD, tương đương gần 5.000 tỷ đồng.

Trong khi, ông Lê Văn Thanh, Phó Giám đốc Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam thì ước tính giai đoạn 2021-2030, nước ta sở hữu khoảng 40-70 triệu tín chỉ carbon rừng mỗi năm có thể bán cho cho thị trường tín chỉ carbon thế giới. 

Làm tốt, trong tương lai Việt Nam có thể thu về hàng chục nghìn tỷ đồng từ chuyển nhượng tín chỉ carbon rừng. Quan trọng hơn, môi trường sinh thái của Việt Nam sẽ ngày càng tốt hơn nhờ vào việc giữ rừng, phát triển rừng, để Việt Nam đạt được mục tiêu đưa mức phát thải ròng về “0” vào năm 2050 như đã cam kết tại COP26.

Một số tổ chức quốc tế, công ty nước ngoài đã tiếp cận, đề xuất với Việt Nam để đàm phán mua bán, trao đổi, chuyển nhượng tín chỉ carbon từ rừng. Ông Thanh dẫn chứng, Việt Nam dự kiến chuyển nhượng 5,15 triệu tín chỉ carbon rừng khu vực Tây Nguyên và Nam Trung Bộ giai đoạn 2022-2026 với đơn giá là 10 USD/tấn C02. Bộ NN-PTNT đang chuẩn bị các tài liệu, điều kiện để tiến hành đàm phán và đi đến ký kết thỏa thuận của chương trình này.

Ngoài ra, nhiều địa phương cũng đã chủ động xây dựng đề án, đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng.

Song, để bán được tín chỉ carbon với giá cao thì phải nâng chất lượng tín chỉ carbon từ rừng. Không chỉ đơn thuần là làm tăng khả năng hấp thụ, mà còn cần cải thiện điều kiện làm việc của những người thực hiện công tác bảo tồn, bảo vệ; liên quan đến các tiêu chí về kinh tế, xã hội và môi trường bền vững.

Theo ông Nguyễn Đình Thọ, phải hiểu rõ rừng của chúng ta thực sự có giá trị nhưng “không phải tỉnh dậy là có nghìn tỷ”. Chúng ta phải thực hiện quy trình để bảo vệ rừng bao gồm cải thiện đời sống của đồng bào dân tộc, cả đời sống người kiểm lâm bảo vệ, bảo tồn rừng; yêu cầu về kinh tế, về môi trường, văn hóa xã hội thì chất lượng tín chỉ carbon mới cao. 

Do đó phải đáp ứng 2 yêu cầu, thứ nhất là bền vững và thứ hai là cùng nhau hưởng lợi từ việc hấp thụ và lưu trữ carbon.

Việt Nam có thể thu 5.000 tỷ mỗi năm nhờ bán tín chỉ carbon từ rừngTrong số 60 quốc gia có khả năng bán tín chỉ carbon từ rừng, Việt Nam lọt top 15. Nước ta có thể bán 40 triệu tín chỉ carbon, thu về khoảng 5.000 tỷ đồng mỗi năm.