Đồng Tháp Mười trải rộng trên mấy tỉnh?

Đồng Tháp Mười là tên gọi của vùng đất rộng khoảng 8.000km2, nằm ở tả ngạn sông Tiền, trải rộng trên 3 tỉnh Long An, Tiền Giang và Đồng Tháp. Trong đó, diện tích thuộc Long An chiếm hơn 50%.

Đây được coi là vựa lúa của cả nước, giúp Việt Nam từ thiếu lương thực trở thành quốc gia xuất khẩu gạo quan trọng trên thế giới. Ngoài ra, Đồng Tháp Mười cũng sở hữu hệ sinh thái động, thực vật đa dạng, bảo tồn được sự đa dạng sinh học đặc trưng của vùng đồng bằng ngập nước.

Đồng Tháp Mười xưa kia là vùng đất hoang hóa, rất ít người ở và cũng không có tên gọi cụ thể. Khi đặt ách cai trị tại Việt Nam, người Pháp đã tìm hiểu và gọi nơi đây là cánh đồng đầy cỏ (Plaine des Joncs hay Plain of Reeds).

Khi chưa khai hoang, Đồng Tháp Mười nổi tiếng với rắn, đỉa, muỗi và nắng. Nhiều loại lam sơn, chướng khí khiến người di cư mắc bệnh mà chết. Học giả Nguyễn Hiến Lê từng tự thám hiểm vùng này và ghi lại trong cuốn Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười rằng: “Tại Đồng Tháp Mười, cuối mùa nắng còn những chỗ sình lầy tới đầu gối và rộng hàng trăm thước. Đám lau sậy hàng chục cây số, không gặp một nóc nhà, một bóng người và rắn, đỉa thì vô số”.

Dựa vào địa thế đầm lầy, khó tiếp cận của Đồng Tháp Mười, Võ Duy Dương (1827-1866), còn có tên Thiên Hộ Dương, đã lãnh đạo nhân dân lập căn cứ chống Pháp trong giai đoạn 1862-1866.

Căn cứ khởi nghĩa được bảo vệ bởi nhiều lớp đồn với quân lính cãnh giữ, chỉ có thể tiếp cận bằng những con đường độc đạo, xung quanh là những cánh đồng thường xuyên ngập nước sáu tháng và mùa khô cũng đầy bùn. Lo sợ trước sự lớn mạnh của nghĩa quân, thực dân Pháp đã tổng lực công phá. Dù chiếm được căn cứ, quân Pháp cũng trả giá đắt với hàng trăm lính bỏ mạng. 

Sau khi chiếm căn cứ và đàn áp cuộc khởi nghĩa Thiên Hộ Dương, bản tin của Công báo Nam kỳ thuộc Pháp có đăng: “Ngày 17/4/1866 đã chiếm được Tháp Mười”. Kể từ đó, sau hàng trăm năm không có tên cụ thể, cách gọi Tháp Mười đã được sử dụng rộng rãi.

Hiện có nhiều giả thuyết về tên gọi Đồng Tháp Mười. Một số nghiên cứu cho rằng nơi đây từng có ngọn tháp 10 tầng của người Chân Lạp. Đến năm 1956, chính quyền họ Ngô cũng cho xây thêm ngọn tháp 10 tầng khác, phỏng theo kiến trúc tháp Phước Duyên của chùa Thiên Mụ (Huế), sử dụng như đài quan sát toàn bộ vùng Đồng Tháp Mười. 

Vườn quốc gia Tràm Chim nằm trong Đồng Tháp Mười, thuộc tỉnh Đồng Tháp. Đây là khu vực ngập nước, được xếp vào hệ thống rừng đặc dụng của Việt Nam, giúp bảo tồn nhiều loại động, thực vật quý hiếm có tên trong sách đỏ, ví dụ sếu đầu đỏ.